پیونگ یانگ در آرزوی برجام؟

آفتاب یزد- گروه سیاسی: برجام یکی از اقتصادی‌ترین چالش‌های سیاسی تاریخ ایران است. دونالد ترامپ از پیش از زمامداریش تهدید کرده که آن را پاره خواهد کرد و به قول محمدجواد ظریف «با تمام تلاشش هنوز نتوانسته است». برکناری رکس تیلرسون از وزارت امور خارجه که خروج از برجام را به ضرر منافع ایالات متحده می‌دانست و جایگزینی احتمالی مایک پمپئو، رئیس سازمان سیا به عنوان وزیر خارجه آمریکا، آخرین تحولاتی است که ممکن است آینده برجام را تحت تاثیر قرار دهد. به ویژه آنکه پمپئو از چهره‌های وابسته به راست افراطی در میان جمهوری خواهان است که ورژن منعطف تر افکار جان بولتون سیاستمدار تندروی آمریکایی را نمایندگی می‌کند. با این همه به نظر می‌رسد مهم‌ترین فاکتور فعلی در مسیر برجام تغییر جایگاه مقامات ایالات متحده نیست بلکه کلید در پیونگ یانگ است.به طرز جالب توجهی برجام به کره‌شمالی ارتباط پیدا کرده است.

نارضایتی خواص
یئونومی پارک ۹ ساله بود که او را مجبور کردند به همراه دیگر اعضای خانواده به تماشای تیرباران‌شدن خانواده‌اش بنشیند. او اکنون در کره‌جنوبی پناهنده شده و توانسته به همراه هزاران پناهنده دیگر روایت تکان دهنده‌ای از زندگی مخوف میلیون‌ها تبعه کره شمالی را به جهان آزاد ارائه دهد. اردوگاه‌های کار اجباری، مرگ میلیون‌ها نفر در اثر قحطی و مردمی که آنچنان در خفقان زندگی می‌کنند که به روایت شاهدان بسیاری از آنها هنوز نمی‌دانند که انسان توانسته به کره ماه برود. داشتن رادیو موج متوسط در این کشور حکم اعدام دارد و داشتن گوشی تلفن همراه هوشمند نیز ممنوع است. اما بعید به نظر می‌رسد که کیم جونگ اون جوان و فربه به خاطر ترس از نارضایتی عمومی نسبت به ارسال پالس‌های مثبت به واشنگتن اقدام کرده باشد، احتمالاً انگیزه او ترس از بروز نارضایتی در قشری بسیار کوچکتر بوده است. خواص!



فشار وفاداران
براساس قانون در کره شمالی هر کسی حق اقامت در پیونگ یانگ، پایتخت این کشور را ندارد و این امتیازی است که دولت این کشور به وفادارترین اعضای حزب یا مستخدمین مورد اعتماد اعطا می‌کند. اعضای رده بالای حزب، بازرگانان حزبی که اجازه تجارت با شهری مرزی در چین را دارند و حلقه داخلی‌تر دولت در این شهر علی‌رغم نفی قانون عموماً به صورت مخفیانه تلفن‌های همراه در اختیار دارند و آنگونه نیز از اوضاع جهان بی‌اطلاع نیستند. سریال پر زرق و برق «ون لی» که در کره جنوبی پخش می‌شود بسیار مورد علاقه خانواده‌های متوسط در پیونگ یانگ است. کیم جوان علی‌رغم تمام اقتدارش برای ادامه حکومت به حمایت این طبقه احتیاج دارد.

ابر تحریم
مقایسه تحریم‌های کره شمالی با ایران یا هر کشور دیگری اشتباه است. تقریباً سنگین‌ترین تحریم‌های تاریخ محاصر آن‌هم ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل در مورد این کشور اعمال شده است. در نشست شورای امنیت که در سال ۲۰۱۷ برگزار گردید پانزده عضو شورای امنیت با اجماع به قطعنامه‌ای رای مثبت دادند که هدف آن کاهش حدود ۶۰درصدی صادرات سالانه زغال سنگ این کشور آسیایی است، براساس این قطعنامه جدید که پیش‌نویس آن توسط نمایندگی ایالات متحده آمریکا در سازمان ملل تهیه و به شورای امنیت ارائه شد، صادرات مس، نیکل، نقره و روی کره شمالی نیز هدف تحریم قرار گرفته است، اعمال تحریم‌های جدید، در مجموع دست کم ۸۰۰ میلیون دلار از درآمد ارزی سالانه کره‌شمالی که صرف برنامه هسته‌ای می‌کند کاهش داد این یعنی ۲۵ درصد کل صادرات سالانه این کشور. در سال جاری البته به این مقدار اکتفا نشد و عملاً فروش نفت و فرآورده‌های نفتی به این کشور جزء در موارد بسیار استثنایی ممنوع شد. خرید زغال سنگ از سوی روسیه و به ویژه چین از این کشور محدود شد. همچنین اعزام کارگر از کره شمالی به سایر کشورها -که منبع درآمد ارزی مهمی برای این کشور است- ممنوع شد. این کشور همچنین عملاً نمی‌تواند مراوده مالی با هیچ کشوری داشته باشد. نکته نگران‌کننده برای قشر حاکمان نخبه در این کشور همکاری چین با شورای امنیت در اجرای تحریم‌هاست. در واقع چین تنها دروازه واقعی این کشور به جهان خارج است.

الگوی ایرانی
ایران کشوری قدرتمند در منطقه و غیر قابل مقایسه با کره شمالی است. ارتباط خوب در جایگاه جهانی و برجام که ایران را از ذیل بند هفت تحریم‌های سازمان ملل خارج کرد، مسئله‌ای نبود که از دید پیونگ یانگ مخفی بماند. کره شمالی تجربه نسبتاً موفق ایران را دیده است. دیوید سنگر در نشریه نیویورک تایمز می‌نویسد : « در حال حاضر رئیس‌جمهور ایالات متحده، از یک سو به سبب چگونگی انجام تعهدات خود در قبال توافقنامه هسته‌ای ایران که در سال ۲۰۱۵ منعقد شده، تحت فشار زیادی قرار دارد. از سوی دیگر موضوع تقابل وی با پیونگ یانگ و چگونگی برخوردش با رهبر کره شمالی موقعیت را بسیار پیچیده کرده است.». این نویسنده نیز مانند بسیاری دیگر از تحلیلگران معتقد است که سال‌هاست که کره‌شمالی موفقیت‌های ایران را مشاهده کرده و در دو سال اخیر معجزه مذاکرات هسته‌ای در قالب برجام را رصد کرده است. بنا بر تحلیل فارین پالیسی در زاویه دیدی مشابه: «نخبگان حکومتی در پیونگ یانگ به صورت محرمانه رهبر چاق کره شمالی را ترغیب کرده‌اند تا به زیرکی ایرانیان در مذاکره توجه کند». آنها از خود می‌پرسند اگر ایرانی‌ها موفق شده‌اند به توافق برجام و رفع تحریم‌ها دست یابند، ما چرا نتوانیم؟ براساس این تحلیل در اصل برجام اصلی‌ترین انگیزه کیم جونگ اون از پیشنهاد مذاکره بود. این وضعیت برای ترامپ مسئله‌ای پیچیده به وجود آورده است. زیرا از یک سو اگر تهییج شود و تعهدش را در مورد عدم پایبندی به برجام را عملی سازد، دولت کره شمالی از خود خواهد پرسید که ما چرا باید در مذاکراتی مشابه وارد مذاکره با دولتی شویم که به تعهداتش پایبند نخواهد بود. به همین خاطر به نظر می‌رسد که آمریکایی‌ها حالا حالها نتوانند از دست برجام رهایی یابند.