اروپا و مسأله کاهش تعهدات برجامی ایران

ایران هنوز از برجام و اروپا قطع امید نکرده و جمهوری اسلامی به ارزش این توافق بین‌المللی آگاه است، در نتیجه کاهش تعهدات برجامی خود را در چارچوب برجام دنبال می‌کند. ایالات متحده تلاش دارد با افزایش فشارهای اقتصادی و سیاسی به ایران، مقامات کشورمان را در دوراهی انتخاب میان تحریم و مذاکره قرار دهد تا به این وسیله بتواند امتیازات مد نظر خود را از ایران در پای میز مذاکره بگیرد. در چنین شرایطی بی‌عملی می‌توانست آسیب‌هایی را در پی داشته باشد. در نتیجه شورای عالی امنیت ملی مقرر کرد که ایران در بازه‌های زمانی 30 روزه تعهدات برجامی خود را کاهش دهد. در اولین گام میزان ذخایر اورانیم کشور به بیش از 300 کیلوگرم که سقف مجاز ذخیره اورانیم با غنای 67/3 درصد است، رسید و در گام بعدی که اجرای آن 16 تیر آغاز می‌شود سطح غنی‌سازی از 67/3 درصد بیشتر خواهد شد. این رفتار ایران در راستای آن است که اروپا وادار به انجام اقدامات جدی‌تری در راستای مقابله با تحریم‌های ایالات متحده شود. به طور کلی باید تصریح کرد که جمهوری اسلامی در شرایط امروز که برجام آورده اقتصادی برایش ندارد، دست به این اقدام زد که اروپا را مجبور به واکنش کند و اروپایی‌ها از حالت بی‌عملی خارج شوند. از آن جایی که این اقدامات به طور دقیق در قالب‌بندهای برجام انجام گرفته، بعید است که تبعات جبران‌ناپذیری برای کشورمان داشته باشد و نیاز بود که در مقطع فعلی موضع کشورمان از صبر به عمل تغییر کند؛ چرا که این اقدام موازنه قدرت آمریکا در منطقه را برهم می‌زند و طرف‌های دیگر برجام نظیر چین، روسیه و اروپا را به اقدام برای حفظ برجام وامی‌دارد. واکنش رهبران اروپایی نیز نشان می‌دهد که دستکم در مقطع فعلی اروپا خواستار افزایش تنش‌ها نیست و نمی‌خواهد از محافظه‌کاری خود در قبال ایران دست بردارد. این احتمال وجود دارد که کاهش تعهدات موضع اروپا را به آمریکا نزدیک کند اما باید توجه داشت برجام یکی از بزرگترین دستاوردهای سیاسی-امنیتی اتحادیه اروپا در چارچوب پیمان منع اشاعه سلاح‌های هسته‌ای است و آن‌ها نمی‌خواهند به راحتی این توافق را شکست خورده ببینند. اگر اروپا به سمت آمریکا تغییر مسیر دهد، باید تبعات تصمیم خود را در منطقه بپذیرد. آنچه از صحبت‌های امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه و آنگلا مرکل صدراعظم آلمان می‌توان برداشت کرد آن است که در این مرحله آن‌ها نمی‌خواهند تحریمی علیه ایران وضع کنند؛ زیرا از نابودی کامل برجام هراس دارند. اروپا در مقطع فعلی تلاش خواهد کرد با انذار ایران را از تبعات احتمالی نقض برجام یا کاهش تعهدات آگاه کند و جمهوری اسلامی، برجام را نگه دارد.
* تحلیلگر مسائل بین‌الملل