اقتصاد ایران درگیر آمارهای ناقص

وحید شقاقی‌شهری* - آخرین آمار اعلام شده از شاخص رقابت‌پذیری حاکی از آن است که ایران یک رتبه در این شاخص جهانی تنزل پیدا کرده است اما باید گفت ما با وجود یک رتبه تنزل همچنان از جایگاه مناسب و قابل‌توجهی بهره‌مند نیستیم‌. در این بین اما باید توجه داشت که بهبود شرایط اقتصادی کشور حاصل تغییر در سه شاخص بین‌المللی رقابت‌پذیری، کسب و کار و آزادی اقتصادی است‌. از همین رو است که نمی‌توان با نگاه به یک شاخص داعیه بهبود شرایط را داشت‌. این سه شاخص به شکل سالانه منتشر می‌شود و حاصل ارزیابی اقتصاد کلان کشورها و همچنین شیوه‌های بنگاه‌داری و نظام اقتصادی هر کشور است‌. بررسی‌ها اما بیانگر آن است که آزادی اقتصاد در کشور موقعیت بسیار نامناسبی داشته و دو شاخص دیگر نیز به دلیل تلاش‌هایی که در دولت یازدهم انجام شد اندکی بهبود پیدا کرده‌اند‌. رییس‌جمهور در دولت یازدهم اعلام کرد باید گام‌هایی اساسی برداشته شود و سه شاخص اصلی اقتصاد کشور را به بهترین شکل ممکن بهبود بخشیم و به طور قطع به رتبه‌های زیر 100 تنزل پیدا کنیم‌. این اظهارنظرهای رییس‌جمهور در دوره‌ای مورد توجه قرار گرفته و حتی یک اداره کل در وزارت اقتصاد به منظور بررسی شرایط و ارائه گزارش‌های واقعی و شفاف به نهادهای بین‌المللی شروع به کار کرد‌. این اداره کل اما بعد از مدتی کوتاه فعالیت‌های خود را کاهش داد و در حال حاضر بهتر آن است که بگوییم فعالیت قابل توجهی ندارند‌. تلاش‌های گسترده این اداره کل مبنی بر اعلام اطلاعات واقعی و همچنین بهبود شاخص کسب‌وکار از رتبه 150 به 118 انکارناپذیر است. این برنامه‌ریزی و فعالیت‌ها اما فقط در راستای انتقال اطلاعات شفاف انجام شد و زیرشاخه‌های توسعه عملکرد کماکان مورد بی‌توجهی قرار گرفت‌. موضوع مجوزهای توسعه یا شروع به کار یک کسب‌وکار اهمیت بسیار ویژه‌ای دارد. در شرایطی که شروع کسب‌وکار در یکی از کشورهای همسایه مانند امارات متحده عربی کمتر از یک روز زمان صرف می‌کند، در ایران این موضوع گاهی تا شش ماه زمان به خود اختصاص می‌دهد‌. رقابت‌پذیری نیز به دلیل مقررات‌زایی‌های مدام، انحصار و مشکلات اقتصادی همواره با چالش و آسیب مواجه بوده و این مشکل تا امروز فعالان اقتصادی را با مشکلات عدیده‌ای مواجه کرده است‌. این موضوع دقیقا به معنی آن است که زیرشاخص‌های بنیادین مشکلاتی اساسی داشته و هیچ گام جدی‌ای به منظور بهبود آنها برداشته نشده است‌. به واقع ما مدت‌هاست که هیچ فعالیت قابل توجهی در بهبود شاخص‌های اقتصادی نداریم‌. بنابراین باید پذیرفت نمی‌توانیم با اعلام آمارهای ناقص جامعه را متقاعد به بهبود شرایط کنیم‌.
* اقتصاددان