بانک‌های مجاز قربانی موسسات اعتباری غیر مجاز


غلامرضا کیامهر
تجمعات اعتراض‌آمیزی که سپرده‌گذاران موسسات اعتباری غیر‌مجاز و منحله هرازگاهی در برابر شعب یا ساختمان مرکزی برخی از بانک‌های خصوصی متولی تسویه‌حساب این سپرده‌گذاران بر‌پا می‌کنند، بدترین جفایی است که بانک مرکزی نسبت به این بانک‌ها روا داشته است. در واقع می‌توان گفت که بانک مرکزی با سپردن مسوولیت تسویه‌حساب سپرده‌گذاران موسسات اعتباری منحله به بانک‌های خصوصی آنها را ناخواسته به سپر بلای خود در قبال موسسات مزبور تبدیل کرده و پای خود را از معرکه آن بیرون کشیده است. ضربه‌ای که برگزاری تجمعات سپرده‌گذاران موسسات اعتباری منحله به حسن شهرت و اعتبار بانک‌های مزبور وارد می‌سازد قابل انکار نیست چون نحوه برگزاری پر‌سر‌وصدای این تجمعات، شعار‌هایی که تجمع‌کنندگان علیه بانک‌های متولی تسویه‌حساب سپرده‌گذاران سر می‌دهند و پلاکارد‌ها و بنر‌هایی که با خود حمل می‌کنند، سبب می‌شود تا تصویری بسیار منفی و نادرست از وضعیت مالی بانک‌ها و امانتداری آنها در اذهان عابران سواره و پیاده بی‌خبری که از مقابل محل برگزاری تجمعات عبور می‌کنند، ترسیم شود؛ تصویری که بی‌هیچ تردید به اعتبار هر بانکی در جامعه لطمه وارد می‌سازد و مقدار زیادی از حاصل هزینه‌هایی که این بانک‌ها برای تبلیغات بازار‌یابی خود به مصرف می‌رسانند، بر باد می‌دهد‌ آن هم در شرایطی که بعد از کاهش نرخ سود سپرده‌های بلند‌مدت از سوی بانک مرکزی، بخش عمده‌ای از سپرده‌های بانکی روانه بازار ارز و طلا شده؛ واقعه‌ای که نتایج فاجعه‌بار آ‌ن‌را در چند ماه اخیر به صورت افزایش نجومی نرخ ارز و قیمت طلا و سقوط غم‌انگیز ارزش پول ملی در جامعه شاهد بودیم. متاسفانه مدیران بانک‌هایی که به سپر بلای بانک مرکزی در ارتباط با سپرده‌گذاران موسسات اعتباری منحله تبدیل شده‌اند، به دلیل نگرانی از بر‌انگیخته شدن خشم مدیران بانک مرکزی و تبعاتی که بر آن متصور است‌ نه می‌توانند از خواست و دستورات بانک مرکزی برای قبولی مسوولیت تسویه‌‌حساب سپرده‌گذاران موسسات اعتباری منحله سر‌پیچی کنند و نه اجازه دارند مشکلات خسارت‌باری را که برگزاری این قبیل تجمعات برای بانک‌های متبوع آنها به وجود می‌آورد، به طور علنی ازطریق رسانه‌ها با افکار عمومی در میان‌ گذارند و اعلام کنند این تجمعات به اصطلاح نانی است که بانک مرکزی در سفره آنها گذاشته است.
حداقل تا جایی که مطالعات و بررسی‌های نویسنده نشان می‌دهد، مشابه چنین وضعیتی در رابطه یکسویه میان بانک مرکزی و بانک‌ها در سایر کشور‌های جهان وجود ندارد‌. اینکه سپرده‌گذاران موسسات اعتباری منحله حق دارند نگران و مطالبه‌گر سپرده‌های خود باشند، تنها نیمی از یک واقعیت است اما نیمه دیگر واقعیت این است که اولا چرا بانک مرکزی مسوولیت تسویه‌حساب سپرده‌گذاران موسسات اعتباری را به بانک‌های دولتی که از پشتوانه نیرومند منابع دولت برخوردارند و به اندازه بانک‌های خصوصی بقا و حیات‌شان به سپرده‌های مردم وابسته نیست، واگذار نمی‌کند و ثانیا چرا بانک مرکزی با توجه به شناختی که از مشکلات تبدیل دارایی‌های غیر‌منقول موسسات اعتباری منحله به دارایی‌های نقدی و تامین منابع برای تسویه‌حساب سپرده‌گذاران این قبیل موسسات دارد، با ایجاد یک موج اطلاع‌رسانی نیرومند و فراگیر تمام‌قد وارد صحنه نمی‌شود و به مردم و افکار عمومی نمی‌گوید که تسویه‌حساب سپرده‌گذاران موسسات اعتباری منحله مسوولیتی است که از سوی بانک مرکزی به بانک‌های خصوصی واگذار شده و این مسوولیت هیچ ارتباطی به اعتبار، بنیه مالی و جایگاه بانک مربوطه در نظام بانکی کشور ندارد و سپرده‌گذاران خود این بانک‌ها نباید کمترین دغدغه‌ای نسبت به امنیت سپرده‌های خود نزد آنها داشته باشند. متاسفانه بعضا مسایلی از سوی برخی از مسوولان بلند‌پایه بانک مرکزی در‌باره میزان امنیت سپرده‌های مردم نزد بانک‌ها مطرح می‌شود که به جای دادن آرامش، به نگرانی‌های سپرده‌گذاران در بانک‌ها دامن می‌زند. مثلا همین چند ماه پیش آقایی که از او به عنوان معاون بانک مرکزی نام برده می‌شد، در مصاحبه با یکی از شبکه‌های تلویزیونی در پاسخ مصاحبه‌کننده در ارتباط با میزان تعهد بانک مرکزی از سپرده‌های مردم نزد بانک‌ها صریحا اظهار داشت که بانک مرکزی هیچ‌گونه تعهد و مسوولیتی در صیانت و تضمین سپرده‌های مردم نزد بانک‌ها و موسسات اعتباری اعم از مجاز و غیر‌مجاز ندارد. به عبارتی این مقام بانک مرکزی از بابت تضمین سپرده‌های مردم نزد بانک‌ها آب پاکی را روی دست همه ریخت‌. حالا خدا می‌داند آن گروه از سپرده‌گذارانی که بیننده آن مصاحبه تلویزیونی بوده‌اند، بعد از شنیدن اظهارات آن مقام بانک مرکزی تا چه اندازه اعتماد خود را نسبت به اعتبار و امانتداری بانک‌ها همچنان حفظ کرده‌اند. یقینا روابط عمومی و دیگر مدیران و مسوولان بانک مرکزی هم در جریان اظهارات این شخص قرار گرفته‌اند ولی متاسفانه تا به امروز برای ایجاد آرامش خاطر سپرده‌گذاران بانک‌ها کمترین توضیحی در‌باره آن اظهارات به مردم نداده‌اند. در چنین شرایطی تکلیف بانک‌های خصوصی و سپرده‌گذاران آنها در قبال سلب مسوولیت‌ها و روابط دستوری و یکسویه بانک مرکزی با بانک‌ها و خطراتی که از ناحیه تجمعات اعتراض آمیز موسسات اعتباری متوجه اعتبار و منافع بانک‌های خصوصی شده است چیست؟ و چرا به خود این بانک‌ها اجازه نمی‌دهند واقعیت‌های مربوط به تسویه‌حساب سپرده‌گذاران موسسات اعتباری منحله را مستقیما با مردم در میان‌ گذارند‌ و چرا در‌باره اظهارات آن آقای معاون بانک مرکزی که در قبال تضمین امنیت سپرده‌های مردم نزد بانک‌ها به کلی از بانک مرکزی سلب مسوولیت کرده بود توضیحی به مردم نمی‌دهد و شفاف‌سازی نمی‌کند؟ آیا تجربه تلخ افزایش نجومی نرخ ارز و سونامی به وجود آمده در بازار ارز که کیان تولید و اقتصاد ما را مورد تهدید قرار داده کافی نبوده تا بانک مرکزی در سیاست‌های خود نسبت به بانک‌ها و مردمی که سرمایه‌های خود را در آنها سپرده‌گذاری می‌کنند، تجدید نظر اساسی به وجود آورد؟
Kiamehr_gh@yahoo.com