سکوت کیهان و دوستان در قبال قرارداد تهران- مسکو

آفتاب یزد- گروه سیاسی: سرمایه‌گذاری خارجی تقریبا از اوایل دهه 70 میلادی به طور روز افزونی به عنوان یک پارامتر مهم در توسعه اقتصادی کشورها محسوب شد. سازوکاری که در آن شرکت های
بزرگ چندملیتی ظهور کردند که گاه توان و ثروتی بالاتر از چند
دولت داشتند. در جمهوری اسلامی ایران و دولت هاشمی رفسنجانی این موضوع مورد توجه قرار گرفت تا با استفاده از سیاست خارجی پویا بتوان سرمایه‌هایی را از بخش های مختلف جذب کرد. این رویه با شتاب بیشتری در دولت اصلاحات هم ادامه یافت و سیاست‌های تنش زا موجب بهبود شاخص‌های توسعه اقتصادی در ایران شد. اما در هشت سال ریاست جمهوری اصولگرایان در سال‌های 1384 تا 1392 ایران فرایندی دیگر را در پیش گرفت که در نتیجه آن سرمایه‌گذاری خارجی با شیبی تند کاهش یافت. در دولت روحانی تلاش برای بهبود روابط با جهان غرب که امروز مدرن‌ترین تکنولوژی و بیشترین سرمایه را در اختیار دارد ادامه یافته اما همواره مخالفان در داخل دولت را به غرب‌گرایی متهم کردند و تاب هیچ تعاملی را در این حوزه ندارند. محافظه‌کاران در مقابل تلاش های دولت برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی، شبه جمله‌ای را مطرح می کنند درحالی که هیچ پایه و اساس علمی و عملی در نهان آن وجود ندارد؛ اینکه باید روی توان داخلی تاکید کرد. البته این جمله به خودی خود درست است اما تولید داخل را با چه اهرم‌هایی می‌توان پررونق کرد؟ آیا نیاز به سرمایه وجود ندارد؟ آیا نیاز به مدرنیزاسیون و بهره گیری از تکنولوژی روز نیست؟ این ها سوالاتی است که اغلب برای آن پاسخی ندارند یا کار به فرافکنی می کشد. البته برای این گروه استثنا هم وجود دارد و آنهم جهان شرق است. کمتر پیش آمده که به وضعیت نابرابر و در واقع ناعادلانه تجارت ایران و چین در طول سال های گذشته اعتراضی کنند و البته که روسیه هم در همین چارچوب
قرار می گیرد.



سرمایه روسی!
در قراردادی که عصر 23 اسفند میان شرکت ملی نفت ایران و «زاروبژنفتم» امضا می شود، هدف دستیابی به تولید روزانه حداکثر ۴۸ هزار بشکه در روز و تولید تجمعی اضافی حدود ۶۷ میلیون بشکه طی ۱۰ سال آینده است. در عین حال این قرارداد برای مدت حداکثر ۱۰ سال دیگر و با توافق طرفین قابل تمدید خواهد بود. سهم مشارکت شرکت روسی در این قرارداد ۸۰ درصد و سهم شریک ایرانی ۲۰ درصد است. درصد بالای روسیه از این قرارداد می‌تواند سوال برانگیز باشد به ویژه اینکه مطابق با این نوع جدید از قراردادها وقتی ایران با شرکت فرانسوی توتال قرارداد امضا کرد دلواپسان فریاد وامصیبتا سردادند که چنین قراردادی برخلاف منافع ملی است و خارجی ها منابع را به تاراج می برند اما درباره قرارداد روسیه خبری از این انتقادات نیست. هزینه‌های افزایش کارآیی تولیدی دو میدان نفتی "آبان" و "پایدار غرب" حدود ۶۷۵ میلیون دلار برآورد شده است. افزون بر آن ۶۸ میلیون دلار نیز برای تامین هزینه‌های غیرمستقیم این پروژه پیش بینی شده است. بخشی از این پول صرف تعمیر پمپ‌ها و جایگزین کردن پمپ‌های فرسوده خواهد شد. بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران، در مراسم امضای قرارداد شرکت داشت. او ضمن استقبال از امضای این قرارداد گفت: «همه ریسک‌های امضای قراردادهای جدید نفتی را می‌پذیرم.» وزیر نفت همچنین گفت: «اگر این قرارداد اجرا نشود در طول ۱۰ سال ۲۸ میلیون ]بشکه[از این دو میدان برداشت خواهد شد اما اگر اجرایی شود ۶۵ میلیون به برداشت از این میدان اضافه می‌شود و تولید از آن به ۱۰۵ میلیون بشکه می‌رسد. ۶۵ میلیون (برداشت) اضافه چهار میلیارد دلار سود برای کشور به همراه دارد.»

یک بام و دوهوا
روزنامه حامی دولت احمدی‌نژاد (کیهان) در 13 تیر 1396 درباره قرارداد با شرکت فرانسوی توتال نوشت: «جوانب مختلفی از این قرارداد در کنار سابقه تیره توتال و امتیاز دولت یازدهم
به فرانسوی‌ها - در شرایطی که دهن‌کجی‌های آشکاری در موضوع حمایت از منافقین و وضع تحریم علیه ایران و... داشتند- مطرح شد. با این حال هنوز زاویه تاریک این قرارداد باقی است. از جمله آن ابهامات، سهم 9/19 درصدی شرکت ایرانی می‌باشد که قطعا ناقض حق حاکمیت و استقلال ملی است؛ آن هم نسبت به شرکتی که سابقه نقض قرارداد بدون جبران خسارت دارد. این بار کدام تضمین برای جریمه طرف بدعهد گرفته شده است؟» آسمان و ریسمان این روزنامه حامی دولت احمدی‌نژاد درحالی است که وقتی تحریم های بین المللی علیه ایران تصویب شد همه کشورها از قراردادهای خود سرباز زدند. علاوه بر کیهان، علم الهدی امام جمعه مشهد نیز درباره آن قرارداد گفته بود: «آقایان در توجیه این که شرکت توتال می خواهد
سهم 80 درصدی از کاری که در اکتشاف و استخراج نفت و
گاز انجام می دهد را برای خود بردارد و 20 درصد آن را به ما بدهد، می گویند انتقال تکنولوژی صورت می گیرد، آیا تکنولوژی نفت و گاز با پیشرفت هایی که در این زمینه داشته‌ایم، از تکنولوژی انرژی هسته ای
سخت تر است؟ در زمینه انرژی هسته ای جوانان ما همه چیز را
خودشان به دست آوردند. او افزود: اگر ما در انقلاب اسلامی برای خدا قیام کرده‌ایم، چرا باید چنین معامله‌ای را با دشمنان خدا انجام دهیم؟ آیا مردم راضی هستند که ثروت‌شان این گونه در برابر دشمنان خدا به حراج گذاشته شود؟» از جمله زمانی که ایران قرارداد خرید سامانه موشکی اس -300 را در سال 2007 با روسیه بسته بود درحالی که در آن زمان ایران تحریم هم نبود، روس ها آنقدر زمان قرارداد را به تاخیر انداختند که در نهایت ایران تحریم شد و در سال 2010 این قرارداد را تعلیق کردند و تنها زمانی حاضر به تحویل موشک ها شدند که ایران و غرب ذیل برجام به توافق رسیدند. در روزگار تحریم حتی عراق نیز مواظب بود از تحریم ها تخطی نکند چه رسد به فرانسه که میلیاردها دلار تبادل اقتصادی با ایالات متحده دارد!

ریسک سرمایه گذاری در ایران
با این حال با توجه به اینکه اختلافات غرب با ایران همچنان وجود دارد و مسیر تنش زدایی نیمه کاره بعد از برجام رها شده فعلا شرکت های
غربی ریسک حضور در ایران را نمی کنند چرا که از جریمه های سنگین امریکا نگرانند همین موجب نزدیکی نفتی میان ایران و روسیه شده است. به نظر می رسد وقتی ریسک سرمایه گذاری در ایران بالا باشد چاره ای جز قراردادهای اینچنین نباشد. اما نکته ای که وجود دارد دلواپسی دوگانه است.