بعد از سفر شمخانی به عراق، لاریجانی نیز درباره کرونا به اتحادیه بین‌المجالس و روسای مجالس کشورهای مختلف نامه نوشت

دیپلماسی کرونایی
مکی: این انسجام، میان بخش‌های مختلف نظام در بحث کرونا می‌تواند موجب همسویی بیشتری در عرصه سیاست خارجه ایران شود. در حال حاضر بیشترین فشارها را می‌توان برای لغو و مقابله با تحریم‌ها به کار گرفت
آفتاب یزد- گروه سیاسی: کرونا، بحرانی فراگیر در دنیا... و روی ایران هم زوم کرده است. هم خود ویروس هم چشم‌های بین‌المللی و هر هفته مسئولین اعلام می‌کنند که هفته بعدی، هفته اوج ابتلا به این بیماری است... اما شرایط خاص و بحرانی در کشور باعث شده است تا از سویی دیگر شاهد تغییر برخی گفتمان‌ها در عرصه بین المللی و سیاسی نسبت به ایران باشیم. خیلی‌ها اینبار به جای شاخ شانه کشیدن از آمادگی برای کمک به کشورمان می‌گویند. از سویی دیگر جامعه جهانی به نظر می‌آید نه فقط برای ایران بلکه برای آینده جهان باید بسیجی بین المللی برای کنترل شرایط کنونی داشته باشد و تحریم‌های ظالمانه آمریکا تاکنون باعث شده که کمک‌های خارجی برای مبتلایان ایرانی به کرونا با مشکل اساسی روبرو باشد. در گیر و دار این تغییر لحن و شرایط در داخل ایران نیز شاهد رفتارهای دیپلماسی خاص با موضوعیت کرونا میان مقامات کشورمان هستیم. به عنوان مثال علی لاریجانی روز گذشته گفتگوهای تلفنی جداگانه با مرزوق الغانم رئیس مجلس کویت و خالد المعولی رئیس مجلس عمان داشته است. گفتگوهایی که به رایزنی‌های منطقه‌ای لاریجانی برای مقابله با کرونا در ایران معروف شد. دراین گفتگو هم مرزوق الغانم رئیس مجلس کویت و هم خالد المعولی رئیس مجلس عمان هم اشاره کرده‌اند که تامین تجهیزات و همکاری گسترده میان کشورهای همسایه به تسریع در ریشه‌کنی این ویروس کمک کرده و از ضرورت همکاری‌های فیمابین در خصوص مبارزه با ویروس کرونا سخن راندند.
از سویی دیگر رئیس مجلس در نامه‌های جداگانه خطاب به رئیس اتحادیه جهانی بین المجالس، دبیرکل اتحادیه مجالس کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی، دبیرکل اتحادیه مجالس پارلمانی آسیا و نیز روسای مجالس کشورهای اسلامی و آسیایی ضمن ابراز تاسف از تحریم‌های ضدانسانی آمریکا علیه کشورمان، این اقدامات ایالات متحده از جمله تحریم‌های پزشکی، دارویی و وسایل آزمایشگاهی را موانعی در مسیر مهار شیوع کرونا توصیف کرد. این اتفاق در شرایطی است که حسن روحانی نیز اظهاراتی در چارچوب تحریم‌ها و رفع آن‌ها در شرایط کنونی مطرح کرده است و اینکه باید در اوضاع کنونی ایران، از وضعیت‌های قبلی و اعمال فشارها علیه کشورمان کاسته شود.


سفر علی شمخانی به عراق بخش دیگری از اتفاقات در حوزه سیاست خارجه اما باتم کرونایی است. علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی در سفرش به این کشور از آمادگی انتقال تجربیات به عراق در زمینه مبارزه با کرونا گفت. او حتی دیداری ویژه با جعفر علاوی، وزیر بهداشت عراق داشت و درباره همکاری دو کشور برای مقابله با بیماری کرونا مذاکره کرد.
علی شمخانی در این دیدار به تجربیات و دانش جمهوری اسلامی ایران در مبارزه و ریشه‌کنی بیماری‌های واگیردار و آمادگی کشورمان برای کمک به مردم و دولت عراق در مبارزه با بیماری کرونا اشاره کرد. موضوعی که با واکنش مقامات روبه رو شد.
کرونا اساسا زبان رمزی برای سیاسیون ایران در عرصه سیاست خارجه شده است. به این معنا که ظاهرا این ویروس و بیماری باعث شده تا موضوع تحریم‌ها، بهبود روابط، تقویت تعامل با کشورهای منطقه و... نیز در این باره بحث شود.
حشمت الله فلاحت پیشه عضو کمیسیون امنیت ملی درباره این زبان رمز و ادبیات سیاسی، از دیپلماسی با عنوان دیپلماسی کرونایی پرده برمی‌دارد. او دراینباره به آفتاب یزد گفته است: «ما باید دیپلماسی کرونا را فعال کنیم. وزارت خارجه در شرایط کنونی وقت قهر با نهادهای بین‌المللی را ندارد. وزارت خارجه باید در قالب نامه‌ای به شورای امنیت وظایف سازمان ملل متحد در قبال کرونا در ایران را گوشزد کند و درخواست دهد تا تحریم‌های ایران تعلیق شود همچنین این سازمان باید خواستار جذب بخش اعظم کمک‌های پانزده میلیارد دلاری که در سازمان‌های ملل متحد و بانک جهانی و صندوق بین المللی پول مطرح شده را داشته باشد.»
وی اضافه می‌کند: «از سویی نوع رفتار امروز ما در قبال چین نیز بسیار مهم است. ایران سعی کرد تا در زمان شیوع کرونا در چین در قبال این کشور از خود پایبندی نشان دهد و اکنون بخشی از گرفتاری مردم ایران هم ناشی از همین پایبندی به چین بود، مطمئنا باید دانش و فناوری مبارزه با کرونا در چین را حتما به دست بیاوریم.»
دیپلماسی کرونایی؛ اما آیا واقعا می‌توان ازچنین ویژگی بهره برد؟ و این یک فرصت برای سیاست خارجه به شمار می‌آید. و آیا مسبوق به سابقه بوده که از حوادث خاص به این نحو بهره جست؟
>هر پدیده خاص
مرتضی مکی کارشناس مسائل بین الملل در اینباره به آفتاب یزد می‌گوید: هر پدیده و رویداد خاصی که در سطح جهانی روی می‌دهد دارای تبعات مختلف سیاسی، اقتصادی، امنیتی است. کرونا نیز با توجه به گستردگی این بیماری در جهان، تبعات بسیار ی در پی داشته و خواهد داشت و قاعدتا به سیاست و اقتصاد و... هم گره می‌خورد.
وی اضافه می‌کند: در حال حاضر این موضوع، چون با سلامت روبه روست و جنبه‌های انسانی این قضیه خیلی پررنگ است، می‌تواند برای کشور ما فرصت تازه تری ایجاد کند، ایران باید قادر باشد تا از این فضا حداکثر استفاده را در زمان مناسب ببرد و به مقابله با تحریم‌ها بپردازد. موضوعی که آقای روحانی در واکنش کمک‌های آمریکا مطرح کرد و صراحتا اعلام داشت که تحریم‌های دارویی برداشته شود. از سویی اظهارات سخنگوی وزارت خارجه چین مبنی بر لغو تحریم‌ها فرصت بسیار خوبی برای ایران به همراه داشته است، هیئتی که از سازمان جهانی بهداشت به ایران آمد و استقبال مقامات ایران ازاین موضوع و همینطور تاکید آن‌ها بر اینکه در مبارزه با کرونا باید به تداوم کمک‌های مالی به ایران ادامه دهند، می‌تواند فرصت‌های خوبی باشد.
مکی می‌گوید: فرصت خوبی برای تقویت دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در سطح منطقه نیز هست. ما در سطح منطقه دچار بیماری هستیم. در عراق، افغانستان، آذربایجان و کشورهایی که بازارهای عمده صادراتی ما هستند چنین معضلی وجود دارد. با توجه به شرایط سخت اقتصادی این کشورها اکنون به کمک هم می‌توانند احتیاج داشته باشند.
این کارشناس می‌افزاید: سفری که آقای شمخانی به عراق داشت نمونه دیپلماسی کرونایی بود. قطعا این فرصت، فرصتی است که به جمهوری اسلامی کمک می‌کند، حتی اگر دنبال امنیت نیز باشید باید همکاری‌ها در جنبه‌های مختلف گسترش پیدا کند. فضای کرونایی و دیپلماسی در این فضا می‌تواند اندکی از بار فشارهای جهانی به جمهوری اسلامی را بکاهد.
وی ادامه می‌دهد: قطعا دیپلماسی‌های امروزی با موضوعیت بیماری کرونا می‌تواند تاثیرات بلندمدتی در بعد ازگذر از این بیماری داشته باشد، اما موفقیت این موضوع بستگی به این دارد که ما از این فرصت‌ها چه قدر استفاده کنیم و فرصت‌سوزی نکنیم. این انسجام، میان بخش‌های مختلف نظام در بحث کرونا می‌تواند موجب همسویی بیشتری در عرصه سیاست خارجه ایران شود. در حال حاضر بیشترین فشارها را می‌توان برای لغو و مقابله با تحریم‌ها به کار گرفت.
مکی افزود: در شرایط فعلی در داخل کمتر نگاه سیاسی به موضوع سیاست خارجه دیده می‌شود قطعا این موضوع می‌تواند یک انسجام ملی در این زمینه ایجاد کند، کرونا علاوه بر انسجام داخلی، نوعی اتحاد بین المللی را هم می‌تواند ایجاد کند و قطعا با بهره گیری از این فرصت آن را به مسائل دیگری جدای از کرونا تسری داد.
>فرصت است
علی بیگدلی دیگر کارشناس مسائل بین الملل با اشاره به اینکه در عصر معاصر این نوع دیپلماسی‌ها مسبوق به سابقه است به آفتاب یزد گفت: نخستین نوع دیپلماسی ازاین دست در عصر حاضر، دیپلماسی پینگ پنگی در زمان نیکسون بودکه بسیار موفقیت آمیز به شمار می‌آید امریکایی‌ها برای رفع اختلافشان با چین عصر مائو تیم ملی پینگ پنگ خود را به چین فرستادند و در آن جا مسابقه‌ای برگزار شد و به دنبال این و اقدامات دیگر نهایتا در سال 1972، نیکسون سفر معروفش را به چین انجام داد و این مقدمات فراهم شد تا اختلافات بین آمریکا و چین برطرف شود و پس ازآن مبادلات سفیر صورت بگیرد، تعاملات تجاری اتفاق بیافتد. بعد از این هم نمونه‌های برجسته‌ای ازاین سبک دیپلماسی‌ها وجود داشته از جمله اینکه فرانسوی‌ها تیم فوتبالشان را به الجزایر فرستادند و بعد از سال 1962 که ژنرال دوگل ناچار شد استقلال الجزایر را به رسمیت بشناسد.این اتفاق بزرگی بود. این دیپلماسی البته باتم ورزشی را در زمینه بهبود روابط دو کره هم شاهدبودیم. اما تنها ورزش نیست که این تعاملات را ایجاد می‌کند. پدیده‌های بزرگی که تبدیل به همزبانی ملل می‌شود می‌تواند ابزار یک دیپلماسی شوند. کرونا این همزبانی ملل را می‌طلبد. بنابراین دیپلماسی کرونایی داریم. اما این سبک دیپلماسی زمانی محقق می‌شود که دو طرف اراده‌ای برای حل مشکلاتشان داشته باشند. در زمان دیپلماسی پینگ پنگی نخست وزیر چین که تحصیل کرده فرانسه بود از نیکسون دعوت کرد که به چین برود. بنابراین باید این اتفاق بیفتد.
وی با اشاره به نامه روز گذشته لاریجانی به نهادها گفت: باید مدام به این نکته اشاره کردکه کشور ما به دلیل فشارهایی که در حال حاضر متحمل می‌شود نیازمند همکاری‌های بین المللی است و مثلا هم شورای امنیت و هم سازمان ملل را واسطه کرد تا این تحریم‌ها که خلاف منشور ملل متحد است را بردارد. باید بر این نکته تاکید کرد که اگر پول‌های ما برای دارو و درمان آزاد شود، کرونا می‌تواند زمینه دیپلماسی نوینی را میان ما و جامعه جهانی باز کند.