آیا باید با آمریکای «جنایتکار» مذاکره کرد؟

 
 
 
 


ا- سياست منطقه‌اي صفر يا صد در مورد حضور آمريکا در خاورميانه در کوتاه مدت و حتي ميان مدت جواب نخواهد داد. آمريکا چه بخواهيم و چه نخواهيم منافع چند گانه‌اي در منطقه دارد که منحصر به حفظ امنيت اسرائيل هم مي‌شود. علاوه بر اين حضور آنها بنا به درخواست و نياز بعضي کشورهاي منطقه است که با قراردادهاي امنيتي و نظامي متعدد امنيت خود را به حضور آمريکا پيوند زده‌اند. لذا شناسايي موضع و موقعيت آمريکا در منطقه اولين قدم براي هرگونه مذاکره است. آمريکايي‌ها هم حساسيت‌هاي امنيتي و نفوذ ايران در منطقه را شناخته و قبول کرده‌اند. از زمان شکل گيري قدرت‌هاي ملي در قرن 17 و18 ميلادي در اروپا منطقه خاورميانه صحنه نفوذ قدرت‌هاي فرامرزي و تقسيم مناطق نفوذ بوده است و متاسفانه در قرن 21 نيز هنوز اين معادلات ادامه دارد. لذا با درک واقعيت امور و مواضع آمريکا و غرب در منطقه بهترين سياست منطقه‌اي براي ايران در اين مقطع روي آوردن به سياست تقسيم نفوذ در منطقه است. ديپلماسي در مفهوم کلاسيک خود يعني انطباق نظريات و حل اختلافات از طريق مذاکره و آن‌هم در شرايط وجود زمينه‌هاي شناسايي منافع مشروع طرفين به‌عنوان نظمي که بتواند صلح و آرامش را به ارمغان آورد. ايران منافع امنيتي، مذهبي و اقتصادي در کشورهاي خاورميانه دارد و آمريکا نيز منافع امنيتي، سياسي و اقتصادي ديرپا دارد و لذا در اين زمينه مشترک مي‌توان به مذاکره براي تقسيم نفوذ پرداخت و از سياست صفر يا صد موقتا صرف‌نظر کرد. موقعيت فعلي ايران در منطقه و موقعيت دولت فعلي آمريکا در داخل و منطقه نيز چنين مذاکراتي را امکان پذير و با ضريب بالاي موفقيت تضمين مي‌کند. 2- وضعيت داخلي ايران چه اقتصادي و اجتماعي ايجاب مي‌کند که از طريق ديپلماسي موثر آرامش به صحنه داخلي تزريق شود و دولت با رهايي از فشارها و تنش‌هاي خارجي قادر باشد به مسائل اقتصادي و اجتماعي جامعه ايراني توجه کند. درست است که بخشي از جامعه ايران با گرايش افراطي يا از اين طرف بام مي‌افتند يا از آن طرف، ولي اکثريت از مذاکرات با غرب حمايت خواهند کرد. 3-کاملا درست است که آمريکا قابل اعتماد نيست و مصداق آن خروج آمريکا از برجام و ساير کنوانسيون‌هاي بين‌المللي است. ولي استفاده از ديپلماسي مبتني بر گفت‌وگو و مفاهمه به معناي تسليم به خواسته طرف مقابل نيست. خصوصا در حال حاضر که دولت فعلي آمريکا احتمالا حاضر به دادن امتيازاتي از جمله حذف تحريم نفتي و بانکي ايران باشد. 4-پاسخ مثبت به دعوت آمريکا براي مذاکره مي‌تواند موضع بين‌المللي ايران را تقويت کند و حس همدردي را افزايش دهد. در داخل هم توجيه مذاکرات و حفظ آبرو چندان کار مشکلي نخواهد بود خصوصا با «سيلي»اي که آمريکايي‌ها خوردند ايران مي‌تواند از موضع قدرت و برابر با ديپلمات‌هاي آمريکا روبه‌رو شود و به تقسيم نفوذ در خاورميانه با آمريکا بپردازد و تنش موجود را در حد قابل قبولي کاهش داده و آرامش اقتصادي و سياسي را به جامعه برگرداند.