یک بام و چند هوای مالیات برارزش افزوده بیمه های عمر

 هر چند سازمان امور مالیاتی در بخشنامه ای، شرکت های بیمه گر را مکلف به دریافت مالیات برارزش افزوده از بیمه های عمر کرده است اما شرکت های بیمه گر رفتارهای متفاوتی در قبال اجرای این بخشنامه از خود بروز می دهند، عده ای در همان ابتدا به مشتری اعلام می کنند که مالیات بر ارزش افزوده را دریافت نمی کنند، عده ای نیز در سال های ابتدایی چنین مالیاتی را دریافت نمی کنند و در سال های دوم به بعد آن را دریافت می کنند و عده ای هم 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده را طبق قانون دریافت می کنند. این وضعیت نشان می دهد که بخشنامه سازمان امور مالیاتی ظاهرا در برخی از شرکت های بیمه گر اجرایی نمی شود و در برخی نیز به شیوه های مختلف اجرایی می شود که در نتیجه نیاز ورود جدی بیمه مرکزی به این موضوع و سامان دهی و یکسان سازی نحوه دریافت مالیات برارزش افزوده در بیمه های عمر کاملا احساس می شود. البته به تازگی در همایش بیمه و توسعه که 13 آذرماه در برج میلاد با حضور وزیر اقتصاد و برخی از مقامات اقتصادی و بیمه ای کشور برگزار شد، موضوع حذف مالیات برارزش افزوده از بیمه عمر به دلیل ایجاد جاذبه بیشتر برای بیمه گذاران از سوی سخنرانان مطرح شد اما نص قانون و بخشنامه های موجود چیز دیگری می گوید که همین مسئله نیز موضوع اجرای چندگانه دریافت مالیات برارزش افزوده را دربیمه های عمر درصورت عدم یکسان سازی نحوه پرداخت ها بیشتر گوشزد می کند. بخشنامه سازمان امورمالیاتی چه می گوید دربخشنامه سازمان امورمالیاتی درتاریخ 28فروردین ماه سال 90 آمده است: در زمینه تسهیل فرایند اجرایی نظام مالیات بر ارزش افزوده و بررسی مشکلات مودیان محترم مالیاتی از جمله شرکت های بیمه و با عنایت به هماهنگی به عمل آمده با بیمه مرکزی ایران،سندیکای بیمه گران و شرکت های بیمه برای اجرای صحیح قانون مالیات بر ارزش افزوده و وحدت رویه مقرر می دارد: شرکت های بیمه در صورتی که اظهارنامه مالیاتی ارزش افزوده دوره های گذشته تا زمستان سال 1388 را تسلیم کرده و یا حداکثر تا پانزدهم مهرماه سال 1389 تسلیم کنند، با رعایت شرایط ذیل مشمول رسیدگی بر اساس خوداظهاری برای دوره های پاییز سال 1387 لغایت زمستان سال 1388 خواهند بود. 1- شرکت های بیمه در اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده متعهد شدند در صورت عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی دوره های پاییز سال 1387 تا زمستان سال 1388 حداکثر تا پانزدهم مهر ماه سال 1389 به تسلیم اظهارنامه مالیاتی اقدام کنند.  2- شرکت های بیمه حداکثر تا پانزدهم مهرماه سال 1389 فرصت خواهند داشت تا به تسلیم اظهارنامه اینترنتی دوره های گذشته در سامانه مالیات بر ارزش افزوده اقدام کنند، در غیر این صورت از مساعدت سازمان امور مالیاتی در اجرای ماده «33» قانون مالیات بر ارزش افزوده برخوردار نخواهند شد. 3- شرکت های بیمه ای که تاکنون در صورت حساب یا بیمه نامه های صادر شده مالیات و عوارض را اعمال نکرده اند،مکلفند به درج مالیات و عوارض در صورت حساب و بیمه نامه های صادر شده اقدام کنند.  4- نظر به ماهیت بیمه های عمر و پس انداز، صرفا وجوه دریافتی شرکت های بیمه گر، بابت حق بیمه، مشمول مالیات و عوارض خواهد بود و وجوه پرداختی بیمه گذاران که به حساب ذخیره پس انداز منظور می شود، در صورت تفکیک در دفاتر و اسناد و مدارک توسط شرکت های بیمه گر مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده نخواهد بود. بیمه گر مرکزی حداکثر تا پایان مهرماه امسال دستورالعمل نحوه محاسبه ذخیره پس انداز این بند را برای وحدت رویه به سندیکا و شرکت های بیمه ای برای اجرا ابلاغ  کند.البته این بخشنامه 8بندی است که بندهای دیگر آن به دلیل ارتباط کمتر با موضوع گزارش واختصار درمطلب نیامده است. برخوردهای چند گانه با مسئله با وجود شفافیت بخشنامه سازمان امورمالیاتی بر دریافت مالیات برارزش افزوده از بیمه های عمر و صراحت بر گرفتن این مبالغ از حق بیمه اما شرکت های بیمه گر روش های مختلفی را اجرایی می کنند مثلا یکی از بازاریابان بیمه پاسارگاد به گزارشگر ما می گوید: این شرکت بیمه گر طی توافقی که با بیمه مرکزی انجام داده است و برای کسب رضایت بیشتر مشتریان هیچ گونه مالیات بر ارزش افزوده ای از بیمه های عمر دریافت نمی کند. به گفته وی برخی از شرکت های بیمه گر این نوع مالیات را از حق بیمه و برخی دیگر نیز از مبالغی که به عنوان بازخرید یا استرداد سرمایه می پردازند کسر می کنند. در همین حال در بخشنامه بیمه ایران نیز آمده است: با توجه به این که محاسبه و دریافت مالیات برارزش افزوده معوق بیمه گذاران دربیمه نامه های عمر دارای ذخیره پیش از این از مبالغ ارزش بازخرید بیمه نامه ها درزمان بازخرید، دریافت وام، استرداد سرمایه و...کسر می شد و این موضوع موجب بروز ابهام و پرسش برای بیمه گذاران محترم شده بود بنابراین از تاریخ 14 اسفند 95 مالیات بر ارزش افزوده حق بیمه های پرداخت شده بیمه نامه های عمر دارای ذخیره در اولین قسط دفترچه بعدی حق بیمه هر بیمه گذار محاسبه و منظور خواهد شد. با توجه به این که مالیات بر ارزش افزوده اکثر بیمه گذاران از ابتدای صدور بیمه نامه ها (سال 92) از آنان دریافت نشد بنابراین ضروری است با توجه به این که مبالغ مالیات معوقه مذکور طی دو قسط در دفترچه جدید حق بیمه آنان لحاظ خواهد شد، مراتب را حتما به بیمه گذاران ابلاغ کنند. بدیهی است وظیفه ارائه توضیح و توجیه بیمه گذاران محترم بر عهده شبکه فروش و نمایندگان مربوط خواهد بود. شایان ذکر است مالیات مذکور صرفا به آن بخش از حق بیمه پرداختی بیمه گذاران که بابت پوشش خطر فوت و پوشش های تکمیلی از آنان دریافت می شود تعلق گرفته و بابت کل حق بیمه پرداختی بیمه نامه نیست. اما یکی از بیمه گذاران بیمه ایران درگفت و گو با گزارشگر ما با بیان این که در متن قرارداد اولیه بیمه نامه عمر چیزی درباره دریافت مالیات بر ارزش افزوده قید نشده بود می افزاید: سال اولی که حق بیمه عمر را پرداخت کردیم مبلغی بابت مالیات بر ارزش افزوده گرفته نشد اما از سال بعد به ما اعلام کردند که باید مالیات برارزش افزوده برای امسال و حتی برای سال قبل را نیز پرداخت کنیم. به گفته  محسنی مبالغ مالیات برارزش افزوده درحالی از حق بیمه ها دریافت می شود که در قرارداد اولیه بیمه عمر هیچ اشاره ای به آن نشده است و بیمه گر در سال اول نیز مبلغی دریافت نکرده ولی حالا یک باره تصمیم گرفته است که این موضوع را اجرایی کند و اگر چنین قصدی را داشت از همان ابتدا باید به مشتری اعلام می کرد. یک سرممیز مالیاتی: مالیات برارزش افزوده ربطی به قرارداد بیمه ندارد برای بررسی بیشتر موضوع به یکی از ادارات کل مالیات شهرتهران مراجعه می کنیم، سرممیز اداره کل مالیاتی جنوب شهر تهران با بیان این که دریافت مالیات برارزش افزوده ربطی به قرارداد ندارد به گزارشگر ما می گوید: اگر در قرارداد اولیه قید کرده اید که پرداخت مالیات بر ارزش افزوده برعهده بیمه گر باشد، که برعهده بیمه شونده نیست ولی اگر چنین موضوعی در قرارداد نیامده باشد طبق قانون بیمه ها باید برای ارائه خدمات شان 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده را دریافت کنند. وی در پاسخ به این که چرا برخی از شرکت ها در اوایل انعقاد این گونه قراردادها چیزی دریافت نمی کرده اند ولی حالا در وسط اجرای قرارداد بیمه برای دریافت این نوع مالیات اصرار می کنند، می گوید: شاید آن موقع بحث های تبلیغاتی مدنظر آن ها بوده است و می خواسته اند مشتری را جذب کنند و براین اساس حتی ممکن است بخشی از این ارقام را نیز از جیب خودشان پرداخته باشند. به گفته وی هم اکنون نیز برخی از شرکت های بیمه در همان ابتدا اعلام می کنند که مالیات برارزش افزوده را از مشتری نمی گیریم، آن ها معتقدند که 9 درصد سود کمتری ببرند ولی تعداد بیشتری مشتری جذب کنند. وقتی از وی درباره معافیت بیمه عمر از دریافت مالیات برارزش افزوده می پرسیم نیز نگاهی به فهرست معافیت ها در رایانه مقابل خود می اندازد و می گوید:برخی از خدمات بیمه ای مانند خدمات درمانی مشمول معافیت می شوند ولی در بخشنامه های موجود چیزی درباره معافیت بیمه عمر نیامده است. رفتارهای متفاوت مسئولان   باوجود اصرار سازمان امورمالیاتی برای گرفتن مالیات برارزش افزوده از بیمه های عمر که دربخشنامه فوق آمده است اما مسئولان بیمه ای کشور از یک سو دریافت مالیات برارزش افزوده از بیمه های عمر را یک روند قانونی اعلام می کنند و از سوی دیگر موضوع حذف این نوع مالیات از بیمه های عمر را با هدف ترویج و افزایش رویکرد مردم به آن ها مطرح می کنند. وزیر اقتصاد نیز درهمایش بیمه و توسعه که در روز ملی بیمه (13 آذرماه) برگزار شد ازبررسی حذف مالیات بر ارزش افزوده بر بیمه های عمر خبرداد و گفت که نظر کارشناسی خود را دراین باره به مجلس شورای اسلامی اعلام خواهد کرد. مسعود کرباسیان درحاشیه این همایش نیزدرپاسخ به پرسش خراسان درباره قانونی بودن عملکرد برخی از شرکت های بیمه در دریافت مالیات برارزش افزوده گفت:من حتما موضوع را باید بررسی کنم. تاکنون براساس قانون دریافت می کردیم. خوشبختانه لایحه مالیات برارزش افزوده درمجلس مطرح است و باید یک بحث کارشناسی کنیم.وی با بیان این که این موضوع از دوجنبه قابل بحث است، افزود: اگر کلا مالیات برارزش افزوده را حذف کنیم، چیزی نمی ماند و سهم مالیات دراقتصاد کم می شود و از سوی دیگر اگر بخواهیم بیمه عمر را همگانی کنیم و توسعه بدهیم نباید بار اضافی برآن بگذاریم.وزیراقتصاد افزود: اجازه بدهید این موضوع را کارشناسی کنم، حتما نظر خود را به صورت کارشناسی به مجلس خواهم گفت.مسعود کرباسیان درباره عملکرد برخی از شرکت ها در دریافت مالیات برارزش افزوده از بیمه عمر نیز به خراسان گفت: آن ها قانونی می گیرند و ما باید حذف مالیات بر ارزش افزوده را بررسی کنیم. رئیس کل بیمه مرکزی: فقط بیمه تکمیلی درمان معاف از مالیات است رئیس کل بیمه مرکزی نیز درپاسخ به این پرسش خراسان گفت:دیوان عدالت اداری فقط گرفتن مالیات برارزش افزوده از بیمه تکمیلی درمان را مجاز ندانسته و جلوی دریافت آن را گرفته ایم ولی بقیه بیمه ها مجاز است.وی افزود: دربیمه های عمر نیز بحث اساسی آن است که مالیات برارزش افزوده گرفته شود چون سازمان امورمالیاتی ازما این انتظار را دارد ولی من معتقدم درآینده نزدیک مشکلات مربوط به این موضوع درلایحه ای که درمجلس درحال بررسی است رفع می شود. درمجموع باید گفت که گرچه مسئولان بیمه ای کشور از حذف مالیات برارزش افزوده بیمه های عمر به عنوان راهکاری برای افزایش ضریب نفوذ بیمه و اقبال بیشتر مردم به این نوع بیمه ها سخن می گویند اما نکته ای که درشرایط کنونی بیش از هرچیز دیگری ضروری به نظر می رسد، سامان دهی وقانونمندکردن رفتار بیمه گرهای متعدد درکشور دراین باره است به طوری که یا مالیات برارزش افزوده با مجوز مجلس به طور کامل از حق بیمه های عمر حذف شود و یا اگر قرار است پرداخت شود  توسط همه بیمه گرهای مربوط طبق قانون اجرایی شود درغیراین صورت اثر این چند گانگی رفتارها ممکن است به دافعه بیشتر مشتریان از استفاده از بیمه عمر بینجامد.