روزنامه آرمان امروز
1401/08/25
کوچ مردم به پیام‌رسان‌های داخلی، رویا یا واقعیت؟
وزیر ارتباطات: ۱۷ میلیون ایرانی در یک روز به یک پلتفرم داخلی پیوستند رها معيريآرمان امروز: طي يک ماه اخير و اختلال در اينترنت سراسري، بهانه‌اي شد که روزگذشته وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات براي پاسخ به سوال تعدادي از نمايندگان دربارة شبکة ملي اطلاعات در مجلس حاضر شود و به سوالات تعدادي از نمايندگان پاسخ دهد. سوالاتي که از سوي مجتبي رضاخواه، احمد اميرآبادي فراهاني و ... دربارة آخرين اقدامات وزارت ارتباطات جهت پيشرفت عملياتي شبکه ملي اطلاعات در صحن علني مجلس مطرح شد و در نهايت بعد از توضيحات وزير ارتباطات، رضاخواه نماينده تهران به نمايندگي از سوال کنندگان اعلام کرد از توضيحات زارع پور به صورت مشروط قانع شده است. نمايندة مردم تهران در اين خصوص تصريح کرد: «انتظار داريم که وزير ارتباطات تدبيري اتخاذ کنند که طي 3ماه آينده مشکلات کسب و کار‌هاي اينترنتي برطرف شود و ترتيبي اتخاذ گردد که صاحبان کسب و کار‌هاي مجازي بتوانند در شبکه ملي اطلاعات و پيام رسان‌هاي داخلي فعاليت کنند.» اما پاسخ‌هايي که وزير ارتباطات به آنها داد با ارائه آمار و ارقامي همراه بود که نشان مي‌داد بيش از 17 ميليون کاربر در يک روز از پلتفرم‌هاي خارجي به يکي از پلتفرم‌هاي داخلي کوچ کرده‌اند و 60 درصد مصرف ترافيک اينترنت داخلي کشور متعلق به پلتفرم‌هاي داخلي است. در شرايطي که وزير ارتباطات به نام اين پلتفرم ايراني اشاره‌اي نکرد، اما به‌احتمال زياد منظور زارع پور پيامرسان «ايتا» است که امروزه تقريبا در همه سازمان‌ها، ادارات و شرکت‌هاي خصوصي استفاده ميشود. اما در زماني‌که وزير ارتباطات از استقبال مردمي نسبت به اين پلتفرم مي‌گفت، پيامرسان ايتا با کُندي شديد و قطعي چند ساعته مواجه گرديد و بسياري از کاربران با مشکل روبه‌رو شدند.
حريم خصوصي مردم، خط قرمز ما است
«اعتماد سازي» موضوع ديگري بود که وزير ارتباطات به آن اشاره کرد و از افزايش «اعتماد» مردم به پيامرسانهاي داخلي گفت و در عين حال تاکيد کرد: « حريم خصوصي و داده هاي خصوصي مردم در پلتفرم هاي داخلي خط قرمز ماست و احدي در جمهوري اسلامي حق دسترسي به اطلاعات مردم ندارد، رهبري انقلاب در اين خصوص فتوا دادند و گفتند که دسترسي غير مجاز و نقض حريم خصوصي مردم در پلتفرم هاي داخلي حرمت شرعي دارد.» وي همچنين به اين نکته نيز اشاره کرد: « اخيرا در جلسه شوراي عالي فضاي مجازي رئيس قوه قضائيه اعلام کردند بخشنامه اي صادر شده که اطلاعات مردم در پلتفرم هاي داخلي مشمول اصل 25 قانون اساسي است و احدي حق دست اندازي به اين اطلاعات را ندارد.» البته وزير خوب مي‌داند که تا چه اندازه به اين پلتفرم‌ها در سطح جامعه بي اعتمادي وجود دارد، پلتفرم‌هايي که با هزينه‌هاي بسيار سنگين راه‌اندازي شدند و در دو سال قبل تعدادي از آنها به دليل عدم استقبال مردمي راهي جز تعطيل شدن نداشتند. پلتفرم‌هاي «نزديکا»، «ويسگون»، «فيس نما»، «لنزور»، «هورسا» و... که تعدادي از آنها تعطيل شده‌اند و آنها مي‌خواستند جايگزين ايراني اينستاگرام آمريکايي باشد. همچنين چندي پيش گوگل پلي، اپليکيشن روبيکا را بدافزار و ابزار جاسوسي معرفي کرد، اما هيچ مدرکي را نيز براي صحت ادعاي خود ارائه نکرد و روبيکا در اقدامي هوشمندانه و در واکنش به اين ادعاي مطرح شده درخواست ارائه مستندات کرد که تا اين لحظه بي‌جواب ماند.
اجبار يا سهولت در عضويت
اما اين صحبت‌هاي وزير ارتباطات تا چه اندازه به واقعيت نزديک است؟ چطور مي‌توان اعتماد مردم به پلتفرم‌ها و پيامرسانهاي داخلي را افزايش داد؟ آيا پلتفرم‌هاي خارجي نظير اينستاگرام و واتساپ که هر کدام حدود 45 ميليون کاربر را پشتيباني مي‌کردند با پيامرسانهاي داخلي که با ضعف زيرساخت‌ها يا اعتماد مواجه هستند، مي‌توانند رقابت کنند يا جايگزين مناسبي باشند؟ براي بررسي اين صحبت‌ها، به سراغ يک کارشناس امنيت شبکه رفتيم و امير قباخلو به «آرمان امروز» مي‌گويد: «از سال‌ها پيش که محدوديت اينترنت يکي از ابزارهاي کنترل اعتراضات شد، خيلي‌ها معتقدند «اينترانت»، همان «اينترنت داخلي» است، اما در سال 98 مسئولان وقت ترافيک گيت‌وي يا ترافيک خروجي کشور که از خارج ايران، ديتا مي‌گرفت، را بسيار محدود کردند و همين امر با اينترانت يا اينترنت داخلي اشتباه گرفته شد. زماني‌که شما گت‌وي را مي‌بنديد هيچ کاربري که به اينترنت داخلي ايران متصل است، نمي‌تواند از پلتفرم‌هاي خارجي استفاده کند. امسال نيز محدوديت ترافيکي براي اينترنت بين المللي وجود داشت، اما به شدت سال 98 نبود و اين بار پروتکل‌ها را بستند و دليل آن جلوگيري از اختلال در سيستم بانکي بود. شبکه‌هاي اجتماعي نيز همين وضعيت را داشتند و در مقابل نرم افزارهايي مانند سروش، ايتا، بله و... با هزينه‌هاي بسيار بالا که راه‌اندازي شدند، توان پشتيباني نيمي يا يک چهارم جمعيت هدف را ندارند، چون از سرورهاي قدرتمندي مانند سرورهاي «متا» برخوردار نيستند و اگر دقت کرده باشيد، زماني‌که اينترنت محدود شد و مردم به ايتا مراجعه کردند، پيامي از سوي اين پيامرسان فرستاده شد که فعلا نمي‌توانيد ثبت نام کنيد. واقعيتي که مي‌توان در صحبت‌هاي وزير ارتباطات در رابطه با 17 ميليون کاربري که در يک روز عضو يکي پلتفرم‌ها شدند، اشاره کرد، بايد به چند ساعت پيش از محدوديت اينترنت در ايران مراجعه کرد، در آن زمان يک‌سري سرشماره انتخاب شدند و پيغام عضويت در ايتا به آنها داده شد: «شما عضو ايتا هستيد»، همچنين در زماني‌که پلتفرم سروش فعال بود، خيلي از مردم به‌صورت خود به خود عضو شده بودند و به برايشان يوز ساخته شده بود. اين آماري که وزير ارتباطات مي‌دهد، تقريبا درست است. همچنين خيلي از سازمان‌هاي دولتي و شرکت‌هاي داخلي نياز به پيام رسان دارند، براي ايجاد کانال تبليغاتي يا دسترسي کارمندان به يکديگر، مجبورند که از پلتفرم‌هاي ايراني استفاده کنند. خيلي از داده‌ها و آمارهاي ميليون کاربر به اين صورت اضافه شده، اما من معتقدم که رقم کوچ 17 ميليون کاربر با همه اقداماتي که صورت گرفته بازهم نمي‌تواند واقعي باشد.
چرا مردم از پيامرسان داخلي استفاده نمي‌کنند
چندي پيش شايعه شد که پيامرسان هاي داخلي بدون اجازه از کاربر عکس مي‌گيرند. موضوعي که بيش از پيش اعتبار اين اپليکيشن ها را زير سوال برد. کاربري که گوشي آنرو 9 ايکس و دوربين جهنده (پاپ آپي)داشت، با هر بار وصل شدن به يکي از پلتفرم‌هاي ايراني بيرون مي‌آمد و عکس مي‌گرفت و اين ويدئو بسيار زياد در شبکه‌هاي اجتماعي بازتاب پيدا کرد. اما پس از مدتي اين «باگ» برطرف شد، اما شايعه لطمه بزرگي به پيامرسانهاي داخلي وارد کرد. قباخلو در رابطه با اين موضوع معتقد است که «اگر اعتماد سازي را کنار بگذاريم، اپليشکن‌هاي ايراني و کالاهاي ساخت ايران، هميشه مورد بي‌مهري مردم قرار گرفته‌اند و براي بسياري تفاوت ندارد پلتفرم باشد يا يخچال، ميز، تلويزيون و... همچنين زماني‌که بدون اجازه، بدون نصب اپليکيشن و به صورت رندوم براي برخي شماره‌ها، يوزر ساخته ميشود و در عين حال مردم با حجم زيادي از شايعات و روايت‌ها روبه‌رو هستند، چطور بايد اعتماد کنند. چه کسي ترافيک نيم بها يا رايگان را دوست ندارد و نمي‌خواهد از سرويس خوب بهره بگيرد. در زمان ساخت اين پيامرسان‌ها و پلتفرم‌ها اعتماد سازي و معرفي به بدترين شکل صورت گرفت. شما وقتي که عضو يک اپليکيشن مي‌شويد، از شما دسترسي به گالري، لوکيشن و... مي‌خواهد، مثلا واتساپ از شما در خواست مي‌کند که اجازه دارم از لوکيشن استفاده کنم و يا اينکه اجازه هست به گالري شما دسترسي داشته باشم؟ افرادي که تخصص دارند و کُد برنامه را باز مي‌کنند، در زماني‌که ديتا ارسال يا دريافت ميشود، يک سري از اطلاعات دريافت مي‌کنند که علاوه بر بحث پيامرساني، از شما اطلاعاتي ضبط ميشود. همان‌طور که شاهد بوديم، يکي از پلتفرم‌ها وقتي نصب شد از شما يک عکس مي‌گرفت و اين يک «باگ» بود ولي مانند صداي بمب در جامعه پيچيد. مردم با نگراني مي‌گفتند که همه پلتفرم‌هاي ايراني زماني که «باز» مي‌شوند از شما عکس مي‌گيرند! درصورتي که يک باگ به‌دليل ضعف ساختاري و زيرساختي بود. اين موضوع اگر بحث امنيتي باشد يا باگ، سبب شد مردم بيشتر بي‌اعتماد شوند و گرنه همه ترافيک رايگان يا نيم‌بها را دوست دارند.
سایر اخبار این روزنامه
تاکید رئیس قوه قضائیه بر تأمین آزادی‌های مشروع جامعه
نظام «پارلمانی» یا نظام «ریاستی»؟ آدرس غلط برای حل مشکلات
کوچ مردم به پیام‌رسان‌های داخلی، رویا یا واقعیت؟
«تل آویو» ریشه اختلافات تهران با باکو
بخت جوان، تدبیر پیر
اهمیت جلوگیری از بهانه‌تراشی آمریکا
سریال شبکه مخفی زنان توقیف شد؟
طبل توخالی تحریم‌های تازه
بحران اشتغال با دستفروشی رفع نمی شود!
آینده پژوهی اعتراضات
کره شمالی هم دیجیتال شد
آغاز بررسی طرح صیانت
