اتصال چین به اروپا با 5 مسیر ترانزیتی ایران

گروه اقتصادی/ حمل ریلی بار از چین به مقصد ایران از کریدور قزاقستان-ترکمنستان-ایران سال 1394 از مسیر قزاقستان-ترکمنستان راهی ایران شد اما فعالیت این مسیر ترانزیتی و گسترش ترانزیت با چین از آن زمان، توسعه نیافت و حمل ریلی بار از چین به مقصد ایران به حدود 3 قطار در سال محدود شد، اما برای دستیابی به رشد ترانزیت، انتقال کالا از چین به مقصد اروپا، در برنامه دولت قرار دارد. شهریار افندی‌زاده، معاون حمل و نقل وزیر راه و شهرسازی در گفت‌وگو با «ایران»، برنامه‌های ترانزیتی جدید ایران و چین را شرح داد.
بعد از توافق ایران با کشورهای قزاقستان و ترکمنستان برای احیای کریدور ترانزیتی مشترک، قطار باری از مقصد چین به اروپا از این مسیر عبور کرد، هفته گذشته نیز نشستی با سفیر چین برگزار کردید. آیا باید در انتظار تحول ترانزیت ایران و چین باشیم؟
چین یکی از صادرکنندگان اصلی به اروپا است و این بار از روش‌های مختلف حمل و نقلی به اروپا ترانزیت  می‌شود. با فعال‌شدن کریدورهای منطقه‌ای بویژه کریدور شرق به غرب، به چین پیشنهادهایی ارائه کرده‌ایم تا مسیر ایران بخشی از انتقال بار این کشور به اروپا باشد. در همین راستا اواخر خرداد، بار آزمایشی از چین به سمت قزاقستان-ترکمنستان-ایران از طریق حمل ریلی حرکت کرد. کوتاه‌ترین و اقتصادی‌ترین مسیر حمل و نقل کالا میان چین و اروپا برای تحویل کالاها در حال حاضر مسیر ریلی از طریق ایران است. حمل بار با کشتی‌های تجاری بین ایران و چین بیش از 45 روز طول می‌کشد، اما از طریق راه آهن مدت زمان سیر قطار به حداکثر نصف کاهش می‌یابد، به همین دلیل بسیاری از صاحبان کالا تمایل دارند کالاهای خود را با قطارهای برنامه‌ای از چین به ایران حمل کنند و ما برای این انتقال برنامه‌هایی در نظر داریم.
چه پیشنهاداتی برای رشد ترانزیت دو کشور مطرح است؟


مزیت ایران این است که از چند مرز امکان انتقال کالا از چین را دارد. ما در حال حاضر 3 مرز ریلی فعال داریم که چین می‌تواند از طریق آن صادرات به اروپا داشته باشد. در دیدار با سفیر چین، پیشنهاداتی را مطرح کردیم. ما به چین پیشنهاد دادیم کالای این کشور از طریق قزاقستان -ازبکستان-ترکمنستان- سرخس وارد کشور شود و به صورت حمل یکسره ریلی تا مرز رازی و از آنجا به سمت ترکیه ترانزیت شود. این مسیر، مسیر کاملاً ریلی از سرخس تا مرز رازی را طی می‌کند. این یک مسیر بود که ایران برای ترانزیت کالای چین پیشنهاد داده است. مسیر دوم ریلی که ما برای ترانزیت کالا به چین پیشنهاد دادیم، کریدور ریلی قزاقستان-ترکمنستان-اینچه‌برون- رازی است. این دو مسیر کاملاً ریلی و حمل یکسره کالا است که چین می‌تواند برای صادرات کالاهای خود به اروپا از آن استفاده کند.
در مورد ترانزیت کالا از روسیه، در مذاکرات با این کشور، موضوع سرمایه‌گذاری برای توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل و کریدورهای ترانزیتی نیز مطرح شد. در مذاکرات با چین، آیا درخصوص سرمایه‌گذاری این کشور در بخش‌های حمل و نقل صحبتی شده است؟
برای حل مشکلات لجستیکی، بحث سرمایه‌گذاری چین در بنادر شمالی و بندر چابهار مطرح است.  از طرف ایران به چین پیشنهاد شده که در بنادر شمالی ایران سرمایه‌گذاری کنند تا کالا را از دریای خزر به بنادر شمال مانند بندر انزلی بیاورند و امکان دپو کالا در این بنادر فراهم شود و از آنجا  کالا به شبکه‌های ترانزیتی مانند کریدور شمال-جنوب وصل  و کالا منتقل شود. همچنین پیشنهاد دیگر ما سرمایه‌گذاری چین در بندر چابهار است، چین از طریق چابهار به سمت هند و خلیج فارس می‌تواند کالا منتقل کند. در واقع برنامه ترانزیتی ایران و چین، مبحث مختلفی از سرمایه‌گذاری تا انتقال کالا را دربر می‌گیرد. تمام مسیرهایی که چین می‌تواند از طریق آن کالا به اروپا صادر کند هم امکان سرمایه‌گذاری و هم امکان توسعه در زیرساخت و روساخت و تأمین ناوگان را دارد.
کریدورهای شرق به غرب ایران در حال توسعه است و با توجه به برنامه افزایش ترانزیت به 20 میلیون تن، زمینه برای توسعه بخش های مختلف حمل و نقل هم در سرمایه‌گذاری و هم در عبور بار فراهم است.
از ترانزیت دو کشور در آینده چه پیش‌بینی دارید؟
قطاری که اخیراً به صورت آزمایشی از روسیه-قزاقستان-ترکمنستان-ایران به سمت هند حرکت کرد هزار و 600 کیلومتر مسیر را در ایران در کوتاه‌ترین زمان تا بندرعباس طی کرد. این زمان فقط چند روز طول کشید. چینی‌ها هم می توانند مسیرهای مختلف ترانزیتی ایران  را آزمایش کنند و کوتاه‌ترین مسیر را که هزینه کمتری دارد  برای صادرات کالا به اروپا در نظر بگیرند. چین به هر حال کالا را از مسیرهای دیگر به اروپا صادر می‌کند اما آنچه مشخص است این است که انتقال کالا از مسیر ریلی از ایران به سمت اروپا بسیار کوتاه و کم هزینه است. با توجه به این مزیت‌ها قرار است سفیر چین پس از بازدیدی که از بندر انزلی خواهد داشت برنامه‌های این کشور را برای ترانزیت با ایران اعلام کند. ما اعلام آمادگی کامل کرده‌ایم که در همه زمینه‌های سرمایه‌گذاری، توسعه و جابه‌جایی بار با چین همکاری کنیم، البته چین نیز این موضوع را در نظر دارد که مسیر حمل کالا از ایران ایمن و امن است و مهم‌تر اینکه چین می‌تواند با یک مد حمل و نقل (ریلی) کالا به اروپا  را انتقال دهد، اما مثلاً انتقال کالای چین از مسیر ترکمنستان از ریل به دریا و از بندر ترکمن باشی با کشتی رورو است که هزینه بالاتر و مخاطرات خودش را دارد. حتی چین از طریق پاکستان می‌تواند با قطار  کالا را از مسیر ایران به ترکیه انتقال دهد.
به سرمایه‌گذاری کشورها در بخش حمل‌و نقل اشاره کردید. این سرمایه‌گذاری چه جذابیتی برای کشورها مخصوصاً چین خواهد داشت؟
مسیرهای ما در حال توسعه است. وقتی بار می‌آید، بهره‌وری بالا می‌رود و سیستم‌ها ارتقا پیدا می‌کند حتی اگر کشورهای صاحب کالا و بار در کریدورهای ترانزیتی ایران سرمایه‌گذاری کنند خودشان می‌توانند بهره‌بردار باشند. با توجه به اینکه مسیرها ترانزیتی است سوددهی بالایی خواهد داشت. ما به کشورهایی مانند روسیه و چین برای سرمایه‌گذاری‌ در بخش پایین کریدور ریلی شمال-جنوب در راه آهن آستارا- رشت نیز پیشنهاد سرمایه‌گذاری داده‌ایم  و قرار است بزودی در این خصوص تصمیم خود را اعلام کنند.زمینه‌های همکاری ترانزیتی با چین را مطرح کرده‌ایم، دولت چین در کمیته‎های کاری و جلسات مشترک در آینده نتایج را اعلام می‌کند. کریدور شرق به غرب کریدور با‌اهمیتی در ترانزیت کالا از آسیا به اروپا است به همین دلیل چین برای استفاده از این کریدور درخواست نشست‌های مشترک را مطرح کرده است. هدف ما رساندن ترانزیت به  20 میلیون تن تا پایان امسال است. همه کشورها می‌توانند در این جابه‌جایی کالایی سهم داشته باشند.
کدام کشورها در حال حاضر در ترانزیت ایران نقش و سهم دارند؟
در حال حاضر  روسیه، چین، هند و کشورهای آسیای میانه مشتری جدید ترانزیت کالا از مسیر ایران هستند. با پیشنهاداتی که شده انتظار داریم چین هم مانند روسیه وارد مسیرهای ایران شود. قطارهایی به صورت آزمایشی بار را از کریدورهای ایران انتقال می‌دهد
با عبور آزمایشی قطار باری، مسیرهای آزمایشی آسیب شناسی و مشکلات رفع می‌شود و بارهای بعدی می‌آید. در حال حاضر درخصوص قیمت عبور بار نیز با کشورها در حال مذاکره هستیم. با تشکیل کمیته کاری برنامه انتقال بار چین از مسیر ایران بزودی مشخص می‌شود. سیاست بازاریابی ایران این است که جذب بار را برای مسیرهایی که وجود دارد بالا ببرد و سپس شبکه‌های ارتباطی بین‌المللی را افزایش دهد.