«نفت پیر» جوان و زنانه می‌شود

آفتاب‌یزد - هیرش سعیدیان: 39میلیون و 460هزار و 135، این تعداد زنان ایران‌زمین در سرشماری مرکز آمار ایران در سال 1395 بود و بر اساس این آمار رسمی، سهم زنان از جمعیت دانشگاهی کشور 56 درصد، همچنین آمار زنان حاضر در هیئت علمی دانشگاه‌ها 27 درصد است. به‌نظر می‌رسد اشتغال زنان به مشاغلی که پیش از این تابو محسوب می‌شدند، همچون رانندگی ماشین‌های سنگین و مشاغل خدماتی پایه همچون رفتگری برای کسی عجیب نیست. یک زن کارآفرین که چندهزار نفر را در سازمان خودساخته‌اش مدیریت می‌کند دیگر تعجب کسی را برنمی‌انگیزد. اینها البته ظاهراً هنوز نتوانسته است برخی را قانع سازد نیمی از جمعیت فعال کشور حق دارد تا نمایندگانی در مناصب عالی داشته باشد.

زنان کابینه
«می‌خواستم اما نشد» این پاسخ حسن روحانی به پرسشی در‌باره چرایی عدم انتصاب زنان به مقام وزارت بود.


حجت‌الاسلام والمسلمین روحانی، طی احکام جداگانه‌ای خانم دکتر معصومه ابتکار را به‌عنوان «معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده»، خانم دکتر لعیا جنیدی را به‌عنوان «معاون حقوقی رئیس‌جمهور» و خانم شهیندخت مولاوردی را به‌عنوان «دستیار رئیس‌جمهور در امور حقوق شهروندی» منصوب کرد. بسیاری از بیم آنچه محدود ماندن حضور زنان در کابینه
به این سه پست نه‌چندان کلیدی می‌دانستند فریاد اعتراض برآوردند و البته رئیس‌جمهور اعلام کرد که اگر حضور زنان در سطح وزارت با مانع رو‌به‌رو است وی به وزرا تاکید کرده است که به‌کارگیری بانوان به‌عنوان معاون وزیر، همچنین حضور در مناصب مدیریتی نه تنها بلااشکال است، بلکه یکی از توصیه‌های اکید ریاست‌جمهوری است. بسیاری از وزرا که البته برآمده از همان تفکرات سنتی دولتمردان تربیت شده سه‌دهه‌ای اخیرند در نهان و آشکار من‌ حیث‌المجموع روی چندان خوشی به این توصیه نشان ندادند. آذری جهرمی، وزیر جوان کابینه گفت: «زنان اگر کارآمد باشند باید منصوب شوند» و این گفته از سوی منتقدانش واکنش‌هایی در پی داشت که «مگر زنان کارآمد کم داریم.» ربیعی، وزیر کار نیز در مصاحبه‌ای اعلام کرد که از سوی رئیس‌جمهور ماموریت یافته تا زنان شایسته را برای پست‌های مدیریتی معرفی کند و تاکنون البته در هیچ انتصاب مهمی در حوزه‌ شرکت‌های متعدد شستا یا وزارت راه از بانوان استفاده نشده است. انتصاب وزیر کشور در این بین در نوع خود جالب توجه بود. با توجه به الزام این وزارتخانه در استفاده از زنان و اقلیت‌های قومی و مذهبی وزیر کشور در یک انتصاب موسوم به «یک تیر و سه نشان» ژیلا سجادی، استاد دانشگاه کرد اهل تسنن را به ریاست دانشگاه جامع علمی- کاربردی منصوب کرد. بسیاری البته انتظار اشغال پستی مهمتر در این وزارتخانه توسط زنان را داشتند. معاونت وزیر کشور یا استاندارشدن یکی از مطالبات فعالان زن در روزهای اخیر بوده است.

وزارت پیشرو
هر چند استفاده از جوانان و زنان در برخی وزارتخانه‌ها نتوانست انتظار حامیان دولت را به شکل کامل برآورده سازد، اما یک وزارتخانه وجود داشت که شاید به‌دلیل تفاوت نگرش وزیرش کلیدی‌ترین پست‌های خود را در اختیار زنان و جوانان قرار داد. بزرگ‌ترین و مهمترین صنعت کشور یعنی «نفت» به‌خاطر حضور بیژن زنگنه در صدر آن در رویکردی متفاوت و غیرمرسوم بنا را بر اعتماد بر مدیران زن گذارد. پتروشیمی یکی از «سرمایه‌بر»ترین صنایع کشور است که تاکنون حیاط خلوت مردانه‌ترین تفکرات مدیریتی در کشور به‌شمار رفته است. این صنعت که به شنیدن نام‌هایی همچون «نعمت‌زاده»، «شعری مقدم» و «پیوندی» عادت دارد با حمایت‌های وزیر نفت، یک زن را در صدر مجلس نشاند. مرضیه شاهدایی کارآفرین باهوش، زاده تهران زحمت زیادی را بر خود هموار ساخت تا جایی در این مجلس صددرصد مردانه بیابد، او که فارغ‌التحصیل دانشگاه معتبر «کلگری» است، علی‌رغم نقدهای منتقدان همیشگی و ثابت وزارت نفت در روزهای اخیر به‌طور جد نامش برای یک انتصاب مهم مطرح شده است؛ قائم مقامی وزارت نفت.

مهمترین پست زنانه دولت
عیسی کلانتری، رئیس فعلی سازمان حفاظت محیط‌زیست در جایی گفت: «می‌توان اهمیت یک پست را علاوه بر حوزه اختیاراتش از میزان بودجه آن نهاد نیز دریافت». بسیاری معتقدند زنان ظرفیت‌های بسیار بیشتری از معاونت‌های نه‌چندان کلیدی همچون معاونت زنان یا حقوق شهروندی دارند و البته اگر بر اساس چنین برآوردهایی بخواهیم وزن‌کشی سیاسی انجام گیرد، بی‌شک پست مهم و بسیار پرمسئولیتی همچون قائم مقامی یکی از مهمترین وزارتخانه‌های کشور می‌تواند مهمترین پست زنانه دولت محسوب شود. مرضیه شاهدایی با آن نگاه خونسرد مشهورش از پس عینک‌های گرانقیمتش نشان داد که مدیری قوی است که می‌تواند اشتباهات را به نقاطی برای رشد بدل سازد. بر اساس شنیده‌ها البته وی باید برخی شروط بسیار جدی وزیر نفت را در پست جدید لحاظ کند تا بتواند در ساختمان بزرگ خیابان طالقانی در کنار دست راست وزیر مقتدر نفت بنشیند. با این همه اگر این انتصاب صورت گیرد بیژن زنگنه بحق می‌تواند مدعی باشد که در این زمینه نیز علاوه بر رشد خیره‌کننده تولید و صادرات نفت از دیگران بسیار پیشروتر بوده است.

آیدین ختلان کیست!
جوانی خوش‌چهره با ریش پروفسوری و موهایی با لایه‌ای بسیار نازک از ژل مرغوب، سیمای جوانی خنده‌رو را تشکیل می‌دهد به نام آیدین ختلان که همیشه در بسیاری مراسم در کنار وزیر نفت یا در پشت سر وی قرار داشت. دستیار جوان وزیر که روزهای فشرده آموزشش را می‌گذراند تا همه را با خبری مهم شگفت‌زده کند. بنا بر شنیده‌ها وی قرار است تا جای مرضیه شاهدایی در شرکت ملی پتروشیمی را بگیرد و به ریاست این شرکت مهم ایرانی منصوب شود. این اتفاق البته بعید نیست که توفانی در بدنه پیر بر جای مانده از دولت پیشین ایجاد کند.

5 دلیل احتمالی مخالفت با انتصاب جوانان و زنان
«بیایید با یکدیگر کنار بیاییم.» این جمله‌ای کلیدی در یکی از سخنرانی‌های وزیر نفت در سالن همایش‌های این وزارتخانه در قیطریه بیان شد. او که کارکشته وزارت است و شیخ‌الوزراء محسوب می‌شود پس از قریب سه دهه وزارت به‌خوبی می‌دانست که نمی‌توان تمام مدیران وابسته به دولت قبل و رقیبب را جایگزین کرد و نفت عرصه وجود جریانات مختلف سیاسی است. به همین خاطر در رویکردی تعاملی بسیاری از مدیران را بر اساس شایستگی‌های فنی ابقا کرد. حتی در دوران انتخابات برخی رفتارهای خارج از عرف آنان را نیز تحمل کرد. اما در این میان حامیان دولت و اصلاحات از وی انتظار دارند تا
لااقل در دوره دوم مدیریت خود خونی تازه به این وزارتخانه تزریق کند و از حق قانونی خود برای انتصاب مدیرانی شایسته که به راه دولت نیز اعتقاد دارند، استفاده کند. بر این اساس به‌نظر نمی‌رسد که انتصابات اخیر چندان خوشایند این دسته از مدیران سنتی و سالخورده و دلداده مهرورزی باشد. باید دید که در چند روز پیش‌رو چه اتفاقی می‌افتد. بی‌شک ورود مدیران جوان و خوشفکری همچون ختلان یا زنان کارآمدی همچون شاهدایی به‌جای برخی تفکرات قدیمی می‌تواند یک تحول در ساختار سنتی این وزارتخانه مهم محسوب شود که آثار مثبت آن طی سال‌های پیش‌رو خود را نشان خواهد داد.