ابراهیم العساف و چرایی انتصابش

نویسنده : دکتر سید محمد حسینی سفیر سابق ایران در عربستان سعودی
1. سابقه 23 ساله در سمت وزیردارایی واقتصاد و تنظیم بودجه سالیانه کشور در سه دوره پادشاهی فهد، عبدالله و سلمان وتجربه مدیریتی حد اقل در ۱۳ شورای سیاستگذاری وصندوق مالی منطقه‌ای و بین‌المللی؛ بیانگر تجربه غنی و مهارت فوق‌العاده زیاد وزیر خارجه جدید عربستان در عرصه مدیریت چند وجهی او درعرصه سازمان‌های بین‌المللی مالی و منطقه‌ای و کنترل بحران‌های اقتصادی عربستان است.
2. العساف یکی از شخصیت‌های تکنو کرات با تجربه بالا، که از قدیم با آمریکاو کشورهای غربی پیوندهای مستحکمی داشته است. انتصاب وی به مقام وزارت خارجه،افزون بر نقش آفرینی وی برای ترمیم ورفع آسیب‌های وارده بر سرمایه‌گذاری‌ها ومناسبات اقتصادی عربستان با جهان، واکنش مثبت به خاستگاه امریکا وغرب درراستای اصلاح چهره عربستان در وهله اول و محمد بن سلمان پس از ماجرای قتل خاشقچی است .
3. با توجه به سوابق و کارنامه فعالیت‌های العساف، به نظر می‌رسد نقش وی در وزات خارجه بیشتر بر عزل و نصب‌ها ی داخل وزارت خانه، امور سیاسی کشورهای عربی تعیین سفرا و سرکنسول‌ها و تقویت ساختار نمایندگی‌های سیاسی عربستان وتعامل با نهادها و مجامع منطقه‌ای و بین‌المللی متمرکز خواهد بود. امورسیاسی و دیپلماتیک تا مدتی همچنان با عادل الجبیر به عنوان وزیر دولت در امورخارجی است و نامبرده همچون گذشته در زمینه سیاست خارجی فعال خواهد بود و ازصحنه سیاسی بین‌المللی کنار نخواهد رفت.


4. العساف بیشتر یک شخصیت اقتصادی دارد تا سیاسی. بنابر این این تغییر، می‌تواند در راستای تغییر سیاست کلی سعودی برای کمتر کردن تهاجم و حرکت به سمت سیاست سنتی و توجه بیشتر به رویکرد‌های اقتصادی باشد که یکی از نشانه‌های آن از سر گیری روابط کشورهای متحد سعودی ( امارات و بحرین ) با سوریه باشد و درواقع سیاست خارجی سعودی از حالت تهاجمی می‌تواند به سمت همان حالت سنتی و محافظه‌کارانه حرکت کند.
5. انتخاب یک عضو اقتصادی به عنوان وزیر امور خارجه عربستان نمی‌تواند با بازسازی سوریه و عراق در عصر پساداعش بی‌ارتباط باشد. به عبارت دیگر عادل‌الجبیر برای یک فضای امنیتی و سیاسی مناسب تر باشد اما اکنون با تغییر فضا از امنیتی به اقتصادی نیاز به یک دیپلماسی اقتصادی بیش از پیش اهمیت می‌یابد.
6. هرچند موضعگیری العساف نسبت به جمهوری اسلامی ایران مبهم است، لکن در دوران مسئولیت نسبتا طولانی وی اظهار نظری برعلیه یا له کشورمان نداشته است.البته ناگفته نماند که در ماه عسل روابط دو کشور و فعال بودن کمیسیون مشترک، برخی از تفاهم نامه‌ها و قرادادهای فی مابین که زیر پوشش وزارت دارائی بود، عملیاتی نشد. و علی رغم درخواست‌های مکرر سفرای وقت جهت پیگیری موارد فوق،از دادن وقت ملاقات به سفرای ایران در همه دوره‌ها خودداری می‌کرد.
7. امیر خالد بن سلمان سفیر عربستان سعودی در آمریکا و فرزند ملک سلمان طی مصاحبه‌ای تاکید کرد گماردن ابراهیم العساف در پست وزیر امور خارجه و عادل الجبیر به عنوان وزیر مشاور دولت در امور خارجه در راستای هم‌افزایی در عملکرد دیپلماسی سعودی و خدمت به منافع کشور صورت گرفته است.
8. انتخاب العساف می‌تواند منجر به تعدیل روابط عربستان با دیگر کنشگران منطقه مانند قطر، ایران، بشار اسد و حتی یمن شود؛ البته این به معنی قدرت العساف نیست چراکه ساختار قدرت در عربستان مشخص و واضح است اما می‌تواند یک نشانه قدرتمند از تغییر رویکرد باشد.

نتیجه
تغییرات اخیر کابینه عربستان در راستای ترمیم وجهه بین‌المللی عربستان سعودی بعد از قتل خاشقچی، شیفت سیاست خارجی عربستان از فضای امنیتی - نظامی به همکارهای منطقه‌ای اقتصاد محور و به‌ویژه با تاکید بر اجرای موفق چشم انداز 2030 و نهایتا تثبیت قدرت محمد بن سلمان ارزیابی می‌شود.