معاف از مالیات‌ها دقیقا چه معافیتی دارند؟

آفتاب یزد – گروه اقتصادی: سال 98 سال سختی برای اقتصاد ایران است. درآمد دولت شدیدا کاهش یافته و فروش نفت چشم انداز مبهمی پیدا کرده در این میان اخذ مالیات که می‌تواند نقطه عطف درآمد دولت باشد کماکان برای خیلی از نهادهای متمول با معافیت همراه شده است.
بعد از فشار سخت قیمتی که مردم ظرف چند ماه گذشته متحمل شدند، دولت به مانند بودجه 97 دست خود را چندان به جیب خالی ملت نبرد، این در حالی است که با اصلاح قوانین مالیاتی در شرایط سخت کشور دولت می‌تواند به راحتی با اخذ مالیات سالیانه از برخی نهادهای متمول که اکنون معاف از پرداخت مالیات هستند بخشی از درآمد خود را جبران کند.
از میان ده نهادی که سازمان امور مالیاتی اسامی آنها را به عنوان معافان از مالیات ذکر کرده 3 نهاد بزرگ جزو پردرآمدترین بخش‌های کشور هستند که کمک آنها به اقتصاد کشور می‌تواند نقش حائز‌اهمیتی داشته باشد.
۴۰ درصد اقتصاد ایران یعنی ۴۰ درصد از تولید ناخالص داخلی، معاف از مالیات هستند که این معافیت هم به‌طور عمده متعلق به نهادهای عمومی غیردولتی و بنیادهاست.


دو هلدینگ نهادی بسیار قدرتمند و یک سازمان خیریه که درآمدهایی خوبی هم دارند همچنان از پرداخت مالیات معاف هستند. سایر معافیت‌ها شامل نهادهای مذهبی است که درآمد چندانی ندارند. این در حالی است که اگر قانون اصلاح شود مالیات پردازی نهادهای متمول می‌تواند کمک شایانی به اقتصاد کشور باشد ضمن آنکه دولت با اتکاء به مالیات آنها می‌تواند بخشی از ایجاد فشار به مردم از طریق دست کردن در جیب آنها از خلال فرآیند بودجه را کاهش دهد.
نکته حائز اهمیت این است که نهادهای پولدار دارای بانک‌ها و شرکت‌های بزرگی در زیرمجموعه خود هستند که درآمدهای سرشاری هم دارند. بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، بخش‌های مذکور مجموعا 355 شرکت دارای فعالیت اقتصادی عظیم و گسترده هستند. با این حال طی سالهای اخیر دولت با افزایش دادن هزینه خدمات بخش زیادی از فشار را به سمت مردم متمایل کرد ضمن آنکه هم حقوق بگیران و هم مصرف کننده عادی محصولات در معمولی ترین شرایط بخشی از درآمد خود را به عنوان مالیات به دولت می‌پردازند.
موضوعی که در خصوص نهادهای پولدار حائز‌اهمیت است این است که به غیر یک نهاد بخش خیریه ای، دو نهاد متمول دیگر بودجه ای از دولت دریافت نمی‌کنند.

>آستان قدس چگونه مالیات پرداخت کرد؟
حاشیه‌های جنجالی در خلال مناظره‌های انتخاباتی سال 96 موجب شد که مالیات ندادن آستان قدس در کانون توجه قرا بگیرد اما این نهاد اعلام کرده به زمره مالیات دهندگان پیوسته است.
قائم‌مقام آستان قدس رضوی چندی قبل به شفافیت مالی آستان قدس رضوی به ویژه در حوزه پرداخت مالیاتها اشاره کرد و از حسابی خبر داد که با هماهنگی بانک مرکزی برای واریز مالیاتهای آستان قدس رضوی ایجاد شده است.
سیدمرتضی بختیاری تایید کرد که این نهاد مالیات قانونی خود را پرداخت کرده است.
وی گفت: اکنون قانونی که وجود دارد بین دو شرکت موقوفه و شرکت خصوصی، شرکت موقوفه مالیات ندارد و این یک حکم شرعی است که قانوناً و شرعاً نمی‌توان از موقوفه مالیات دریافت کرد و باید آن صد درصد در راستای نظر واقف خرج شود. این یک حکم قانونی و شرعی است، اما بحثی که در مورد آستان قدس مطرح است این است که برای اینکه قدرت رقابت‌پذیری بین شرکت‌های اقتصادی وجود داشته باشد مالیات بر ارزش افزوده شرکت‌های موقوفه آستان قدس رضوی اعمال شود و آن در مسیر نظر موقوفه خرج شود که با هماهنگی بانک مرکزی حسابی ایجاد شده است و مالیات‌هایی که از شرکت‌های آستان گرفته می‌شود در مسیر همان موردی که واقف خواسته است خرج می‌شود یا اگر مطلق باشد خرج توسعه آستان قدس می‌شود که در سال ۱۳۹۵ نیز ۵۳ میلیارد تومان از این مالیات‌ها به دولت پرداخت شد.

>چه نوع مالیاتی؟
با این حال روایت دیگری از سوی مسئولان امور مالیاتی بیان شده که بیانگر آن است که فعالیت اقتصادی نهادها معاف از مالیات نیست.
نادر جنتی معاون سازمان امور مالیاتی آبان ماه گذشته گفت که در اجرای تبصره دو ماده ۲ قانون مالیات‌های مستقیم، تمامی بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی بابت فعالیت‌های اقتصادی خود از هیچ‌گونه معافیت مالیاتی برخوردار نیستند.
وی افزود: نهادها و بنیادهای انقلاب اسلامی، مالیات عملکرد تمامی فعالیت‌های اقتصادی خود و همچنین تمامی مالیات‌های تکلیفی و ارزش افزوده را پرداخت می‌کنند.
این اظهارات ممکن است در تناقض با اعلام معافیت نهادهای متمول از پرداخت مالیات تلقی شود و شبهه ای که ایجاد شده این است که اگر آنها معاف هستند چگونه مالیات می‌دهند؟
در خصوص این شبهه به نظر می‌رسد یک پاسخ فنی وجود دارد و آن اینکه مالیات بر ارزش افزوده که مقام مسئول در سازمان امور مالیاتی مطرح کرده در واقع مالیاتی است که تولیدکنندگان در نهایت آن را از مشتریان خود دریافت می‌کنند و با مالیات سالانه که دیگر فعالان اقتصادی می‌پردازند تفاوت دارد بنا بر این به نظر می‌رسد معافیت مالیاتی اعلام شده شامل مالیات سالیانه‌ای که همه موجودیت‌های فعال در عرصه اقتصادی آن را پرداخت می‌کنند، نیست و به عبارتی دیگر نهادهای مذکور از این مالیات سالیانه معاف هستند.
در حال حاضر از 320 هزار میلیارد تومان بودجه جاری کشور حدود 208 هزار میلیارد تومان آن متعلق به درآمدهای مالیاتی است که به نظر می‌رسد با اصلاح ساختار اقتصاد و تقویت بخش مالیاتی دولت بهتر می‌تواند درآمدها را محقق و هزینه‌های خود را پوشش دهد و از این فرآیند بخش زیادی از فشار روی مردم کاسته می‌شود چرا که دولتها با فراغ بال می‌توانند دولت رفاهی مطابق میل مردم را محقق کنند.