روزنامه ابتکار
1396/05/08
تنها رودخانه سابقا قابل کشتیرانی ایران همچنان اسیر گل ولای است
قوز بالای قوز لایروبی کارون و اروندگروه ایرانشهر: رودخانه اروند سال‌هاست که چشم انداز انتظار لایروبی است تا بتواند اقتصاد بازرگانی گذشته‌اش را بدست آورد. بصره، خرمشهر، آبادان، خسروآباد و فاو از جمله بندرهای مهم این آبراه هستند که نقش چشمگیری در رونق بازرگانی منطقه داشته‌اند اما بعد از جنگ 8 ساله تحمیلی میان ایران و عراق مین‌های آبی، موشک، خمپاره و بمب و جنازه‌های کشتی‌های آهنی بمباران شده که به زیر آب رفته‌اند حرکت سایر کشتی‌ها را در مسیر این رودخانه کند کرده است. علاوه بر این متاسفانه رهاسازی بی رویه پساب‌های صنعتی، شهری و کشاورزی به رودخانه اروند و رودخانه بالادست آن یعنی کارون وضعیت این رودخانه را بحرانی کرده است.
داستان اروندرود اما سر دراز دارد. در سال‌های پیش از انقلاب به دلیل حضور شرکت‌های نفتی انگلیسی، لایروبی رودخانه‌ها و اهمیت این امر از اولویت‌های منطقه به‌شمار می‌رفت، چرا که علاوه بر حضور کشتی‌ها و تسهیل حرکت آنها، استفاده از گل و لای و خاک ارزشمند و غنی حاصل از لایروبی در امر کشاورزی، جایگاه بالایی داشت. اما جنگ همه چیز را خراب کرد. با پایان یافتن جنگ تحمیلی چند ده شناور فعال در رود اروند به دلیل اصابت گلوله و مشکلات ناشی از نبرد دو طرفه میان ایران و عراق در این رود غرق شدند و بسیاری از آنها به انتهای آب رفتند. به دنبال این اتفاق عملا امکان تردد کشتی‌ها و شناورهایی که آبخور آنها بیش از هشت متر بود، در این رود متوقف شد تا ابعاد اقتصادی اروند برای سال‌های طولانی تحت‌الشعاع قرار بگیرد. به گفته عادل دریس، مدیرکل بندر و دریانوردی خرمشهر، «تا پیش از سال 1356 تردد کشتی های 80 هزار تنی در آبراه اروندرود امکان پذیر بود ولی اکنون تردد کشتی‌های 10 هزار تنی به سختی امکان پذیر است.» به گفته او شناورهای غرق شده در آب‌های اروند موجب شده است که اولا عمق رودخانه و در نتیجه تناژ کشتی‌های این رودخانه کاهش یابد و دوم اینکه خطرات زیادی برای تردد کشتی‌ها در این رودخانه ایجاد شود. موضوعی که سبب شد تا دولت تصمیم به لایروبی این رودخانه بگیرد.
تقریبا از اوایل دهه 90 جریان لایروبی اروندرود با کشورها و شرکت‌های مختلفی مطرح شد و بسیاری برای این کار وارد مذاکره شدند. از جمله یک شرکت چینی که در ازای قیمتی پایین‌تر خواست تا گل‌ولای حاصل از لایروبی را به آن کشور انتقال دهد. در این میان دو لایروب هلندی نیز خریداری شد و ایران چند بار برای لایروبی بر سر میز مذاکره رفت که هیچ کدام به سرانجام نرسید. علاوه بر آن بانک جهانی نیز به منظور لایروبی و حفاظت از محیط زیست کارون و احیای آن، وام سنگینی را در اختیار ایران قرار داد. فارغ از اینها بسیاری معتقدند که لایروبی اروند رود به تنهایی کافی نیست و دردی را دوا نمی‌کند بلکه لایروبی باید از بالا دست این رود یعنی رودخانه کارون آغاز شود. سطح اروند با خلیج فارس یکسان است و ورود آب‌های شور به آن طبیعی است بنابراین نیاز است که ابتدا کارون که در بالادست اروند قرار دارد، لایروبی شود، چرا که لایروبی از پایین‌دست دوباره‌کاری محسوب میشود و گل‌ولای بار دیگر از بالادست به پایین‌دست آورده خواهد شد، اما این اتفاق رخ نمی‌دهد. اصولا لایروبی اروندرود باید از کارون شروع شود و لایروبی کارون نیز از بخش آخر دز که نامش کرونی است. در دزفول تفاوت خاصی در جریان و فشار آب و بستر رودخانه وجود ندارد اما از آنجا و بعد از دزفول، جایی که به شاخه اصلی کارون می‌پیوندد، همه چیز به هم می‌ریزد. از سوی دیگر ساخت سدهای بسیار باعث شده تا دبی و سطح آب رودخانه پایین بیاید و جریان کم آب منجر به شوری بالای رودخانه‌ها شده است. از سوی دیگر طرح توسعه نیشکر و صنایع جانبی به وخامت اوضاع دامن زده است. حالا اما فارغ بر اینها رهاسازی مستقیم بیش از 40 درصد پساب‌های شهری اهواز و فاضلاب‌های صنعتی و کشاورزی در رودخانه کارون که نزدیک به 10 سال از لایروبی آن گذشته، قوزی بالای قوز شده است.
با وجود آنکه در طول سال‌های گذشته دولت ایران با محوریت سازمان بنادر و دریانوردی برنامه‌ریزی‌های قابل توجهی را برای شناورسازی و خارج سازی تعدادی از این مغروقه‌ها به کار بسته و حتی در پروژه‌های خود آمار عملکردی مثبتی نیز به ثبت رسانده است اما قرار گرفتن تعدادی از این شناورهای غرق شده در سرزمین عراق و البته در خط مرزی آبی مشترک تا زمانی که دولت عراق اعلام آمادگی نکند که این مغروقه‌ها خارج شوند نمی‌توان انتظار داشت عملکرد اقتصادی اروند متفاوت شود. با این حال بحث بر سر لایروبی اروندرود در روزهای اخیر دوباره بر سر زبان‌ها افتاده و عادل دریس، مدیر کل بندر و دریانوردی خرمشهر گفته است که کار لایروبی این رود ابتدا باید با شناورسازی مغروقه‌ها آغاز شود تا مقدمات لازم برای انجام عملیات لایروبی اروند فراهم شود. گرچه آمار دقیقی از شناورهای غرق شده در طول جنگ وجود ندارد اما آنطور که دریس گفته است، سال گذشته و همزمان با اوج توجه سازمان به موضوع شناورسازی مغروقه‌های اروند، قرارداد شناورسازی ۳۹ فروند مغروقه نهایی شد و با انتخاب پیمانکار داخلی عملیات شناورسازی آغاز شده و هم اکنون از این ۳۹ فروند 18 فروند مغروقه شناورسازی شده است و عملیات خارج‌سازی 21 فروند مغروقه دیگر در دست اجرا است.
«لایروبی اروند به توافقنامه‌های ایران و عراق بستگی دارد» این سخنی است که مسئولان آن را بارها تکرار کرده‌اند آخرین بار دریس، مدیر کل بندر و دریانوردی خرمشهر آن را اعلام کرده و گفته است که همچنان به خارج سازی مغروقه‌ها از رود اروند ادامه خواهند داد هر چند که انجام عملیات شناورسازی مغروقه‌های مشترک و لایروبی اروند مستلزم راه اندازی دفتر مشترک بین ایران و عراق است. البته مدیر کل بندر و دریانوردی خرمشهر خبر خوشی را نیز به به رسانه‌ها داده و گفته است که در حال حاضر وزارت امورخارجه و سازمان بنادر و دریانوردی در حال مذاکره و پیگیری این مسئله هستند و پس از انجام توافقات میان ایران و عراق لایروبی اروند رود به شکل جدی آغاز خواهد شد. با این حال باید منتظر بود و دید که آیا این بار اروندرود بالاخره از شر گل و لای و جنازه‌های آهنین کشتی‌ها خلاص خواهد شد؟
سایر اخبار این روزنامه
وزیر کشور:
رئیس‌جمهور کاملا موافق واگذاری اختیارات به استان‌ها ست
«ابتکار» پیامدهای برکناری نواز شریف و مشکل ناامنی در مرزهای شرقی را بررسی می‌کند
«ابتکار» از آخرین فهرست احتمالی کابینه دولت دوازدهم گزارش می‌دهد
ابقای 8 وزیر و کاهش زنان کابینه
جلال خوشچهره
جوانگرایی؛ شعار پیشرو یا عوامگرا؟
در پشت صحنه کتابخانه و موزه ملی ملک چه می گذرد؟
آن سوی ویترین
تاثیر افزایش قیمت نهاده‌های ساختمانی و کاهش سود بانکی بر بازار مسکن بررسی شد
تداوم سختی های خانه دار شدن
تنها رودخانه سابقا قابل کشتیرانی ایران همچنان اسیر گل ولای است
در جستجوی سرای ابدی سینماگران
خانه دوست کجاست؟
کمیسیون امنیت ملی کلیات طرح مقابله با اقدامات آمریکا را تصویب کرد
معاون اول رئیس جمهوری :
اگر رئیس جمهوری مصلحت ببیند، در دولت بعدی کمک خواهم کرد
احمد مازنی:
شهردار پایتخت به دنبال پل زدن از بهشت به پاستور نباشد
هفتمین جلسه محاکمه دو متهم فساد نفتی برگزار شد
چرا آمریکا و متحدان اروپایی
خواهان توقف برنامه موشکی ایران هستند؟
استراتژی دشمن، خشمگین کردن ماست
قصه شیرین آب، الفبای زندگی
