روزنامه قانون
1396/04/25
جولان پر مناقشه
الکساندر لاورنتیه، نماینده ویژه پوتین در امور سوریه ديروز به تهران آمد. او در وزارت امور خارجه با حسین جابری انصاری آخرین تحولات مربوط به بحران سوریه را مورد بحث و بررسی قرار داد. نماینده ویژه پوتین در امور سوریه قبل از دیدار با جابری انصاری، با علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی دیدار و گفت و گو کرد. محور گفت وگوهای طرفین در این دیدارها آخرین وضعیت بحران سوریه است. زيرا پوتین و ترامپ روسای جمهور روسیه و آمریکا در حاشیه اجلاس گروه 20 درخصوص آتش بس در مناطق جنوب سوریه توافقاتی داشتند و پیش بینی می شود در دیدارهای روز گذشته ، نتایج این مذاکرات به مقامات کشورمان منتقل شده باشد. اين خبري بود كه نشان مي‌دهد ايران از سياست‌هاي مسكو و دمشق در قبال آتش بس جنوب سوريه نگران است. آتش‌بسي كه مي‌تواند امنيت رژيم‌صهيونيستي را بيش‌از پيش تامين كند ولي اي كاش برخي در داخل ، متوهمانه با مسائل برخورد نكنند و مراقب تحركات اخير باشند. بي‌شك هزاره سوم، دنياي رسانه‌هاست وبسياري از معادلات جهاني توسط آن‌ها رقم زده مي‌شود. در ايران نيز برخي از رسانه‌ها هستند كه بنا به وابستگي خاصي كه دارند، سياست‌ها، مواضع و رويكردهاي نهادهاي پشت پرده خود را علني مي‌كنند. در همين راستا در هفته‌اي كه گذشت، «روزنامه جوان» با مطلبي كه آن را تيتر اصلي خود كرده‌بود، به موضوع قرارداد آمريكا و روسيه پرداخت و نوشت:« توافق پوتين و ترامپ بــراي برقراري آتش‌بس در جنوب سوريه از روز گذشته اجرايي شد».اين خبر در حالي منتشر شد كه سران رژيم صهيونيستي شايد در ظاهر خود را چندان خشنود نشان نمي‌دادند ولي در باطن از اين لطف آمريكا و روسيه حس خوبي پيدا كرده بودند. اتفاقي كه مي‌تواند امنيت اسراييل را بيش از پيش حفظ كند. در همان روزها بهرام قاسمی در پاسخ به سوال خبرنگاری درمورد ضمانت اجرایی توافق آمریکا و روسیه برای آتش بس در بخش هایی از سوریه که خارج از نشست آستانه بوده است، اظهارکرد: «من نمی توانم در مورد ضمانت اجرایی مذاکرات یا تفاهماتی که صورت گرفته، جای آن‌ها به شما تضمینی بدهم یا اظهارنظری کنم.ایران به همراه ترکیه و روسیه در نشست آستانه فعالیت گسترده ای را داشتند و با توجه به نوع روابط خاصی که با فدراسیون روسیه داریم و تماس های مستمری که بین ما، در رفت و آمد هیات ها در سطوح های مختلف وجود دارد، ما دايم در حال تبادل نظر و مشورت با آن‌ها هستیم و اطلاعات لازم را در مسایل سوریه دریافت می کنیم. آنچه که در تفاهم روسیه و آمریکا اعلام شده است، اگر تفاهمی باشد که در تمام مناطق سوریه و مناطقی که در نشست آستانه درمورد آن مذاکرات شده بودیم و در حال کار هستیم، تسری یابد و بتواند زمینه‌ای برای تثبیت آتش بس و ثبات شود، به طور حتم مفید واقع خواهد شد اما با شناختی که از اقدامات اخیر آمریکا در سوریه داریم در این تفاهم جای ابهام و تردید وجود دارد.اگر بخواهند که آتش بس در سوریه تداوم و ثبات داشته باشد این نوع اقدامات آمریکا در سوریه یعنی حمله به ارتش سوریه و بمباران ها به بهانه های واهی باید قطع شود».تحديد مقاومت
مسئولان و صاحب‌نظراني كه ديدگاه‌هاي خاصي نسبت به مساله سوريه دارند به نوعي سخن مي‌گويند كه گويي در اين آتش‌بس، تنها آمريكا موثر است و اين كشور خواسته كه جنوب سوريه را براي اسراييل امن كند. اين درحالي است كه به گفته كارشناسان، بدون اجازه دولت سوريه، كشورها نمي‌توانند آتش‌بسي در اين كشور اعلام كنند.عده‌اي معتقدندسوریه تنها کشور حامی مقاومت در نزدیکی رژیم صهیونیستی است و شکی نیست که به همین دلیل، آنان ثبات سوریه را نمی‌خواهند. اين در حالي است كه اگر وضعيت جنوب سوريه آرام باشد، بيشتر به نفع اسراييل است و ديگر به راحتي نمي‌توان از طريق اين كشور به مقاومت كمك كرد.
حفظ امنيت حيفا و تل‌آويو؟!
كارشناسان محافظه‌كار معتقدند كه اسراييل با آشفته‌كردن وضعيت سوريه سعي در تضعيف محور مقاومت دارد و قرار است با اين آتش بس، امنيت صهيونيست‌ها به خطر بيفتد! آري اگر قرار به آتش بس در كل سوريه بود، مي‌توانستيم اين راهبرد را براي تصميم ترامپ و پوتين معرفي كنيم ولي وقتي تنها در جنوب سوريه كه همجواري با اسراييل دارد و نزديك‌ترين نقطه به حيفا و تل‌آويو به حساب مي‌آيد، قرار بر آتش بس و كنترل نيروها شده است، آيا نبايد از اين وضعيت نگران بود؟!
حربه صهيونيستي
البته «بنيامين‌نتانياهو»، نخست‌وزیر رژیم‌صهیونیستی كه همواره نشان داده به دنبال ايران‌هراسي و همسو كردن جهان عليه تهران است، همزمان با آغاز آتش بس در مناطق جنوب غربی سوریه در خصوص حملات ایران به مرزهای اراضی اشغالی هشدار داد. هاآرتص در همين زمينه نوشت:بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی پس از آغاز طرح آتش بس در جنوب غربی سوریه اعلام کرد روسای جمهوری ایالات متحده آمریکا و روسیه در رابطه با تامین منافع اسراييل در این توافق به مقامات رژیم صهیونیستی اطمینان داده‌اند». بي‌شك اگر اين توافق به نفع رژيم اسراييل نبود، نتانياهو با آرامش خاطر به وعده ترامپ و پوتين بسنده نمي‌كرد و امروز مانند دوره‌گردها عليه ايران امضا جمع مي‌كرد.
نقشه‌اي قديمي
اما يورونيوز در گزارشي مدعي شد پس از انتشار خبر آتش بس، یک دیپلمات آمریکایی اعلام کرد مذاکرات برای ترک مخاصمه در نزدیکی مرزهای اردن از ماه‌ها پیش و با مشارکت نمایندگان روسیه، ایالات متحده آمریکا و اردن آغاز شده بود. يورو نيوز در ادامه مي نويسد:«دیده‌بان حقوق بشر سوریه اعلام کرد از زمان اجرایی شدن توافق آتش‌بس، هیچ حمله هوایی در منطقه صورت نگرفته است. یکی از گروههای شورشی فعال در «درعا» نيز از رعایت کامل آتش‌بس در این شهر خبر داد. ارتش سوریه هنوز درباره احترام به این توافق و ترک مخاصمه از سوی خود توضیحی نداده است.سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه نيز با استقبال از رویکرد جدید دولت آمریکا نسبت به بحران سوریه، آن را «عملگرایانه» تر از سیاست‌های پیشین این کشور توصیف کرده است. به گزارش رویترز ، یک مقام دولت سوریه نیز سکوت دولت بشار اسد را نشانه رضایت و تایید دولت دانست و افزود: «ما از هر قدمی که برای توقف آتش برداشته شود و با روش مسالمت آمیز اعمال شود استقبال می کنیم».
خطاي راهبردي
به گفته يورو نيوز، «قنیطره» در نزدیکی مرزهای شمالی اسرايیل یکی از مناطق مشمول این آتش‌بس است. شهري كه سال 93 خبرگزاري فارس در رابطه با اين بخش از سوريه مي‌نويسد:« از اینجا می‌توان به حمایت‌های لجستیکی ارائه شده از سوی رژیم صهیونیستی به گروههای تروریستی تکفیری مانند «جبهه النصره» و «جنبش المثنی» در استان قنیطره پی برد که به موازات حمایت لجستیکی کشور اردن از این گروه‌ها و از طریق استان مرزی «درعا» در جنوب سوریه انجام میشود.منافع مشترک موجود بین این گروههای تروریستی تکفیری و رژیم صهیونیستی موجب شد تا این رژیم برای ایجاد منطقه‌ای حايل در امتداد نوار مرزی بین سوریه و سرزمین‌های اشغالی برنامه ریزی کند، تا به این ترتیب نظامیان خود را از گزند حملات گروههای تروریستی و ارتش سوریه در امان نگه دارد و از سوی دیگر، گذرگاهی برای نظامیان خود به سمت جنوب لبنان از طریق منطقه «جبل الشیخ» فراهم کند تا خود را بیش از پیش به حزب‌ا... نزدیک کند.اما این طرح به دلیل اختلاف دیدگاه برسر تعامل با آن و بیم از تعامل با گروههای تروریستی تکفیری از اینکه مبادا این گروه‌ها تغییر موضع داده و سلاح خود را پس از مدتی ،روی خود اسرايیل نشانه بگیرند، شكست خورد. این درحالی است که این گروه‌ها قصد تصرف تمام استان قنیطره و نه بخشی از آن را داشتند، تا به این طریق پس از استان رقه، استان قنیطره دومین استان سوریه باشد که به‌طور کامل به‌دست گروههای تروریستی تکفیری سقوط می‌کند علاوه بر اینکه این استان تنها 60 کیلومتر با شهر دمشق مرکز سوریه، فاصله دارد.صرف نظر از تعلیق یا عدم تعلیق طرح‌های صهیونیستی در استان قنیطره و میزان فعالیت گروههای تروریستی تکفیری و غیر تکفیری در این استان، ارتش سوریه از هفته‌های گذشته، عملیات‌های گسترده‌ای را در مناطق مختلف این استان با هدف باز پس گیری مناطق تصرف شده توسط گروههای مسلح انجام می‌دهد و در این راستا نبردهای سنگینی را برای بازپس گیری این مناطق که از جمله آن‌ها می‌توان به «خان أرنبه» و «البعث» اشاره کرد، انجام داد؛ در حالی‌‌که ایران و حزب ا... نیز با هماهنگی دمشق در این عمليات حضور داشته و در صدد اجرای طرح و برنامه راهبردي بزرگی برای قنیطره بودند که بلندی‌های جولان اشغالی را نیز در بر می‌گیرد.
این طرح و برنامه موارد زیر را در برمی‌گرفت:
1- پس از موفقیت حزب ا... در واداشتن دشمن صهیونیستی به استقرار ده‌ها هزار نظامی‌اش در خطوط مقدم و خطوط دفاعی و پشت جبهه که حدود 150 کیلومتر و روستاها و شهرک‌های مقابل جنوب لبنان (بدون در نظر گرفتن منطقه مزارع شبعا) را شامل می‌شد، تصمیم گرفته شد با ایجاد منطقه تماس امنیتی مستقیم باز هم به طول 150 کیلومتر، ارتش رژیم صهیونیستی بیش از پیش مشغول نگه داشته شود که در واقع سراسر مرزهای لبنان با سرزمین‌های اشغالی به طول 79 کیلومتر (از جمله خط تماس مرتبط با مزارع اشغالی شبعا که 25 کیلومتر را در برمی‌گیرد) و طول مرزهای مشترک سوریه با سرزمین‌های اشغالی به طول 76 کیلومتر را در برمی‌گرفت.
2- پس از موفقیت ایران و حزب ا... در بسیج نیروهای مردمی و تشکیل نیروهای دفاع ملی که در کنار ارتش سوریه در مناطق مختلف این کشور در حال مبارزه با گروههای تروریستی هستند، مقرر شد چنین گروههای مشابهی از جوانان استان قنیطره نیز تشکیل شود که ماموریت آن‌ها تنها مبارزه با گروههای تروریستی نیست، بلکه مقابله و درگیری با نظامیان ارتش رژیم صهیونیستی است.
3- هدف مهم‌تر آن است که پس از دهه‌ها سکوت و آرامش حاکم بر سراسر منطقه جولان سوریه، از طریق انجام عملیات‌های مقاومت مردمی مشابه آنچه در جنوب لبنان شاهد آن بودیم و مورد حمایت حزب ا... و ایران است، این منطقه به منطقه‌ای ناامن برای رژیم صهیونیستی تبدیل شود و این رژیم را وادار به استقرار نظامیانش در طول مرزهای مشترک با سوریه کند».
شيطنت روسي
همان‌گونه كه شاهديم يكي از هدف‌هاي مورد نظر ايران، جنوب سوريه است كه با وجود اين آتش‌بس، تمام سياست‌هاي حاكم براي تهديد كردن اسراييل را لغو و خراب مي‌كند! البته اين نوع برخورد و راهبرد از سوي آمريكا و اسراييل، چندان مورد نقد نيست ولي اينكه سوريه و روسيه وارد اين بازي شده‌اند و در زمين صهيونيست‌ها بازي كرده‌اند را بايد زير سوال برد.
خوش‌خيالي‌هاي واهي
روزنامه جوان كه با خوش‌خيالي تصور مي‌كند روسيه قرار است با اين توافق، امنيت سوريه را حفظ كند در بخشي از گزارش خود مي‌نويسد:«بر اساس گزارش‌ها ،توافق شده تا روسيه براي نظارت و كنترل آتش‌بس، نيروهاي نظامي در منطقه مستقر كند. يك مقام ارشد اردني به شرط افشا نشدن نامش! به خبرنگاران گفت، قرار است آتش‌بس توافقي، از طريق تصاوير ماهواره‌اي، هواپيماهاي بدون سرنشين و همچنين گروهي از ناظران روي زمين تحت نظارت قرار گيرد. قرار است روس‌ها به منظور دوام آتش‌بس، نيروهاي پليس نظامي در اين منطقه مستقر كنند. ناظران معتقدند راهبرد پاياني روسيه در سوريه سياسي است و ولاديمير پوتين تلاش زيادي براي متقاعد كردن دولت‌هاي حامي مخالفان براي اتخاذ رويكرد سازنده به كار گرفته است». مشخص است كه در يك توافق، كار را فقط به دست روسيه نمي‌دهند و آمريكا و اسراييل نيز در كنترل آن منطقه دخيل هستند و هر تحركي را كه وابسته به نيروهاي مقاومت باشد، زير سوال برده و مقابل آن مي‌ايستند. اميدواريم با خوش‌خيالي‌هايي كه برخي در ذهن دارند، به نوعي پيش نرويم كه در آينده‌اي نه چندان دور، هزينه اين نوع تفكر را پرداخت كنيم و ضربه آن به محور مقاومت وارد شود.
توافق اخير بدون رضايت سوريه نيست
صباح زنگنه/ تحلیلگر مسائل خاورمیانه
اعلام توافق در عالم سياست به معني دادن يكسري امتيازات و گرفتن امتيازات ديگر است. در چند روز گذشته شاهد اخباري مبني بر توافق آتش بس در جنوب سوريه بوديم اما هنوز جزييات توافق روساي جمهور دو كشور آمريكا و روسيه در جنوب سوريه به طور رسمي اعلام نشده است. نقش كشورهاي حاضر در اين توافق و نحوه تصميمگيري آن‌ها كه بدون شك با در نظر گرفتن منافع خودشان است و اهدف و نيت‌هاي كشورهاي حاضر در اين توافق را مشخص مي‌كند . براساس قواعد بين‌الملل، روسيه بدون هماهنگي و رضايت دولت سوريه نميتواند توافقي را امضا كند. در مساله آتش بس جنوب سوريه به طور حتم رايزني و مذاكراتي ميان مسئولان روسي و دولت سوريه شكل گرفته است و بنا به مصالح دو كشور، تصميم نهايي گرفته شده است. اخباري كه در خصوص توافق آتش بس جنوب سوريه در رسانه‌ها اعلام شده است يك توافق كلي به منظور جلوگيري از نزديك شدن نيروهاي ارتش سوريه به مرزهاي فلسطين اشغالي است. در چند وقت اخير شاهد بوديم، ارتش سوريه با عملكرد خود، معارضان دولت اين كشور را به عقب رانده و تسلط نسبي بر اوضاع منطقه به‌دست آورده بود. جنوب سوريه ناحيهاي كه در آن توافق آتش بس مطرح شده است از يك سور مرز سوريه با سرزمينهاي اشغالي است و از سوي ديگر مناطق مهمي مانند جولان و استان قنيطره را شامل مي‌شود. حاكميت قسمتي از استان قنيطره با دولت دمشق و بخش ديگر آن كه با اردن در مرز، مشترك است به عهده اين كشور است. مسائل رفتوآمد ميان دو كشور و حضور آوارگان سوري در اين منطقه و امكان تجمع برخي از نيروهاي معارض دولت سوريه در آنجا، اين منطقه را به محلي حساس و سرنوشت ساز تبديل كرده است؛ در نتيجه توافق در آن منطقه توافق حساسي است كه نيازمند بحث و بررسي با دولت سوريه است. اين توافق در حالي انجام گرفته كه ارتش سوريه در حال پيشروي و شكست معارضان دولت اين كشور بود كه اين اقدام به نوعي ترمز گذاشتن در برابر پيشروي ارتش سوريه است. نكتهاي كه در اين ميان بايد به آن پرداخت اين است كه در برابر گرفتن اين امتياز از دولت سوريه چه امتيازي به آن‌ها واگذار شده است. برخي از امتيازاتي كه ممكن است وعده آن به دولت سوريه براي تن دادن به اين توافق داده شده باشد، ميتوان نظير خروج نيروهاي آمريكا از اين كشور و يا آزاد سازي جولان اشغالي از نيروهاي رژيم صهيونيستي اشاره كرد. باتوجه به اينكه بارها شاهد تعرض ارتش آمريكا و نيروهاي نظامي رژيم‌صهيونيستي در خاك سوريه به نيروها و ارتش دولت سوريه بوديم و دولت آمريكا به صورت جدي به دنبال ايجاد پايگاه در منطقه جنوب سوريه است بايد به ابعاد سياسي، حقوقي و نظامي اين توافق توجه ويژهاي شود زيرا با توجه به حركت رو به جلوي ارتش سوريه، اين توافق يك نوع سلب امتياز از اين كشور است.براي بررسي بهتر اين توافق و نقش روسيه در شكل گيري آن، اين توافق بايد از ابعاد مختلف بررسي شود، در اين راستا بايد مواضع دولت سوريه را نيز در نظر گرفت؛ در آن موقع ميتوان در خصوص عملكرد روسيه نسبت به اتفاقات منطقه اعلام نظر كرد كه آيا روسيه خواهان عبور از دولت سوريه و متحدانش است يا خير!
