مسئولان حاشیه نشینی را تشدید میکنند

دکتر اصغر مهاجری
مسئولان دولت‌ها با نگاه سنتي خود نمي‌توانند مشکل حاشيه‌نشيني شهرها را برطرف کنند. در ابتدا بايد به اين موضوع اشاره کنيم که مسئولان به دليل اينکه هنوز نسبت به آسيب حاشيه‌نشيني نگاه سنتي دارند و تنها کالبد را مد نظر قرار مي‌دهند، وقتي در اين مورد صحبت مي‌کنند تنها به فکر درمان اين چالش هستند در صورتي که براي برطرف کردن اين آسيب اجتماعي بايد اقدامات پيشگيرانه‌اي انجام داد و اگر هم براي درمان اقدام کنند آنقدر دير اقدام مي‌کنند که تاثيري در روند بهبود آسيب ندارد. بايد به اين موضوع هم تاکيد کنيم که اظهار نظرهاي اشتباه و همواره با ابهام مسئولان باعث سردرگمي در اين موضوع شده است زيرا در اين مورد آمارهاي متفاوتي را مشاهده مي‌کنيم. آمارهايي که تا 30 ميليون نفر هم رسيده است و باتوجه به تحقيقاتي که ما در قالب فضاسازي واقعي در حال انجام دادنش هستيم نشان مي‌دهد تعداد افرادي که به‌عنوان حاشيه‌نشين شناخته مي‌شوند بيش از آن چيزي است که مسئولان اعلام مي‌کنند. بايد بگوييم که نه‌تنها اقدامات دولت‌ها نتواسته گره‌اي را باز کند بلکه ياس و نااميدي در اين طيف جامعه به‌وجود آورده است. مانند طرح‌هايي مانند ساخت مسکن‌هاي ارزان و ... . يکي از مشکلات اساسي که در اين حوزه وجود دارد اين است که ما طرح مسئله درستي نداشته‌ايم و همين موضوع باعث مي‌شود که نتوانيم نتيجه‌اي بگيريم. بايد به اين نکته هم توجه کنيم که حاشيه‌نشيني از در هم پيچيده شدن بسياري از آسيب‌ها مانند طلاق، جرايم خشن، اعتياد، فقر و ... به وجود آمده است. اين موضوع مي‌رساند که براي حل اين چالش بايد نگاه واقعي به مسائل داشته باشيم. دولت‌ها همواره سعي کرده‌اند به جاي اقدامات پيش‌گيرانه، با شعارهاي بزرگ و نشانه گرفتن سنگ‌هاي بزرگ که علامت نزدن است تلاش خود را نشان دهند ولي اين نگاه به آسيب‌هاي اجتماعي بايد تغيير کند و از فضاي ابهام انگيز به سمت واقعيت‌ها حرکت کند.
حاشيه‌نشين تنها به افرادي که خارج از شهر زندگي مي‌کنند مربوط نمي‌شود شايد فردي در مکان مناسبي زندگي کند ولي با آسيب‌هاي بسياري روبه‌رو باشد و با توجه با ساختارهاي جامعه شناختي او را هم بايد در قالب حاشيه‌نشيني بررسي کنيم و به اين فرد خدمات اجتماعي ارائه دهيم. عدم دسترسي جامعه به عدالت اجتماعي باعث شده است که فرد مهاجر بعد از 20 سالي که در شهري مانند تهران زندگي مي‌کند نه‌تنها نتوانسته پيشرفتي کند بلکه از نظر فرهنگي اقتصادي و ... پس رفت هم داشته است و نتوانسته به خواسته‌هاي خود برسد. توجه داشته باشيد که فقر شهري حاشيه‌نشيني را تشديد مي‌کند. در ابتداي به پيروزي رسيدن انقلاب 57 يکي از شعارهايي که بر رويش مانور زيادي داده بودن رسيدگي به وضعيت کوخ نشينان بود ولي حالا اين سوال پيش مي‌آيد که چرا نتوانستيم به هدف خود برسيم و اکنون شاهد افزايش اين چالش به پهناي شهرها باشيم؟ اين نشان از نگاه متفاوتي است که مسئولان با ديدگاه‌هاي اجتماعي و جامعه‌شناسي دارند که عدم شناخت آنها نسبت به موضوعات اجتماعي باعث اين تفاوت شده است.  
جامعهشناس توسعه