روزنامه آفتاب یزد
1400/05/20
علاقه ریاض به یکدستی قدرت در ایران!
دنیای بین‌الملل پیام یکدست شدن قدرت در ایران را گرفته و پذیرفته است و این یعنی دیگر قدرت چند جانبه بازی کردن وجود ندارد
و پیام‌های متعدد از ایران مخابره نمی‌شود که این هم می‌تواند فرصت باشد و هم تهدید!
آفتاب یزد - رضا بردستانی: یک کارشناس مسائل خاورمیانه به آفتاب یزد گفت: «در سیاست دوست دائمی و دشمن ابدی بی‌معنا است پس این مسئله که ایران و عربستان برای ابد نمی‌توانند با هم اختلاف داشته باشند امری بدیهی و قابل فهم در بین اهالی سیاست است.» قاسم محبعلی می‌افزاید: «آن چه مسلم است این که مجموعه تلاش‌هایی از ماه‌ها قبل برای رفع اختلافات و سوء تفاهمات فی مابین تهران و ریاض شروع شده که می‌تواند بخشی از اختلافات و نه تمامی آن‌ها را در همین گونه جلسات و نشست و برخاست‌ها حل کند اما مسئله‌ی خاورمیانه صرفاً منتهی به خواست تهران و ریاض نیست زیرا علاوه بر این که خاورمیانه پیچیدگی‌های بسیاری دارد به موازاتِ آن بازیگران متعددی نیز وجود دارند که شاید نگذارند و یا اساساً نخواهند این مشکلات و اختلافات حل شود و یا حتی کاهش پیدا کند!»
> تلاش بغداد برای برگزاری نشست ایرانی - سعودی
و پایان اختلافات میان دو کشور
شبکه لبنانی المیادین اعلام کرد که بغداد تلاش دارد نشستی دوجانبه میان تهران وریاض برگزار کند و به قطع روابط میان دو طرف پایان دهد. به گزارش ایسنا، شبکه المیادین اعلام کرد که قرار است نشستی در بغداد با حضور سرانی از عربستان، ایران، ترکیه، امارات، قطر، مصر و اردن برگزار شود. این شبکه لبنانی به نقل از برخی منابع نوشت: نشست بغداد دو هفته دیگر برگزار خواهد شد و انتظار می‌رود که امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه در آن حضور یابد. براساس این گزارش عراق تلاش می‌کند که روسای این کشورها را در کنار هم جمع کند و میان آن‌ها نقاط مشترکی ایجاد کند. شبکه المیادین همچنین اعلام کرد: عراق تلاش می‌کند که در حاشیه نشست بغداد نشستی دوجانبه میان ایران و عربستان برگزار کند. عراق در تلاش است که بعد از برگزاری نشست‌های دوجانبه غیرعلنی میان ایران و عربستان به قطع روابط میان دو کشور پایان دهد.
> اختلافات ایران و عربستان در قالب گفتگو حل میشود؟
قاسم محبعلی، کارشناس مسائل خاورمیانه معتقد است: «گفتگوهایی که قبلا در سطوح غیر رسمی در بغداد صورت گرفته نشان می‌دهد تا اندازه‌ای عربستان تمایل پیدا کرده مسائلش با ایران را مدیریت کرده و از بحرانی‌تر شدن وضعیت جلوگیری کند.» وی می‌افزاید: «مسائل مختلفی بین ایران و عربستان است که به سادگی و به سرعت قابل حل‌وفصل نیست. در هر حال دو کشور همسایه هستند و منافعی مشترک و نیز اختلافاتی هم در زمینه‌های مختلف سیاسی، امنیتی و رقابت‌های منطقه‌ای و مذهبی دارند. تجربه نشان می‌دهد مذاکرات در سطوح پایین خیلی در مورد عربستان موفق نیست. اگر قرار است بین این دو کشور توافقی صورت گیرد و عادی‌سازی روابط انجام شود لازم است دو کشور در سطوح بالا با یکدیگر گفتگو کنند.» محبعلی تاکید می‌کند: «سطوح بالا یعنی رهبران دو کشور با هم صحبت کنند.»
> ریاض روی یک دست شدن قدرت در ایران حساب باز کرده است!
این دیپلمات اسبق با اشاره به گذشته‌ی دیپلماسی ما بین تهران و ریاض اظهار می‌دارد: «عربستان در زمان آقای روحانی معتقد بود که وی و وزیر خارجه، به طور کامل حاکمیت ایران را نمایندگی نمی‌کنند. شاید الان این تصور برایش ایجاد شده که اکنون حاکمیت یک دستی در ایران به وجود آمده و دولت بخشی از حاکمیت است یا به تعبیری از پشتیبانی‌های بیشتری از سوی حاکمیت بهره‌مند خواهد بود، بنابراین می‌تواند مستقیما با راس حکومت ایران صحبت کند و هم اینکه می‌خواهد این گمانه و مسئله را آزمایش کند.
> عراق به دنبال موقعیت از دست رفته!
محبعلی، عراق را در گذشته، کشور تاثیرگذاری در منطقه می‌نامد و تاکید می‌کند: « نکته دیگر هم این است که عراقی‌ها در تلاشند که نقش گذشته عراق در منطقه را احیا کنند و به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل شوند. همان طور که در زمان «صدام حسین» از این امکان برخوردار بودند و همین طور زمینه بازگشت بغداد به دنیای عرب فراهم آید و این‌ها نیازمند این است که توازنی بین رابطه‌شان با ایران و کشورهای عرب ایجاد شود.
> میزان آمادگی ایران و عربستان برای گفتگو بدون میانجی چقدر است؟
سفیر اسبق ایران در مالزی در پاسخ به این پرسش که «میزان آمادگی ایران و عربستان برای گفتگو بدون میانجی چقدر است؟» و آیا همانطور که برخی معتقدند مسائل اختلافی ایران و آمریکا باید بدون میانجی حل شود وضعیت اختلافات ریاض - تهران نیز همین گونه است می‌گوید: «مسائل بین ایران و آمریکا و همین طور سطوح آن متفاوت است و کسانی که بین ایران و آمریکا حرکت می‌کنند غالبا در سطح میانجی‌گری نیستند و تنها پیام‌ها را رد و بدل می‌کنند. میانجی باید حداقل از یک ابزار و قدرت‌هایی برخوردار باشد که دو طرف آن‌ها را بپذیرند. مسئله ایران و عربستان متفاوت از مسئله ایران و آمریکا است. در هر حال ایران و عربستان دو کشور همسایه هستند مسائلی دارند که دو طرف را به هم پیوند می‌دهد. مسئله حج مسئله مشترکی است که بین دو کشور وجود دارد. عربستان هم به دلیل همسایگی نیازمند است که مسائل خود با ایران را مدیریت کند و به چارچوبی برساند که از حالت بحرانی خارج شود.» محبعلی ادامه می‌دهد: «البته مسائل ایران و عربستان تحت تاثیر مناسبات ایران با غرب و آمریکا هم است و بدون توجه به مسائلی چون برجام و حل اختلافات ایران و آمریکا نباید انتظار داشت که به روابط دوستانه با عربستان برسیم. مسائل مشترکی بین ایران و عربستان وجود دارد مانند مسئله یمن، سوریه، لبنان و عراق. عراق همسایه مشترک ایران و عربستان است و هر دو منافع امنیت ملی‌شان با عراق گره خورده است. از آن طرف عربستان یمن را حیاط‌خلوت خود می‌داند. مسائل دیگری چون انرژی و نفت هم وجود دارد که هم می‌تواند محل رقابت باشد هم منافع مشترک برای دو کشور در پی داشته باشد. برخی روابط ایران با کشورهای کوچک خلیج فارس بستگی
به مناسباتش با عربستان دارد. اگر روابط با عربستان رو به گسترش باشد ارتباط با کشورهایی چون کویت و بحرین هم توسعه پیدا می‌کند.
> عربستان برخلاف تصور خیلی ها، رهبران بسیار هوشمندی دارد!
این کارشناس مسائل بین‌المللی با غلط بودنِ دست کم شمردن سعودی‌ها تاکید می‌کند: «باید به این نکته توجه داشت که درست است در عربستان حکومت دموکراسی وجود ندارد اما رهبران هوشمندی دارد که با جهان در ارتباط هستند و اگر هم خواسته باشند روابطشان با اسرائیل را پیش ببرند از سیاست موازنه استفاده می‌کنند یعنی مناسبات‌شان با ایران را هم کنترل خواهند کرد.»
> دوستی و دشمنی در دنیای سیاست دائمی نیست
محبعلی با تاکید بر این نکته که: «دوستی و دشمنی در دنیای سیاست دائمی نیست.» اظهار می‌دارد: «دنیای امروز متفاوت از دنیای قبل است. در گذشته پارادایم جنگ و صلح بود اما در دنیای امروز سه پارادایم تنازع، رقابت و همکاری با هم وجود دارد. و کشورها در روابطشان با کشورهای خارجی این سه مورد را اعمال می‌کنند. در ایران به دلیل‌عدم توسعه یافتگی زیاد، هنوز توجهی به این سه پارادایم ندارند. عربستان مهم‌ترین کشور منطقه‌ای است و ایران بدون حل مشکلاتش با این کشور نه مناسبات منطقه‌ای را می‌تواند پیش‌ببرد و نه مناسبات بین‌المللی را.
> نقش آمریکا در نزدیکی ایران و عربستان
قاسم محبعلی خاطرنشان می‌سازد: «در خاورمیانه سطوح بازیگری تفاوت دارد. طبیعتا بازیگران بزرگتر امکانات بیشتری برای مدیریت بازی دارند پس نمی‌توان به آسانی پذیرفت که آمریکایی‌ها قطعا می‌خواهند که مناسبات ایران و عربستان بهبود پیدا نکند زیرا با بهبود روابط ایران و عربستان هم ایران باید تغییراتی در مناسباتش با عراق، سوریه و یمن بدهد هم عربستان باید تغییراتی را ایجاد کند. ایران نمی‌تواند هم زمان از حوثی‌ها انتظاراتی داشته باشد و از آن طرف رابطه خوبی با عربستان! در مورد کشورهای دیگر هم به همین ترتیب. بنابراین هر دو طرف باید تغییراتی در سیاست‌های‌شان ایجاد کنند و از وضعیت تهاجمی که نسبت به هم دارند عدول کنند.»
> بعید است آمریکا مخالف بهبود روابط تهران - ریاض باشد!
این کارشناس مسائل خاورمیانه می‌گوید: «عربستانی‌ها در ابتدای بحران یمن به ایران پیغام دادند که مشکلی نداریم که شما با حوثی‌ها ارتباط داشته باشید و در رشد اقتصادی آن‌ها مشارکت کنید اما ما هم مجبوریم در مقابل آن‌ها اسلحه دست گیریم. بنابراین با تغییر در سیاست هر دو کشور بهبود شرایط را شاهد خواهیم بود که آمریکایی‌ها هم با توجه به سیاست‌های کلی‌تری که دارند بعید است موافق نباشند زیرا آمریکایی‌ها می‌خواهند اشتغالاتشان در خاورمیانه را کاهش دهند و خودشان مستقیم درگیر نباشند.» محبعلی در واکنش به این مسئله که پس فروش اسلحه چه میشود؟ خاطرنشان می‌سازد: «در زمان جمهوری خواهان بله درست است که آن‌ها بیشتر با کمپانی‌های فروش اسلحه کار می‌کنند اما دموکرات‌ها چنین تفکری ندارند. در ضمن بهبود روابط به این معنا نیست که عربستانی‌ها از افزایش قدرت نظامی خود صرف نظر کنند اصولا بازدارندگی ابزاری است که به بهبود روابط بین همسایگان کمک می‌کند.» محبعلی ادامه می‌دهد: «ضمن اینکه نقاط مشترکی بین این دو کشور وجود دارد اختلافاتی هم بین آن‌ها وجود دارد و جدی است. مثلا عربستانی‌ها به راحتی نخواهند پذیرفت که ایران در یمن حضور داشته باشد در مورد عراق، سوریه و لبنان هم به همین شکل. این مسائل یک روند و پروسه است که آن‌ها را در میدان گفتگو می‌توانند حل کنند.
> ایران هراسی در حکمرانی عربستان یک ابزار است
این کارشناس مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای در واکنش به این موضوع که: « ایران هراسی در حکمرانی عربستان یک ابزار است» می‌گوید: «در دنیای امروز به این مسائل نباید مطلق نگاه کرد. همان طور که گفتم سه پارادایم تنازع، رقابت و همکاری در کشورها وجود دارد و پر رنگ و کم‌رنگ‌تر بودن هر کدام فرق می‌کند که بستگی به منافع کشورها دارد. اینکه بگویم مثلا ایران و عربستان به دو دوست متحد تبدیل می‌شوند بسیار دور از ذهن است. اما به نفع هر دو است که به عنوان دو همسایه مسائل‌شان را مدیریت کنند و هزینه‌های اضافی بابت اختلافات‌شان نپردازند. ضمن اینکه وقتی عربستان روابطش با ایران را مدیریت کند حتما دست پرتری در مقابل آمریکا و اسرائیل دارد. حکمرانیِ هوشمندی در عربستان حاکم است که می‌دانند در شرایط مختلف چطور عمل کنند می‌دانند چه زمانی با ایران دوست و چه زمانی دشمن باشند. الان عربستان و آمریکا هم در همه مسائل موافق یکدیگر نیستند بسیاری در آمریکا به دنبال محکوم کردن عربستان در مسئله یازده سپتامبر و مسئله خاشقچی هستند. در مورد سایر کشورها مانند بحرین و امارات هم همین گونه است. کشورها در همه مسائل منطبق با یکدیگر نیستند. لذا هنر سیاست خارجی این است که از شکاف‌ها برای پیشبرد خود استفاده کند.»
> امیدواری در کاهش سطح اختلافات ایران و عربستان وجود دارد؟
محبعلی در پاسخ به این پرسش که آیا: «امیدواری در کاهش سطح اختلافات ایران و عربستان وجود دارد یا خیر؟» می‌گوید: «مسائل خاورمیانه پیچیده است و در مواردی غیرقابل پیش‌بینی است. چون در خاورمیانه بازیگران متعددی وجود دارند و از تشنج سود می‌برند. مثلا بحرین که از اختلاف ایران و عربستان راضی است. اگر بین عربستان و روسیه اختلافی وجود نداشته باشد دلیل ندارد ما برای آن‌ها سرمایه‌گذاری کنیم یا همین طور حزب الله در لبنان. بنابراین خیلی علاقه‌مند نیستند که روابط با عربستان، مصر، آمریکا و اسرائیل بهبود پیدا کند و از حالت تشنج خارج کند آن وقت دیگر دلیلی ندارد ایران سالی چندین میلیارد برای سیاست خارجی‌اش هزینه کند. در خاورمیانه روس ها، آمریکایی ها، اروپایی‌ها و چینی‌ها حضور دارند. این‌ها برای آنکه منافع‌شان را پیش برند روی بازیگران خرد سرمایه‌گذاری می‌کنند. مثلا روس‌ها بیشتر علاقه دارند که آمریکایی‌ها مشغول مسئله ایران شوند تا از توجه به روسیه در شرق اروپا باز مانند. بنابراین تشنج در خاورمیانه به نفع بازیگران بزرگ است. بنابراین سقف بازی بازیگران متفاوت است. هر چه سقف پرواز بالاتر با بازیگران بزرگتر دچار چالش می‌شوند و سطح پرواز پایین‌تر درگیری با بازیگران خرد‌تر را به دنبال دارد. لذا تنظیم مدیریت آن‌ها مهم است. که البته نه در توان عربستان است که مسائل خاورمیانه را مدیریت کند و نه در اختیار ایران. چون بازیگران متضاد و منافع متضاد وجود دارد و سطوح و تعداد بازیگران هم زیاد است تاریخ نشان داده خاورمیانه همیشه دچار بحران است. انتظار آرامش در خاورمیانه خوش بینانه است زیرا بنا بر دلایلی بسیار مهم اساساً جمهوری اسلامی ایران نمی‌تواند مستقلا به منافع ملی و تنها ایران فکر کند.»
> جامعه‌ی بین‌الملل پیام یکدست شدنِ قدرت در ایران را دریافت کرده است!
محبعلی در پایان با تایید این مسئله که جامعه‌ی بین‌الملل «یک دست شدنِ قدرت در ایران را دریافت کرده است!» می‌گوید: «همان‌طورکه در ابتدای مصاحبه گفتم: « برداشت عربستان از دولت آقای روحانی این بود که آن‌ها نمایندگی تمامِ حاکمیت در ایران را برعهده ندارند و احتیاط می‌کردند و علاقه‌ای نیز نداشتند که در زمان آقای روحانی گفتگو کنند و تمایل داشتند با راس حکومت مذاکره کنند. فکر می‌کنم آمریکایی‌ها هم همین نظر را دارند. بنابراین آن‌ها فکر می‌کنند آقای رئیسی و دولتش حرف‌هایی را خواهند زد که سیاستگذار اصلی ایران خواهد زد. البته این مسئله در جهت عکس حتی ممکن هم است به تشدید فشار‌ها به ایران منجر شود. از آن طرف اگر ایران تمایل به حل اختلافات داشته باشد ممکن است کانال‌هایی باز کند که روابط با جهان خارج بهبود پیدا کند. در هر دو صورت دولت آقای رئیسی در مسیر انتخاب‌های دشوار قرار دارد. حاکمیت در ایران دیگر نمی‌تواند مانند زمان دولت آقای خاتمی و روحانی با ابزار دولت بازی کند. پس باید پذیرفت و قبول کرد که دنیای بین‌الملل پیام یکدست شدن قدرت در ایران را گرفته و پذیرفته است و اینکه دیگر در ایران قدرت چند جانبه بازی کردن وجود ندارد و پیام‌های متعدد از ایران مخابره نمی‌شود؛ که این هم می‌تواند فرصت باشد و هم تهدید.
سایر اخبار این روزنامه
فرار هماهنگ کانون‌های وکلا و سازمان سنجش از پاسخگویی!
در دنیای سرلک ها، چاووشی باش!
چرا مقابل دلالان دارو نمی‌ایستید؟
تغییر رای برخی نمایندگان در کسری از ثانیه!
علاقه ریاض به یکدستی قدرت در ایران!
پول نداریم!
دستورات امید بخش
برای وکلا واکسن کرونا تخصیص دهید
گفت‌وگوی وزیران خارجه آمریکا و عربستان درباره ایران
امتحان جامع دکتری وعدم مساعدت سازمان مرکزی
طالبان، طالبان است!
اقتصاد سیاه چاله
بزرگترین مشکل رئیسی در مبارزه با فساد
