[ لیلا مهداد] معاون دفتر مدیریت پسماند سازمان محیط‌زیست از طرح آزمایشی ممنوعیت توزیع رایگان کیسه‌های پلاستیکی در فروشگاه‌ها از سوم اردیبهشت خبر داده است.  «پیام جوهرچی» با اشاره به اینکه در فروشگاه‌های کشورهای پیشرفته از متقاضیان بابت کیسه‌های پلاستیکی هزینه دریافت می‌شود، می‌گوید: «فروشگاه زنجیره‌ای در جلساتی که برگزار کرده‌ایم، متعهد شدند از عرضه کیسه‌های پلاستیکی به صورت رایگان خودداری کنند.»
بنابر نظر او، پیش از این، آیین‌نامه‌ای در ارتباط با کیسه‌های زیست‌تخریب‌پذیر وجود نداشت. هرچند سازمان ملی استاندارد در جهت تعریف زیست تخریب‌پذیرها طی یک سال گذشته گام برداشته و استانداردهای مرتبط با آن را اعلام کرده، بنابراین تولیدکنندگان باید استانداردهای کیسه‌های پلاستیکی را تغییر دهند.  شهریور 1401 بود که «علی سلاجقه»، رئیس سازمان حفاظت  محیط‌زیست، از تدوین آیین‌نامه حذف پلاستیک کمتر از 25 میکرون خبر داد. پیام جوهرچی، معاون دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط‌‌زیست هم گفته بود که این سازمان از سال 94 قصد تدوین آیین نامه را داشت که سال 1401 به نتیجه رسید.

12درصد پسماند کشور، پلاستیک است
به گفته «مهدی خادم‌ثامنی»، مدیرکل دفتر پسماند سازمان حفاظت محیط‌زیست، روزانه 57هزار تن پسماند در کشور تولید می‌شود. بنابرنظر او، 12درصد از پسماند کشور، پلاستیک است.  این در حالی است که قانون محدودیت استفاده و توزیع کیسه‌های پلاستیکی در کشور، در آبان 1401 تصویب شده است. هرچند طبق ماده 3 این قانون، توزیع کیسه‌های پلاستیکی ممنوع است.
خادم‌ثامنی با اشاره به اینکه قانون عدم‌توزیع کیسه‌های پلاستیکی در کشورهای اطراف مانند پاکستان هم تصویب شده است، اظهار می‌کند: «عدم توزیع پلاستیک رایگان، قانون است، اما تا به حال اجرا نمی‌شده است.»به گفته مدیرکل دفتر پسماند سازمان حفاظت محیط‌زیست، با وجود قانون عدم‌توزیع کیسه‌های پلاستیکی، سالانه 21تن کیسه پلاستیکی فقط در میادین میوه‌و‌تره‌بار شهر تهران استفاده می‌شود که رقم بسیار بالایی است.

آیین‌نامه 10 ماده‌ای کاهش مصرف پلاستیک، مهر 1401 تصویب شد

قانون، به امید اجرا شدن
خادم‌ثامنی، مدیرکل دفتر پسماند سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به اینکه براساس ماده2 آیین‌نامه کاهش مصرف پلاستیک مقرر شد وزارت صمت و سازمان حفاظت محیط‌زیست شیوه‌نامه‌ای تشویقی را تدوین و وزارت امور اقتصاد و دارایی آن را ابلاغ کند، اظهار می‌کند: «بر اساس ماده 3 آیین‌نامه، وزارت صمت با همکاری وزارت کشور موظف به تدوین شیوه‌نامه‌ای با هدف کاهش تولید پسماند و محدودکردن تولید، توزیع و مصرف کیسه‌های پلاستیکی هستند.»  او با تاکید بر اینکه در ماده 3 آیین‌نامه کاهش مصرف پلاستیک بر ممنوعیت توزیع رایگان کیسه‌های پلاستیکی به جز در میوه‌فروشی‌ها و ممنوعیت توزیع کیسه‌های پلاستیکی نازک با ضخامت کمتر از 25 میکرون تاکید شده است، می‌گوید: «این کیسه‌ها بسیار نازک و سبک هستند و تجزیه و بازگشت‌شان به طبیعت بسته به نوع پلیمر و شرایط محیطی بین 300 تا 900 سال زمان‌ می‌برد.»هرچند مدیرکل دفتر پسماند سازمان حفاظت محیط‌زیست بر این موضوع تاکید داشت که شیوه‌نامه‌ها باید سه ماه پس از تصویب آیین‌نامه تدوین شود، اما هنوز این کار محقق نشده است.

40درصد پلاستیک‌ها، فقط یک‌بار استفاده می‌شوند
طبق آمارهای موجود از سال 1950 تاکنون بیش از 8میلیارد تن پلاستیک در دنیا تولید شده است. بنابرنظر مدیرکل دفتر پسماند سازمان حفاظت محیط‌زیست، در سال‌های اولیه سالانه یک‌ونیم میلیون تن پلاستیک تولید می‌شد، اما در حال حاضر، این رقم به 400میلیون تن در سال رسیده است. به گفته خادم‌ثامنی، ایران هفدهمین تولیدکننده بزرگ پلاستیک در دنیاست. این در حالی است که 40درصد از پلاستیک‌هایی که دور ریخته می‌شوند، فقط یک‌بار استفاده شده‌اند. طبق آمارها تنها 9درصد از کل زباله‌های پلاستیکی تولیدشده، بازیافت و 12 درصد سوزانده می‌شوند. البته 79درصد باقیمانده، در محل‌های دفن زباله، زباله‌دانی‌ها یا محیط طبیعی جمع می‌شوند.

بیش از 150 کشور قانون عدم‌توزیع پلاستیک را اجرا می‌کنند
مدیرکل دفتر پسماند سازمان حفاظت محیط‌زیست کاهش تولید پلاستیک را جزو وظیفه دولت‌ها می‌داند و بیان می‌کند: «در مجموع از 180 کشور بیش از 150 کشور این قانون را دارند.» به نظر خادم‌ثامنی، در حال حاضر انگلستان، چین، ایتالیا، استرالیا، هند، فرانسه،‌ بوتان، بنگلادش و بعضی از کشورهای آفریقایی و شهرهای آمریکا استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرده‌اند.او با اشاره به اینکه ایرلند، بلژیک، آلمان و چندین ایالت در آمریکا هم با تعیین مالیات برای کیسه‌های پلاستیکی، قیمت آنها را افزایش داده‌اند تا مصرف‌شان کاهش بیابد، اظهار می‌کند: «در سوئیس مردم از کیسه‌های مخصوص زباله که آرم شهرداری روی آنها درج شده، استفاده می‌کنند.»

زباله‌های پلاستیکی بلای جان آب و خاک
بر اساس گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، در چند دهه گذشته مصرف پلاستیک در جهان چهار برابر شده است. این در حالی است که سالانه 350میلیون تن زباله پلاستیکی توسط کشورها تولید می‌شود و انتظار می‌رود زباله‌های پلاستیکی در جهان تا سال 2060 حدود سه برابر شود. نتایج یک بررسی بین‌المللی نشان می‌دهد که سالانه  8میلیون تن پلاستیک وارد اقیانوس‌ها می‌شود که بخش بسیاری از آن از طریق رودخانه‌ها منتقل می‌شود. طبق همین یافته‌ها، زباله‌های پلاستیکی سالانه به زیست‌بوم‌های دریایی، حدود 8بیلیون دلار خسارت  وارد می‌کنند. هرچند طبق پیش‌‎بینی‌ها ادامه این روند سبب خواهد شد در سال 2050 اقیانوس‌های جهان پلاستیک بیشتری نسبت به ماهی‌ها داشته باشند. زباله‌های پلاستیکی در آب‌ها بیش از 500سال طول می‌کشد تا تجزیه شوند، بنابراین تهدید جدی‌تری به شمار می‌آیند. اگرچه بنابر گفته محققان، بعد از 500سال، زباله‌های پلاستیکی به  ذرات کوچک‌تری تبدیل می‌شوند که در این شرایط خطرات بیشتری برای طبیعت و موجودات زنده خواهد داشت. «حلیا سادات حسینی»، مدیرکل محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران، هم زباله‌های پلاستیکی را تهدید جدی برای طبیعت می‌داند و می‌گوید: «هر 100مترمربع خاک حاصلخیز، افزون‌بر صد سال طول می‌کشد که احیا شود، نکته قابل تامل این است که 400سال طول می‌کشد تا پلاستیک در خاک فرسایش یابد که تازه به میکروپلاستیک تبدیل می‌شود و آن هم برای خاک مضر است، یعنی افزون‌بر 500سال زمان برای احیای خاکی که آلوده به پلاستیک است، زمان نیاز داریم.»

اگر یک‌درصد هم از مرگ جانوران به دلیل زباله‌های پلاستیک کم شود، دستاورد بزرگی است
 «اسماعیل کهرم»، بوم‌شناس، هم زباله‌های پلاستیکی را بلای جان محیط‌زیست می‌داند و به «شهروند» می‌گوید: «زباله‌های پلاستیکی چالشی است که دنیا را تهدید می‌کند، ایران هم از این امر مستثنا نیست.» او با اشاره به اینکه گفته می‌شود 12درصد از پسماند کشور، پلاستیک است، ادامه می‌دهد: «به نظرم این میزان حداقلی سهم پلاستیک از پسماند کشور است.» بنابر گفته این فعال محیط‌زیست، کیسه‌های پلاستیکی بسیار کُند تجزیه می‌شوند و رهاسازی‌شان در طبیعت تهدید جدی برای حیات گونه‌های جانوری و گیاهی به شمار می‌آید. کیسه‌های پلاستیکی درواقع یکی از دغدغه‌های جدی زیست‌محیطی‌ به شمار می‌روند و شاید به همین منظور، دفتر برنامه محیط‌زیست سازمان ملل (UNEP)، آلودگی پلاستیکی را به عنوان یکی از 10 مشکل اصلی زیست‌محیطی در جهان معرفی کرده است. به گفته این فعال‌ محیط‌زیست، سال‌هاست درخصوص کاهش مصرف پلاستیک طرح‌ها و برنامه‌های مختلفی اجرایی شده، اما همچنان شاهد مصرف این محصول هستیم. «کهرم» با اشاره به اینکه طرح آزمایشی ممنوعیت توزیع رایگان کیسه‌های پلاستیکی در فروشگاه‌ها خبر خوشایندی است، می‌گوید: «اجرایی‌شدن این طرح اگر یک‌درصد هم به کاهش مرگ جانوران با زباله‌های پلاستیکی کمک کند، دستاورد بزرگی است.» این فعال محیط‌زیست با تاکید بر این مسئله که زباله‌های پلاستیکی حیات برخی از گونه‌های دریایی را به خطر انداخته است، ادامه می‌دهد: «آلودگی پلاستیک، ایمنی و کیفیت غذا، سلامت انسان و گردشگری ساحلی را تهدید می‌کند و به تغییرات آب‌وهوایی هم منجر می‌شود.»