آمريكا در برابر قضات ديوان لاهه؛ شاكي- ايران

آرمان ملي: جلسات استماع صلاحيت ديوان لاهه در پرونده شکايت ايران عليه آمريکا در نقض عهدنامه مودت از امروز آغاز مي‌شود. جمهوري اسلامي ايران در 25 تير ماه سال 1397 در واکنش به اقدام دولت آمريکا در اعمال مجدد تحريم‌هاي غيرقانوني يکجانبه عليه ايران، شکايتي را عليه اين کشور با استناد به نقض مفاد عهدنامه 1955 مودت، روابط اقتصادي و حقوقي کنسولي ميان دو کشور نزد ديوان بين‌المللي دادگستري مطرح و ثبت کرد. دولت ايران همزمان با ثبت اين شکايت از ديوان بين‌المللي دادگستري درخواست کرد با توجه به آثار مخرب زيانبار و جبران‌ناپذير اين تصميم دولت آمريکا در اعمال و تشديد تحريم‌هاي يک‌جانبه که نقض صريح مفاد و ترتيبات عهدنامه 1955 به شمار مي‌آيند، با صدور قرار موقت خطاب به آمريکا، اين دولت را ملزم به توقف اجراي تصميم غيرقانوني خود تا زمان صدور راي نهايي کند؛ بنابراين با توجه به برگزاري جلسات دادگاه، با صدور حکم عليه تحريم‌هاي يکجانبه و قرار موقت، دادگاه لاهه آمريکا را به رعايت حقوق ايران موظف کرد. در واقع ديوان بين‌المللي دادگستري دستور موقتي را صادر کرد و براي حفظ حقوق کشورمان ايالات‌متحده را ملزم کرد که نسبت‌به رفع موانع صادرات آزاد دارو و تجهيزات پزشکي، محصولات کشاورزي و قطعات و تجهيزات يدکي هواپيما‌هاي مسافرتي از جمله تعميرات و گارانتي و بازرسي لازم براي ايمني هوانوردي را رفع کند. در صدور مجوز مبادلات مالي و انتقال پول مرتبط با اقلام فوق‌الذکر نبايد هيچ مانعي ايجاد شود. اما عملا آمريکا به اين دستور موقت تاکنون عمل نکرده است. همچنين پيش از اين ديوان اعلام کرده بود که ايران حق دارد از پيمان مودت براي شکايت عليه تحريم‌هاي واشنگتن استفاده کند. اقدامات آمريکا عليه ايران خلاف تعهدات آن کشور مطابق عهدنامه 1955 مودت درمورد رفتار منصفانه و عادلانه و با اتباع و شرکت‌هاي ايراني، عدم ايجاد محدوديت براي تبادلات مالي، خودداري از محدودسازي صادرات و واردات کالا و تعهد به تضمين آزادي تجارت ميان دو کشور است. آمريکا بايد بلافاصله تهديدات خود در ارتباط با اعمال تحريم‌هاي بيشتر را خاتمه دهد و تضمين دهد که هيچ‌گونه اقدامي براي دور زدن تصميمي که ديوان مي‌گيرد انجام نمي‌دهد. بر همين اساس، سفارت کشورمان در هلند نيز اعلام کرده بود که جلسات استماع مربوط به صلاحيت بين‌المللي دادگستري (ICJ) درخصوص پرونده شکايت حقوقي جمهوري اسلامي ايران عليه آمريکا در قضيه نقض عهدنامه مودت 1334 طي روز‌هاي 24 لغايت 31 شهريورماه برگزار خواهد شد. بايد در نظر داشت مبناي صلاحيت ديوان در پرونده شکايت ايران عليه آمريکا، انعقاد عهدنامه مودت ميان دو کشور در سال 1334 است که در آن شرط رجوع به ديوان بين‌المللي دادگستري براي رفع اختلالات ناشي از اجرا يا تفسير عهدنامه پيش‌بيني شده است. اگرچه ايالات‌متحده هم اکنون از اين عهدنامه خارج شده، اما اين خروج تاثيري بر پرونده‌هاي مطروحه فعلي ندارد؛ بنابراين در اين مورد نيز بعد از اينکه ديوان صلاحيت خود را طي فرآيندي چند ماهه تمديد کرد سپس وارد بررسي ماهوي پرونده مي‌شود که ممکن است رسيدگي به آن چندين سال طول بکشد و اين‌گونه نيست که تصور داشته باشيم سريع به پرونده رسيدگي مي‌شود. همچنين دادگاه بين‌المللي لاهه در بيانيه‌اي اعلام کرد که استماع اوليه به اعتراض مطرح‌شده از سوي آمريکا اختصاص خواهد يافت. اين جلسه به‌دليل وجود بيماري کوويد19 به‌صورت ويدئويي برگزار خواهد شد و از طريق پايگاه اينترنتي دادگاه لاهه و شبکه اينترنتي سازمان ملل به‌صورت زنده پخش مي‌شود. اين در حالي است که اعضاي دادگاه در روند جلسه شفاهي در ديوان لاهه حضور دارند و نمايندگان طرف‌هاي اين پرونده آنلاين در اين جلسه شرکت مي‌کنند.