در صورت عدم توافق در وين چه خواهد شد؟

مهدی مطهرنیا
تحليل‌گر روابط بين‌الملل در پاسخ به اين پرسش که روند مذاکرات برجامي که در روزهاي اخير در وين با حضور طرفين برگزار مي‌شود، را چگونه ارزيابي مي‌کند، به «آرمان امروز» گفت: «باتوجه به خبرهايي که از طرفين مذاکره کننده در وين در رسانه‌ها منتشر مي‌شود بايد بگوييم که تناقضات در وين به حد باور نکردني رسيده است. از سوي ديگر طرف‌هاي مذاکره کننده مي‌خواهند که هرچه زودتر به توافقي دست پيدا کنند و از سوي ديگر براي يک‌ديگر خط و نشان مي‌کشند. باتوجه به اختلافاتي که بين ايران و آمريکا وجود دارد اگر هم توافقي صورت بگيرد بسيار لغزنده و شکننده خواهد بود. از سويي مي‌بينيم که «بلومبرگ» به نقل از ديپلمات‌هاي اروپايي اعلام مي‌کند که ايران براي دست‌يابي به توافق در روند احياي برجام تنها 72 ساعت زمان دارد ولي از سوي ديگر «جوزپ بورل»، نماينده عالي اتحاديه اروپا در سياست خارجي و امور امنيتي اين زمان تعيين شده را تکذيب مي‌کند.»
مهدي مطهر‌نيا افزود: «در اين بين بايد به اين موضوع هم اشاره کنيم که عدم وجود اخبار شفاف در اين خصوص باعث شده نتوانيم به درستي اين نشست را تحليل کنيم زيرا همواره طرفين به صورت اجمالي به موضوعات مي‌پردازند. از سويي ديپلمات‌هاي اروپايي اعلام مي‌کنند که ايران براي رسيدن به نتيجه در مذاکرات وين بايد از برخي خواسته‌هاي خود کوتاه بيايد ولي در مقابل مي‌بينيم که مقامات ايراني اعلام مي‌کنند که 50 درصد از راه رسيدن به مذاکره در مسير برجام طي شده است. در اين بين سکوت مسئولان آمريکايي هم به ديگر علامت‌هاي تعجب در اين رويداد تبديل شده است.»
اين استاد دانشگاه با اشاره به تکرار اتفاقاتي که در روند مذاکرات بين 5+1 در 20 سال گذشته مشاهده شده است، ادامه مي‌دهد: «رخ‌دادهايي که اکنون در وين مشاهده مي‌کنيم کاملا تکراري است زيرا در 20 سال گذشته که اين مذاکرات ادامه داشته ما همين واکنش‌ها و گفت‌وگوها را مي‌ديديم. توافق سال 2015 که به برجام معروف شد نشان داد که چنين توافقاتي نمي‌تواند پاياني براي اختلافات باشد. در مورد اين دور از مذاکرات هم بايد همين موضوع را پيش‌بيني کنيم، زيرا دولتي که اکنون در آمريکا سکان هدايت کشور را بر عهده دارد معلوم نيست بتواند در انتخابات رياست‌جمهوري 2024 وارد چهار سال دوم خود بشود. بسياري از پيش‌بيني‌ها و تحليل‌هايي که در مورد انتخابات آينده آمريکا منتشر مي‌شود نشان مي‌دهد نه تنها «دموکرات‌ها» پيروز ميدان نيستند بلکه «جمهوري‌خواهان» هم نمي‌توانند رئيس جمهوري معرفي کنند. به همين دليل اگر توافقي در وين به دست بيايد نمي‌تواند استحکام چنداني داشته باشد. »


مطهرنيا در همين مورد ادامه مي‌دهد: «زماني که در سال 2020 دولت جديد در آمريکا روي کار آمد همه فکر مي‌کردند که بايدن راهي براي برون رفت از اختلافاتي که با خارج شدن ترامپ، براي برجام به وجود آمد را کم رنگ مي‌کند ولي حالا مي‌بينيم که بايدن حتي حاضر به لغو تحريم‌هاي ترامپي نيست. پس به اين نتيجه مي‌رسيم که اين اختلافات در آينده هم بين ايران و طرف‌هاي ديگر وجود داشته باشد. صحبت در مورد برجام از مرحله فرسايشي هم گذشته است و ملال آور شده‌ است و بسياري از شهروندان ديگر روند مذاکرات را دنبال نمي‌کنند. اين همه سعي و تلاش و هزينه‌اي که در اين سال‌ها در روند اين توافق صرف شد بايد نتيجه‌اي براي ملت ايران داشته باشد. تنها نتيجه‌اي که مي‌تواند براي مردم ايران اهميت داشته باشد موضوع لغو تحريم‌هاي اقتصادي است. در مورد احياي برجام و يا رسيدن به توافق جديد بايد بگوييم که به توافق رسيدن طرفين و امضاي تفاهم‌نامه مهم نيست بلکه باتوجه به تجربيات اين سال‌ها بايد بگوييم چگونه اجرايي شدن آن مهم است تا ببينيم اين تفاهم‌نامه چه سودي براي ايران و کشورهاي جهان خواهد داشت.»
اين استاد دانشگاه در پاسخ به اين سوال که اگر برجام به هر نوع به نتيجه نرسد چگونه بايد ادامه کار را پيش‌بيني کرد، مي‌گويد: «چه طرف‌هاي مذاکره کننده در وين به توافقي برسند و چه نرسند بايد بگوييم که پرونده ايران در جوامع بين‌الملل همچنان باقي خواهد ماند و اين مشکلات با بازگشت به برجام تمام نخواهد شد. دولت آمريکا رو به افول است و شايد تا سال آينده چيزي از آن باقي نماند و در اين وضعيت ديگر برجام معنايي پيدا نمي‌کند. ايران پيش از هرچيز بايد انسجام داخلي خود را افزايش دهد تا بتواند با اتکا بر توان داخلي و اتحاد مردم و باز کردن راه گفت‌وگوهاي داخلي در مقابل رخ‌دادهاي خارجي ايستادگي کند.»