روزنامه ابتکار
1396/11/10
مونسان مخالفت خود را با طرح منطقه آزاد شوش اعلام کرد لرزه بر تن چغازنبیل
زهرا داستانیبرای اولین بار نیست که در مجاورت یک بنا، یک مکان، سایت یا محوطه تاریخی، بنایی دیگر ساخته یا پروژه‌ای احداث میشود که به عرصه و حریم میراث تاریخی آنها تجاوز می‌کند و مسئولان امر یا توجیهی برای آن دارند یا آن را به دلایلی که بیشتر به منافع اقتصادی و توسعه آن ختم میشود، نادیده می‌گیرند. با این حال اما این بار تجاوز به میراث فرهنگی بخشی از تاریخ ایران را نشانه رفته است که می‌تواند حتی آن را از لیست میراث جهانی خارج کند. در حالی که قرار است پل زیرگذر شوش از روی عرصه باستانی این شهر رد شود که خبر می‌رسد هیات وزیران ساخت منطقه آزاد شوش به وسعت 300 هکتار در نزدیکی چغازنبیل و هفت تپه را بدون استعلام از سازمان میراث فرهنگی به تصویب رسانده است! اتفاقی که این بار موجبات اعتراض رئیس سازمان میراث‌فرهنگی را در بر داشته است. او در نامه‌ای به معاون اول رئیس‌جمهوری خواستار خارج شدن آثار جهانی چغازنبیل و هفت‌تپه از حریم منطقه آزاد شوش شده است.
۲۰ دی ماه امسال بود که به پیشنهاد دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی و با تصویب هیات وزیران، منطقه‌ای به وسعت ۳۰۰ هکتار در نزدیکی منطقه تاریخی چغازنبیل و تپه تاریخی هفت تپه برای ساخت منطقه ویژه اقتصادی شوش در نظر گرفته شد و شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت تپه مسئول ساخت و ساز پروژه‌های این منطقه آزاد شد تا صادرات منطقه را افزایش دهد، برای خوزستانی‌ها ایجاد اشتغال کند، سرمایه گذاری داخلی و خارجی را جذب کند، درآمدهای عمومی را افزایش دهد و حتی بتواند گردشگران را جذب کند و بابی جدید را به سوی گردشگری نیمه جان منطقه باز کند. اتفاقی که مدیران و مسئولان گردشگری شوش از آن گلایه داشتند و گفته بودند که ثبت ملی و جهانی میراث تاریخی خوزستان دردی از گردشگری این استان دوا نکرده است. اما در کنار تمامی محسنات منطقه آزاد شوش باید گفت که این طرح یک عیب بزرگ دارد و آن بی‌توجهی به حریم و عرصه مهم‌ترین میراث تاریخی ایران است. تاریخی که اگر به سه دوره پیش از تاریخ، ایران باستان و دوره اسلامی تقسیم‌شود، به ترتیب معبد چغازنبیل، تخت جمشید و مسجد جامع اصفهان بهترین‌های معماری این دوران به حساب می‌آیند.
سایت چمدان که اولین منبع خبری رسمی است که اسناد مربوط به منطقه آزاد شوش را منتشر کرده از موضوع دیگری نیز پرده برداشته و نوشته است که منطقه آزاد شوش قرار است در کنار مجموعه پاک چوب اجرا شود. مجموعه‌ای که اگر به عقب بازگردیم و ماجراهای این شرکت و تپه باستانی هفت تپه را دنبال کنیم به یاد می‌آوریم در طرح پاک چوب قرار بود کارخانه MDF(تخته فشرده) احداث شود و به همین منظور در زمین‌هایی به وسعت تقریبی ۶۰۰ هکتار از شهرستان شوش درختان آکالیپتوس برای تامین مواد اولیه (MDF) کاشته شود. این مجموعه به فاصله بسیار کمی از محوطه و مجموعه باستانی هفت تپه قرار داشت و در حریم منظری آن واقع است، از طرفی تپه «خزانت» در مجاورت آن قرار دارد و افزون بر آن در کریدور مصوب گردشگری سه اثر ثبت جهانی خوزستان واقع است که حریم منظر و بافت زمین شناسی و منظر طبیعی منطقه را به چالش می‌کشد.
این در حالی است به‌رغم نیم قرن کاوش و مطالعات باستان‌شناختی بر روی این شهر و تهیه نقشه گستردگی محدوده آن، متاسفانه هنوز محدوده عرصه و حریم آن تصویب نشده و این مساله باعث بروز مشکلات زیادی نسبت به دخل و تصرف در این محوطه شده است. حال نه تنها پاک چوب در وسعتی حدود ۶۰۰ هکتار به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهد که قرار است در ۳۰۰ هکتار هم طرح منطقه آزاد شوش به اجرا درآید و از قضا این زمین‌ها سر جاده شوش به اهواز (شوش به شائور) هم قرار دارد. گرچه هنوز متولیان تمام تصمیماتی که به تهدید این میراث تاریخی ایران منجر شده به این سوال چرا در اخذ این تصمیمات با سازمان میراث فرهنگی که متولی اصلی حفظ میراث و بناهای تاریخی ایران است، مشورتی نشده؟ پاسخی نداده‌‌اند اما علی‌اصغر مونسان، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به تصمیم ساخت منطقه آزاد شوش واکنش نشان داده و در نامه‌ای به اسحاق جهانگیری معاون‌اول رئیس‌جمهوری ارسال شده نوشته است: «به استحضار می‌رساند، «زیگورات چغازنبیل شوش» یکی از سه اثر ایرانی است که هم‌زمان با تخت‌جمشید و میدان نقش جهان برای اولین‌بار در سال 1358 خورشیدی به‌عنوان اولین اثر ملی ایران در فهرست جهانی یونسکو با شماره 113 ثبت شده است. این اثر در نزد جامعه بین‌المللی دارای ارزش استثنایی و جهانی بود و خاورشناسان، چغازنبیل را نخستین ساختمان مذهبی ایران می‌دانند. همچنین محوطه تاریخی «هفت‌تپه» به شماره 1717 در تاریخی 21 اردیبهشت 1365 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. از آنجا که هیئت محترم وزیران طی مصوبه شماره 133413/ت54985ه، مورخ 24 دی 96 محدوده منطقه ویژه اقتصادی شوش به وسعت 300 هکتار تصویب کرده و شرکت کشت و صنعت هفت‌تپه را مسئول ساخت‌وساز پروژه‌های این منطقه تعیین کرده است، نگرانی‌هایی را در نزد افکار عمومی به‌ویژه سازمان‌های مردم‌نهاد، کارشناسان و دوستداران میراث‌فرهنگی ایجاد کرده که با گسترش و توسعه فعالیت‌های منطقه آزاد، عرصه و حریم میراث جهانی چغازنبیل و محوطه تاریخ هفت‌تپه در معرض تهدید، تخریب، خطر [قرار گیرد] و در نهایت از فهرست جهانی خارج شود. سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، تنها متولی صیانت از میراث ارزشمند تاریخی‌فرهنگی کشور حسیاست‌ها و بیم‌های پیش رو را درک کرده، بر همکاری مستمر و اخذ استعلام‌های لازم ازسوی سازمان مسئول (شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه) به‌ویژه در عرصه و حریم میراث جهانی چغازنبیل و محوطه باستانی هفت‌تپه از این سازمان (اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان خوزستان) تاکید دارد. شایان ذکر است برابر آیین‌نامه بند (ج) ماده 114 قانون برنامه چهارم توسعه، که در 11 مرداد 84 به تصویب هیئت محترم وزیران رسیده است، شناسایی و مستند‌سازی آثار فرهنگی‌تاریخی در محدود جغرافیایی اجرای طرح ازسوی دستگاه مجری و با نظارت و تایید سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری است و در بخشنامه شماره 57840 مورخ 3 اسفند 1382 تاکید دارد که تمام وزارتخانه‌ها، موسسات و سازمان‌های دولتی موظفند پیش از اجرای پروژه‌های بزرگ عمرانی و در مرحله امکان‌سنجی و مکان‌یابی نسبت به انجام مطالعات تاریخی‌فرهنگی اقدام کنند و در طراحی و مکان‌یابی نتایج مطالعات یاد شده را رعایت کنند. همچنین در ردیف (1) بند الف ماده (100) قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران تهیه و الحاق پیوست تخصصی میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری برای همه طرح‌های توسعه‌ای بزرگ و مهم در حوزه‌های زیربنایی، تولیدی و خدمات دستگاه‌های موضوع ماده (3) قانون تشکیل سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مصوب 3 دی 1382 برای تطبیق با اهداف و وظایف سازمان مذکور در سطوح ملی، منطقه‌ای، استانی و شهری تاکید دارد. در این راستا این سازمان مخالفت خود را از انجام هرگونه ساخت‌وساز در عرصه و حریم میراث جهانی چغازنبیل و محوطه باستانی هفت‌تپه اعلام می‌کند.» حال گرچه تا لحظه نگراش این گزارش واکنشی از سوی معاون اول رئیس جمهوری منتشر نشده اما باید منتظر ماند و دید که نتیجه نهایی برای آغاز این طرح اقتصادی به کجا می‌رسد.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
گزارش «ابتکار» از سرانجام فیلم های مستند در بخش سودای سیمرغ فیلم فجر
وقتی سر نخواستن مستند دعوا ست
«ابتکار» حواشی افشاگری از سوی نمایندگان مجلس را بررسی می‌کند
خط باریک قرمز
مهدی قائدی بازیکن استقلال دچار سانحه رانندگی شد
وضعیت قرمز برای جوان اول آبی ها
جلال خوشچهره
بهانه «غافلگیری» از سکه افتاده است
«ابتکار» از یک روز خوب در مدرسه کودکان سندروم دان و اوتیسم گزارش می‌دهد
سندروم عشق
کنگره گفت و گوهای ملی سوریه در روسیه کلید خورد
سوچی در سایه بحران‌های جدید
«ابتکار» دلایل رد کلیات بودجه 97 در صحن علنی مجلس را بررسی کرد
یخ زدن بودجه در سرمای بهارستان
زمستان چه جایگاهی نزد شاعران داشته است؟
رد پای شعر روی برف ها
مونسان مخالفت خود را با طرح منطقه آزاد شوش اعلام کرد
لرزه بر تن چغازنبیل
«ابتکار» کسب و کار روزهای سفید شهر را بررسی کرد
اقتصاد برفی
