گروه راه و مسکن: در حالی روز پنجشنبه خبر رسید که قرار است پس از ماه ها مذاکره دو ایرلاین ایرانی 40 فروند از هواپیماهای مسافربری سوخو تولید کشور روسیه را وارد کشور کند، اما رسانه های بین المللی گزارش می دهند که مقام های شرکت بوئینگ نیز تعویق در تحویل هواپیماهای مورد مذاکره با ایران را تایید کرده اند. هرچند پس از برجام مذاکره با کمپانی های بزرگ هواپیماساز جهان، ورود هواپیماهای جدید به ناوگان هوایی ایران سرعت بیشتری گرفت، اما حالا به نظر می رسد که آینده این مذاکرات و قراردادها به نوعی در انتظار تصمیمات ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا است. حالا آنطور که خبرگزاری ها گزارش داده اند، بوئینگ خریداران جدیدی برای هواپیمای جتی که امیدوار بود امسال به ایران تحویل دهد، پیدا کرده و دیگر نگران‌ این نیست که در صورت بازگشت تحریم ها علیه ایران، تولید این هواپیما ضربه بخورد. مدیر این شرکت هواپیماسازی آمریکایی در گفتگو با رویترز اعلام کرد بوئینگ به دلیل افزایش تقاضا، دیگر نگران نیست که فروپاشی توافق با ایران این شرکت را وادار کند تولید هواپیمای جت ۷۷۷ را از این بیشتر کاهش دهد و صدها شغل به خطر بیافتد. دنیس مویلنبرگ، مدیرعامل بوئینگ در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: ما هیچ تحویلی به ایران که بخشی از برنامه تولید امسال این شرکت باشد نداریم، در نتیجه این تحویل ها طبق پروسه دولت آمریکا به تاخیر افتاده است. من می‌توانم با اطمینان به شما بگویم که ما بدون هیچ ریسکی به برنامه تولید ۷۷۷ ادامه می دهیم. بوئینگ در دسامبر سال ۲۰۱۶ توافق کرد ۸۰ فروند هواپیما به شرکت هواپیمایی ایران ایر تحویل دهد. این قرارداد با توافق میان ایران و قدرت های بزرگ جهانی برای گشایش تجارت در قبال محدودیت فعالیت های هسته ای ایران امکان‌پذیر شد و شامل ۱۵ فروند مدل ۷۷۷-۳۰۰ER  بود که برای آنها بوئینگ مجوز صادرات را از دولت آمریکا دریافت کرده بود. منابع صنعتی می‌گویند بوئینگ قرار بود سه فروند ۷۷۷ را امسال به ایران تحویل دهد اما تحویل سفارش خریداران دیگر را جایگزین تحویل به ایران کرد. قرارداد ایران برای ۷۷۷ زمانی که اعلام شد، برای این مدل که یکی از سودآورترین مدلهای بوئینگ به شمار می رود، حمایت حیاتی فراهم کرد زیرا این هواپیما تقریبا به زمان پایان تولیدش نزدیک شده است.

بوئینگ دنبال کننده دستور دولت آمریکا

بوئینگ تولید این مدل را پیش از این به دلیل کاهش فروش کم کرده بود و در اواخر سال ۲۰۱۶ به کارکنانش اعلام کرده بود در تولید کمتر این هواپیما سفارش ایران به حساب آمده است و در انظار عمومی بر ارزش این قرارداد برای حفظ مشاغل تاکید می کرد. با این حال مویلنبرگ اعلام کرد حتی اگر ایران قادر نباشد ۳۷۴ میلیون دلار سفارش خود را تحویل بگیرد، بوئینگ در تولید مدل ۷۷۷ کاهش بیشتری صورت نخواهد داد. وی گفت: نرخ تولیدی که ما تعیین کرده ایم، به سفارش های ایران بستگی ندارد. اگر این سفارش ها انجام بگیرد و ما هواپیما به ایران تحویل دهیم، این تحویل ها به منزله فرصت هایی برای ما خواهد بود اما ما دستور دولت آمریکا را دنبال می کنیم و اطمینان یافته ایم که به این سفارش ها تکیه نکرده ایم. فروش مدل ۷۷۷ در سال ۲۰۱۷ بهبود یافت و با افزایش بیش از دو برابری به ۶۰ فروند رسید.

انتظار برای موضع ترامپ درباره برجام

خبرگزاری ها گزارش داده اند که ترامپ وعده داده که آمریکا را از توافق سال ۲۰۱۵ میان ایران و شش قدرت جهانی خارج خواهد کرد. وی تا ۱۲ ماه مه برای بازگرداندن تحریم های اقتصادی آمریکا علیه تهران که نخستین گام برای پایان دادن به توافق هسته ای خواهد بود، تصمیم می گیرد. مقامات ایرانی واشنگتن را متهم کرده اند نه تنها مانع تحویل هواپیماهای آمریکایی شده بلکه خرید هواپیماهای اروپایی را نیز به دلیل محدودیتهای فاینانس، با مانع روبرو ساخته است. ایران ایر ۱۰۰ فروند هواپیمای ایرباس و ۲۰ فروند هواپیمای توربوپراپ ATR را سفارش داده و تاکنون سه فروند ایرباس و ۸ فروند ATR را تحویل گرفته است.

در همین حال شرکت های اروپایی به دلیل اینکه شماری از قطعات هواپیماهای ساخت آنها در آمریکا تولید می شود، به مجوز صادرات واشنگتن برای تکمیل قراردادهایشان نیاز دارند. تاکنون واشنگتن مجوزهایی صادر کرده که اجازه می دهد حدود یک سوم از هواپیماهای ایرباس تحویل داده شود اما معلوم نیست در صورت خروج آمریکا از برجام، این قراردادها چه سرنوشتی پیدا می کنند.

پای هواپیماهای روسی به ایران باز شد

پس از ماه‌ها گمانه‌زنی سرانجام دو ایرلاین ایرانی توافق کردند که ۴۰ فروند هواپیمای مسافربری روسی را وارد ناوگان خود کنند. براساس اطلاعات ارائه شده از سوی دو شرکت هواپیمایی آسمان و ایران ایرتور قراردادی اخیرا میان نمایندگان این دو ایرلاین ایرانی و الگو بوت بندارت معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت روسیه در نمایشگاه هوایی اورآسیا ۲۰۱۸ که در ترکیه فعال است بسته شده که براساس آن این دو شرکت ایرانی در دو قرارداد جداگانه هر یک ۲۰ فروند هواپیمای سوخو ۱۰۰ دریافت خواهند کرد. این توافق‌نامه در حالی امضاء شده که پیش از این مقامات روسی چند بار خبر از علاقه و تقاضای رسمی شرکت‌های ایرانی برای خرید هواپیماهای مسافربری این کشور ارائه کرده بودند که هر بار با پاسخ رسمی مقامات ایرانی امکان نهایی شدن این قراردادها به تعویق افتاد. طبق اطلاعات ارائه شده شرکت آسمان ۲۰ فروند هواپیماهای  RRG۹۵Rسوخو را خریده که جدیدترین مدل طراحی شده این هواپیما در روسیه به حساب می‌آید. همچنین به نظر می‌رسد که تعدادی از قطعات این هواپیما از تحریم‌ها خارج است و همین امر برای آسمان خرید این هواپیما را امکان‌پذیر کرده است. در بخش دیگری از این نمایشگاه ایران ‌ایرتور نیز ۲۰ فروند هواپیمای سوخو ۱۰۰ خرید که طبق اعلام این شرکت قرارداد بسته شده حدود یک میلیارد دلار ارزش دارد. همچنین ایران‌ ایرتور اعلام کرده که این ۲۰ فروند هواپیما به تدریج وارد ناوگان این شرکت خواهد شد. این توافق‌های جدید در حالی نهایی شده که پیش از این ایران‌ایر توانسته بود خرید ۲۰۰ هواپیمای برجامی را نهایی کند و پس از آن نیز شرکت‌ آسمان در قراردادی دو مرحله‌ای ورود ۶۰ فروند بوئینگ را برای ناوگان ایران در نظر گرفته بود. با وجود آنکه بیش از یک سال از نهایی شدن قراردادهای ایران‌ایر با شرکت‌های هواپیماساز مطرح جهان می‌گذرد، اما برخی محدودیت‌ها مانند سنگ‌اندازی آمریکا و تامین نشدن فاینانس لازم ورود این هواپیماها به ایران را با اما و اگر مواجه کرده است. هرچند قرار بود نخستین هواپیمای بوئینگ خریداری شده از سوی ایران‌ایر در اردیبهشت ماه امسال وارد ناوگان شود، اما اخیرا مدیر این شرکت آمریکایی اعلام کرده که بوئینگ در سال جاری میلادی هیچ برنامه‌ای برای تولید هواپیمایی که به ایران تحویل شود ندارد. به این ترتیب ایران دیگر گزینه‌های خود در این بازار را به شکل دقیق‌تر بررسی می‌کند که هواپیمای سوخو ۱۰۰ روسیه یکی از آنهاست. دو توافق اخیر در حالی بسته شده که پیش از این هواپیماهای روسی مانند توپولوف و آنتونوف به دلیل ثبت چند حادثه تلخ در آسمان ایران نگاه مسافران ایرانی به هواپیماهای روسی را بسیار منفی کردند.