روزنامه ابتکار
1396/11/10
گزارش «ابتکار» از سرانجام فیلم های مستند در بخش سودای سیمرغ فیلم فجر وقتی سر نخواستن مستند دعوا ست
فاطمه رنجاندیشبا توزیع بلیت‌های مردمی سی و ششمین جشنواره فیلم فجر بار دیگر موضوع حذف مستند مورد بحث قرار گرفت. 17 مهرماه که آیین نامه جشنواره سی و ششم فجر منتشر شد، ابراهیم داروغه‌زاده دبیر جشنواره در جریان گفت‌و‌گویی اعلام کرد که تنها 2 فیلم مستند در کنار فیلم‌های بخش سودای سیمرغ داوری میشود. این در حالی بود که بسیاری از مستندسازان مخالف حذف بخش مستند و داوری فیلم‌های راه یافته به فیلم فجر در کنار دیگر فیلم‌های سودای سیمرغ بودند. آن‌ها معتقدند زمینه داوری منصفانه مستند و داستانی هنوز فراهم نشده است. همین امر موجب میشود فاصله میان پخش مستند و داستانی بیش از پیش شود. اگرچه در جشنواره‌های معتبر دنیا نظیر کن فیلم‌های مستند به صورت مستقل در جشنواره حاضر می‌شوند اما در همان جشنواره‌ها هم هر 10 سال یکبار امکان دارد که یک فیلم مستند منتخب جشنواره شود. این مسئله در جشنواره فجر حساس‌تر است. اگر یک فیلم مستند در رشته‌های مختلف برنده سیمرغ بلورین شود اصناف و دست اندرکاران بخش داستانی واکنش نشان می‌دهند. آن‌ها احساس می‌کنند که مستند حقشان را خورده است. بنابراین برخلاف اینکه به هدف حفظ شان مستند از حضور آثار این بخش در فیلم فجر جلوگیری شد، در عمل مستند به حاشیه رانده میشود. گواه این ادعا را اعتراض کسانی که برای سودای سیمرغ بلیت سری خریدند، ثابت می‌کند. در چند روز اخیر اغلب کسانی که در لیست فیلم‌هایی داستانی که خریداری کردند نام 2 مستند را دیدند، اعتراض داشتند و می‌گفتند: «ما برای فیلم مستند هزینه نکردیم، اگر قرار بود مستند ببینیم به جشنواره حقیقت می‌رفتیم.» در حالی که تا سال گذشته فیلم‌های مستند در بخش سینمای حقیقت و به صورت جداگانه فروخته
می شد، علاقه‌مندان آگاهانه این فیلم‌ها را خریداری می‌کردند. بنابراین حذف بخش مستند به بهانه اینکه با استقبال چندانی به نسبت بخش داستانی رو‌به‌رو نمی‌شود، مورد قبول نیست. در تمام دنیا بخش جنبی جشنواره‌ها با استقبال کم‌تری مواجه میشود ولی دبیران جشنواره دست به حرس کردن شاخه و برگ جشنواره نمی‌زنند. با این همه باید دید صاحب نظران، داوری 2 مستند در بخش سودای سیمرغ را چگونه ارزیابی می‌کنند.
با دو فیلم مستند خواستند دهان ما را ببندند
سید وحید حسینی فیلمساز مستند درباره اعتراض مردم نسبت به حضور 2 مستند در سری بلیت‌های سودای سیمرغ توضیح می‌دهد: « نمیدانم خصومت با مستند از کجا می‌آید. این مشکل در تمام این سال‌ها وجود دارد و مستندسازان تا امروز هم با چنگ و دندان مستند را حفظ کرده‌اند. هر سال چیزهایی را از ما می‌گیرند و بعد پس می‌دهند. حضور مستند در بخش سودای سیمرغ سی و ششمین دوره فیلم فجر بسیار خوب است. اما اینکه چقدر بخش مستند را جدی می‌گیرند، مهم است. اعتراض مردم به این دلیل است که هنوز برای تماشای مستند تمرین نکرده‌ایم. وقتی مسئولان مستند را جدی نگیرند از مردم توقعی نیست. سال گذشته منتقدان را به تماشای فیلم «بزم رزم دعوت کردم اما هیچ کدام حاضر نبودند به سالن بیایند. همه می‌گفتند دی‌وی‌دی فیلم را به ما بدهید. بسیار ناراحت کننده است که منتقد سینما صندلی‌های فیلم‌های داستانی را برای یکدیگر نگه می‌دارند اما مستند را نمی‌بینند. مستند برای منتقدان، مسئولان و اهالی رسانه شوخی است. این نگاه به مردم هم سرایت پیدا کرده است. در کلام همه معتقدند که سینمای مستند به نسبت داستانی حرف‌های جدی‌تر دارد. منتها در عمل مستندها در سینمای هنر و تجربه به اندازه داستانی مخاطب ندارد. ضمن اینکه مستند «صفر تا سکو» در گروه آزاد نزدیک 400 میلیون فروش داشت. فکر میکنم اگر «بزم رزم» در گروه آزاد اکران میشد به جای 50 میلیون 300میلیون فروش داشت. با اینهمه اعتماد به مستند وجود ندارد و در مورد «صفر تاسکو» هم اعتماد به مهتاب کرامتی اتفاق خوبی رقم زد اما همه مستندسازان امکان چنین موقعیتی را ندارند.»
حسینی درباره نظر موافقش برای حضور مستند در سودای سیمرغ می‌گوید: «جسارت داوران در انتخاب یک مستند به عنوان برنده سیمرغ تاثیر بسیاری دارد. به نظرم داوران ما در حال حاضر چنین جسارتی را ندارند. به خصوص که در هیات داوران یک مستند ساز هم وجود ندارد. این اتفاق برای فیلم‌های انیمیشن هم رخ می‌دهد. در واقع انیمیشن و مستند را به مثابه یک شوخی می‌دانند. در سایر جشنواره‌های دنیا این تقسیم‌بندی وجود ندارد. اگر این نگاه در فیلم فجر هم باشد، می‌توان به حضور مستند در سودای سیمرغ امیدوار بود. به گونه‌ای که در میان این 22 فیلم 5 فیلم مستند وجود داشته باشد. نه اینکه مردم بگویند ما فیلم‌های مستند را نمی‌خواهیم و داوران هم جدی نگیرند. اتفاقی که برای بخش مستند در سی و ششمین دوره می افتد. اگر فیلم‌های مستند را جدی بگیرند و فارغ از نوع فیلم، داوری کنند، بعد از چند سال جای امیدواری وجود دارد. اما حضور 2 فیلم مستند در سودای سیمرغ به گونه‌ای است که انگار می‌خواهند دهن ما مستندسازان را ببندند.»
این مستندساز در پاسخ به اینکه ترجیح می‌دهند مستند در فجر نباشد یا حضور همین دو فیلم را غنیمت می‌دانند، بیان می‌کند: «این سوال خیلی سخت است. با توجه به این که در سال‌های گذشته هم وضعیت خوبی نداشتیم و ما را نمی‌دیدند. به نظرم ادامه این روند بهتر از حذف کامل مستند است. فجر برای همه ما اعتبار دارد و مستندسازان دوست دارند در این جشنواره حضور پیدا کنند.»
حسینی درباره منتشر نشدن بیانیه اعتراضی مستندسازان می‌گوید: «من در جریان تشکیل جلسات تصمیم‌گیری نبودم اما میدانم که مستندسازان به لحاظ صنفی مشکل دارند. انجمن مستندسازان
زیر مجموعه خانه سینما به دلایلی به انجمن کارگردانان تهران تبدیل شده است. در حال حاضر دو صنف شده‌ایم. هیچ کدام از اعضای این دو صنف درباره انتشار بیانیه با ما صحبت نکردند. این سازکار باعث شده انجمن سازان به چند گروه تقسیم شده و یکپارچگی وجود ندارد تا در مواجهه با فجر بیانیه‌ای منتشر کنند. همچنین عده‌ای مثل من فقط فیلم می‌سازند و در جریان اتفاقات صنفی نیستند. بنابراین به تصمیم گیری‌های انجام شده، تن می‌دهیم. اگر بگویند مستند هست ثبت نام می‌کنیم، نباشد هم نمیکنیم. مستندسازان چندان اهل اعتراض نیستند. ضمن اینکه افراد تکراری هر سال در تیم داوری‌ها وجود دارند. این‌ها با اینکه سال‌هاست فیلم نساخته یا فیلم خوبی ندارد اما نگاهشان غالب است. اگر مشورتی شده با همین افراد بوده است.»
باید هزینه حذف مستند را بدهیم
یاسر خیر فیلمساز حوزه مستند ضمن اعلام موافقت با حضور مستند در بخش سودای سیمرغ تاکید می‌کند که نظر ما را برای حضور در جلسات تصمیم‌گیری و حتی انتشار بیانیه نپرسیدند: «از سال گذشته شنیده‌ها حاکی از آن بود که بخش مستند از جشنواره فیلم فجر حذف شود. با حضور مستند در بخش اصلی موافق بودم و معتقدم ما جشنواره سینما حقیقت را داریم اما بعضی از فیلم‌ها می‌خواهند از مستند صرف فراتر روند، این فیلم‌ها با اینکه سینمای واقعگرا هستند اما به خوبی قصه را روایت می کنند. بنابراین توانایی رقابت با فیلم‌های بخش اصلی را دارند. روندی که در جشنواره‌های مهم دنیا نظیر ونیز، برلین و کن وجود دارد. این اتفاق در دراز مدت به نفع سینمای مستند در ایران است.»
کارگردان فیلم « زمستان، عشق و سایر قوانین» درباره شانس انتخاب دو فیلم مستند در بخش سودای سیمرغ می‌گوید: «طبیعتا در سال‌های نخست از سوی مستندسازان اعتراض‌های وجود دارد و باید هزینه بدهیم. همچنین مردم قبل از تماشای فیلم‌های مستند نباید قضاوت کنند. اگر مستند را جدی بگیرند برای مستندساز هم تاثیرگذار است و میداند که فیلمش در بخش اصلی داوری میشود.»
خیر ادامه می‌دهد: «در بخش داوری می‌تواند یک مستندساز هم باشد اما در نهایت تفاوتی ندارد. چرا که سینمای مستند زیر مجموعه سینمای واقعگرا و اجتماعی قرار می‌گیرد. در نهایت اتفاق مهم حضور فیلم‌های مستند در بخش اصلی است.»
سایر اخبار این روزنامه
گزارش «ابتکار» از سرانجام فیلم های مستند در بخش سودای سیمرغ فیلم فجر
وقتی سر نخواستن مستند دعوا ست
«ابتکار» حواشی افشاگری از سوی نمایندگان مجلس را بررسی می‌کند
خط باریک قرمز
مهدی قائدی بازیکن استقلال دچار سانحه رانندگی شد
وضعیت قرمز برای جوان اول آبی ها
جلال خوشچهره
بهانه «غافلگیری» از سکه افتاده است
«ابتکار» از یک روز خوب در مدرسه کودکان سندروم دان و اوتیسم گزارش می‌دهد
سندروم عشق
کنگره گفت و گوهای ملی سوریه در روسیه کلید خورد
سوچی در سایه بحران‌های جدید
«ابتکار» دلایل رد کلیات بودجه 97 در صحن علنی مجلس را بررسی کرد
یخ زدن بودجه در سرمای بهارستان
زمستان چه جایگاهی نزد شاعران داشته است؟
رد پای شعر روی برف ها
مونسان مخالفت خود را با طرح منطقه آزاد شوش اعلام کرد
لرزه بر تن چغازنبیل
«ابتکار» کسب و کار روزهای سفید شهر را بررسی کرد
اقتصاد برفی
