جولان معتادان متجاهر در اراضی رها شده مشهد

از اواخرسال گذشته بود رهاسازي شمار زيادي از معتادان از کمپ‌هاي اعتياد و پرسه‌زني آنها در سطح شهر مشهد، به معضل جديدي در روزهاي شيوع کرونا تبديل شد، معتاداني که براي يافتن غذا در ميان زباله ها غوطه ورند و در صورت ابتلا به بيماري مي‌توانند به‌عنوان يک ناقل خطرناک، هر ويروسي را به تک تک مردم حاضر در کوچه و خيابان منتقل کنند. فيضي نيز به اين موضوع اشاره مي‌کند و معتقد است «با شيوع کرونا و تصميماتي در رابطه با مرخصي دادن به زندانيان و تعطيلي مراکز ماده 16، پديده کارتن‌خواب‌ها و حضور معتادان متجاهر در سطح شهر و مناطق حاشيه‌اي بيشتر به چشم آمد». اما يکي از مشکلات شهر مشهد مناطق حاشيه‌اي در قلب شهر است و در لابه‌لاي هتل‌هاي سربه فلک کشيده اين شهر، به‌دليل رها شدن زمين‌هاي موقوفه‌اي بستر سکونتگاه‌هاي معتادان فراهم شده است، اين عضو شوراي شهر مشهد مي‌گويد: کلانشهر مشهد نيز به‌مانند همه نقاط کشور مشکلاتي در زمينه درآمدها و رده‌‌ها و دهک‌هاي متفاوت اجتماعي و اقتصادي دارد که منجر به نابرابري‌هاي اقتصادي و اجتماعي شده است. اين نابرابري‌ها مهاجرت‌ مناطق کم برخوردار و تلنبار اقشار ضعيف در اين مناطق را به‌وجود خواهد آورد که به‌دنبال آن آسيب‌هاي اجتماعي نيز در اين مناطق افزايش چشمگيري خواهند داشت. موج عظيمي که از روستاها به شهرها مي‌رسند در مناطقي که قيمت هر متر خانه 20‌ميليون تومان است، نمي‌توانند ساکن شوند و به‌دنبال خانه‌هاي اطراف شهر و مناطقي مي‌روند که قيمت هر متر خانه يک تا دو‌ميليون تومان است. ما در اين شهر مناطقي داريم که سه برابر متوسط تراکم جمعيتي شهر مشهد در آنها ساکن هستند، به‌عنوان مثال اگر 85 نفر متوسط تراکم جمعيت در مشهد باشد، در اين مناطق به 300 نفر مي‌رسد. اين افراد در حدود 30 تا 40 سال گذشته در اين مناطق سکونت داشته و روي اراضي آستان قدس و اوقاف خانه ساخته‌اند و سکونت دارند. درمديريت شهري هزاران حکم قلع و قمع خانه‌ها و آلونک‌هاي غيرمجاز وجود داريم که اجرا نشده است. گسترش حاشيه نشيني سه ضلع اصلي (اقتصادهاي ملي، اقتصادهاي شهري و استاني و فقدان نظارت‌هاي مستحکم قانوني که اجرا شود) دارد.
گودال‌هاي معتادان
چندي پيش بود که گودال‌هاي معتادان متجاهر در اطراف محله اسماعيل آباد در حومه شهر مشهد خبرساز شد. اين گودال‌ها که محلي براي استراحت و خواب شبانه آنها بود، در روزها براي تامين غذا و مواد ، اقامتگاهشان را ترک مي‌کنند و بدون درنظر گرفتن توصيه‌هاي بهداشتي به ميان مردم مي‌روند و سپس به اقامتگاه‌هاي خود بازمي‌گردند و اين روند هر روز و هر هفته تکرار مي‌شود.
مناطق حاشيه‌نشيني نيازمند بازآفريني


يک کارشناس اعتياد در اين رابطه ‌ با اشاره به آنکه حاشيه‌ امن موادفروشان حاصل مجموعه‌اي از عوامل اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و آموزشي است، به «آرمان ملي» مي‌گويد: حاشيه‌نشيني در اطراف شهرهاي بزرگ بحث مطرحي در کشور است و مختص سازمان يا شهر خاصي نيست. عموما زندگي در حاشيه‌ شهرها به معناي ضعف در امنيت و نظارت در منطقه بوده و فرهنگ حاکم در حاشيه‌‌شهرها با فرهنگ سنتي شهر کاملا متفاوت است. اين مشکلات سبب افزايش آسيب‌هاي‌اجتماعي در اين مناطق مي‌شوند يکي از مهم‌ترين آنها مساله اعتياد و موادمخدر است. سعيد صفاتيان مي‌افزايد: فروشندگان موادمخدر زندگي خود را به مناطق حاشيه‌اي شهرها منتقل مي‌کنند، زيرا در اين مناطق نظارت نيروي‌انتظامي بر آنها کمتر است و به ميزان کمتري مورد کنترل از سوي آنها قرار مي‌گيرند. علاوه بر اين افراد متقاضي موادمخدر در اين مناطق بيشتر هستند. فرهنگ‌عمومي مردم به‌گونه‌اي است که حضور شخص موادفروش را در کنار خودشان و در خيابان پذيرفته‌اند و با او برخورد قهري ندارند. بنابراين هنگامي که تقاضاي توزيع موادمخدر و فروشنده موادمخدر و خرده‌فرهنگ فروش و استفاده از مواد نيز وجود دارد در نهايت ميزان مصرف در مناطق حاشيه‌اي افزايش پيدا مي‌کند. وقتي ميزان مصرف موادمخدر افزايش پيدا مي‌کند ميزان دسترسي به موادمخدر نيز در اين مناطق زياد مي‌شود. او خاطرنشان مي‌کند: حضور معتادان و موادفروشان در حاشيه‌ شهرها ناخودآگاه دسترسي و ورود موادمخدر به شهر را نيز تعديل مي‌کند. صفاتيان مي‌افزايد: در شهرها برنامه‌هاي متعددي از سوي نيروي انتظامي در راستاي کاهش و کنترل ميزان توزيع موادمخدر انجام مي‌شود، اما به محض عزيمت به حاشيه‌شهرها تعداد پاسگاه‌ها، مراکز بهداشتي، مراکز آموزشي کاهش پيدا مي‌کند. او مي‌گويد: معضل حاشيه‌نشيني امروز يکي از آسيب‌هاي اجتماعي مهم و اولويت‌دار است. حاشيه‌نشيني در دل خود اعتياد را دارد و به آن دامن مي‌زند و در مقابل اعتياد نيز مقوله حاشيه‌نشيني را گسترش مي‌دهد و اين دو رابطه متقابل دارند و لازم و ملزوم يکديگر هستند. صفاتيان خاطرنشان مي‌کند: مساله کاهش اعتياد در حاشيه‌شهرها صرفا برعهده ستاد مبارزه با موادمخدر نيست، زيرا در اين مناطق بايد شاهد آموزش‌ و پرورش، بهداشت، مسکن کارآمد، اقتصاد پويا و... باشيم. او مي‌افزايد: غالب ساکنان درآمدهاي اندکي دارند و تعداد معتادان متجاهر نيز در آنها کمتر است. در واقع دستگاه‌هايي که در حوزه‌هاي آسيب‌هاي اجتماعي کلان و اقتصاد در کشور فعاليت مي‌کنند بايد نقش بيشتري را در اين زمينه ايفا کنند. بنابراين امنيت، آموزش، فرهنگ و بهداشت بايد در اين مناطق تقويت شوند و زماني که شاهد فرهنگ شهري در حاشيه‌شهرها باشيم اکثر معضلات به مرور رفع مي‌شوند. صفاتيان مي‌گويد: راه‌حل گسترش نظارت و کنترل سيستم‌هاي مختلف بر حاشيه‌شهرهاست. اين کار سال‌هاست که با حجم رو به‌ رشدي در کشور آغاز شده، اما تا نتيجه‌گيري آن راه طولاني در پيش داريم، زيرا حجم کار بسيار بالاست.