آینده رقابت تهران و ریاض در عراق

پس از سفر اخیر روحانی به بغداد و انعقاد تفاهم نامه‌ها‌یی میان ایران و عراق، هیئتی‌ بلندپایه از عربستان سعودی عازم بغداد شد و با این‌کشور تفاهم نامه‌ها‌یی به ویژه در راستای صدور برق به عراق امضاکرد. حال آنکه این رقابت میان ریاض و تهران در عراق برای اینکه این کشور را برای خود حفظ نگاه دارند، اساسا درست نیست. زیرا متاسفانه عربستان هم‌کشوری نیست که بر اساس سنن و روابط بین الملل رفتار کند. تمایل برای حفظ عراق از سوی دو کشور در حالی است که نباید فراموش شود عراق یک کشور مستقلی است و دولت عراق هم در این میان نقش دارد. زیرا نقش اساسی دولت عراق این است که به دولت‌ها‌ی دیگر در منطقه بفهماند که مستقل است و یک توازن در روابط با همه کشورها برقرار کند. بدین مفهوم‌که با دو کشور همسایه خود بیشترین روابط را داشته باشد و ضمنا با کشوری که دردسر کمتری در روابط دارد ارتباط بیشتری خواهد داشت. این روزها جامعه جهانی به دلیل تحریم‌ها‌ی آمریکا علیه ایران روابط چندان مطلوبی نسبت به تهران ندارند و تصور می‌برند که روابط با ایران موجب رنجش آمریکا خواهد شد!
علاوه بر این، نباید از یاد برد که عراق به هر روی یک کشور عربی است و در منطقه هم روابطی با کشورهای عربی دارد که آن را در شرایطی به روابط با ایران ترجیح می‌دهد. اما در عین حال هم نوعی رقابت با عربستان دارد بر سر اینکه عراق شیعه و عربستان هم یک کشور سلطه طلب است. عراق می‌داند که ریاض درصدد ایجاد یک جا پای محکم در بغداد است. اما با این همه دولت عراق ناچار است به حفظ خود و نرنجاندن ایران، عربستان و آمریکا از خویش بیندیشد. اما در این میان نرنجاندن آمریکا بیش از دیگران برایش اهمیت دارد. زیرا عراق همچنان تحت اشغال واشنگتن است و بخشی از دولت فدرال عراق تحت نفوذ آمریکاست. سخت‌گیری‌های متقابل ایران و آمریکا در روزهای اخیر که راهگشای یک جنگ گسترده در آمریکا می‌تواند باشد، منجر به این مهم می‌شود که عراق خود را از این جنگ دور نگاه دارد و یکبار دیگر بغداد مزه ویرانی را نچشد. به هر روی، عراق سعی می‌کند مستقل باشد. زیرا این کشور، بزرگ و ثروتمند است و از منظر نیروی انسانی بر عربستان ارجح است و نیز به جهان عرب تمایل دارد. عراق درصدد است که قوی ترین کشور عربی باشد و مجددا هم به همان مسیر خواهد رفت. زیرا شرایط ژئوپلتیک، ثروت و موقعیتی‌که عراق دارد، ایجاب می‌کند بار دیگر بر روی پای خود بایستد. در نهایت باید اذعان داشت که عراق به هیچ وجه اجازه نمی‌دهد ایران و عربستان بغداد را به عرصه رقابت خود تبدیل کنند. به همین دلیل ایران هم باید بکوشد که در شرایط مساوی نه به عنوان حامی، با عراق روابط نزدیک برقرار کند.