چرایی نپذیرفتن خون اتباع خارجی در مراکز اهدای خون

  با امان ا... همه جای شهر را زیر پا می گذاریم،او می گوید: « خودت را خسته نکن، من 10 سال قبل ، اولین بار برای اهدای خون به یکی از مراکز رفتم اما بدون این که دلیلش را بگویند گفتند ما از اتباع خون نمی گیریم.»امان ا... که پدرش از اهالی افغانستان است ، حدود 30 سال قبل در ایران به دنیا آمده،او و تعدادی از اتباع دیگر کشورها حالا که بزرگ شده اند موضوع نپذیرفتن خون اتباع در مراکز اهدای خون ایران را به عنوان علامت سوالی که  پاسخ شفاهی به آن داده نشده در ذهن خود دارند. البته برای دریافت پاسخ در این باره به سراغ مسئولان مربوط  رفته و استدلال های آن ها را هم در این گزارش آورده ایم.وقتی وارد  مرکز اهدای خون در نزدیکی میدان شریعتی مشهد می شویم ،  دو نفر از کارکنان در حال صحبت درباره کمبود ذخایر خونی در بانک خون هستند و دو یا سه نفر برای اهدای خون داخل سالن انتظار نشسته اند.به همراه امان ا...جلو می رویم. خودم را یکی از  اتباع ساکن ایران معرفی می کنم  و می گویم :برای اهدای  خون آمده ام.مردی که در اتاق شیشه ای نزدیک در ورودی نشسته بدون این که تکانی به خودش بدهد  طوری که به زور صدایش به گوش مان می رسد، جواب می دهد: « ما این جا از اتباع خون نمی گیریم،باید به بیمارستان آریا در خیابان گلستان مراجعه کنید. آن جا محل دریافت خون از اتباع است. » چند سوال و جواب بین ما رد و بدل می شود و در نهایت تصمیم می  گیریم به بیمارستان آریا سری بزنیم.امان ا... در مسیر از تجربیات خود و دیگر اتباع از کشورهای دیگر که با وجود متولد شدن در ایران نتوانسته اند خونی اهدا کنند صحبت می کند.هنوز صحبت هایمان تمام نشده که  به بیمارستان آریا می رسیم.وارد بیمارستان که می شویم جوانی که جلوی در ایستاده می گوید:« برای گرفتن خون باید نفری 300 هزار تومان بدهید.» با تعجب می پرسم :« برای این که از اتباع خون بگیرید  باید 300 هزار تومان هم بدهند؟!» پرستاری که در آن نزدیکی ایستاده می گوید:« خون اتباع غلیظ است و معمولا به همین دلیل ما از اتباع خون نمی گیریم ولی اگر بخواهید فصد خون انجام دهید با کارت آمایش 200 هزار تومان و اگر نداشته باشید فصد خون را با 300 تا 400 هزار تومان انجام می دهیم،این مبلغ برای فصد خون است نه اهدای خون.» از این پرستار می خواهیم دلایل  دقیق تری به جز غلظت خون  را برای نگرفتن خون ازاتباع برای ما بگوید و طبق دستور العمل ها پاسخ گو باشد.اما دوباره صحبت های قبلی اش را تکرار می کند.بدون این که به پاسخ قانع کننده ای رسیده باشیم از در بیمارستان خارج می شویم.در ادامه  به چند مرکز انتقال خون دیگر سر می زنیم و در تمام این مراکز یک جمله مشترک را می شنویم:« از اتباع، خون نمی گیریم.» اما هر بار که دلیل این کار را سوال می کنیم با پاسخ های کلی با این مفهوم که این یک آیین نامه کشوری است مواجه می شویم.امان ا... می گوید :« واقعا تا امروز دلیل این موضوع را نفهمیده ام، من که در ایران به دنیا آمده و این جا زندگی کرده ام. چرا نباید خون اهدایی ام پذیرفته شود؟» این موضوع گلایه  اتباع کشورهای مختلفی است که با آن ها در این باره گفت و گو کرده ام . اتباعی از کشورهای عراق،افغانستان، پاکستان،هندوستان،تاجیکستان‌و‌حتی دانشجویانی که از کشورهای دیگر برای تحصیل به ایران آمده اند.
از ستاد ملی انتقال خون کشور سوال کنید
مجید عبداللهی مدیر کل انتقال خون خراسان رضوی که چند ماه از انتصابش به عنوان مدیر کل انتقال خون در این استان  می گذرد ، پس از شنیدن این موضوع ضمن استقبال و زدن مهر تایید بر موضوع این گزارش،  این مسئله را جزو دغدغه های خود می داند و قول پیگیری موضوع از سازمان انتقال خون کشور در روزهای آینده را می دهد و می گوید:« اتباعی هستند که می خواهند در ایران اهدای خون را انجام دهند و ما نباید با اهدای خون مخالفت کنیم چون ذهنیت خوبی را برای اتباع ایجاد نمی کند. ما نیز این موضوع را در آینده از مسئولان کشور پیگیری می کنیم.برای بنده هم این موضوع جای سوال دارد. » عبداللهی در ادامه ارائه پاسخ های تخصصی را به  علی حسنی، معاون فنی انتقال خون استان خراسان رضوی واگذار می کند.علی حسنی دستورالعمل های موجود را دلیل اصلی این اقدام اعلام می کند و در این باره می گوید:«تصمیم گیری در این باره در اختیار ما نیست و سازمان انتقال خون کشور باید تصمیم گیری ها را انجام دهد.»وی می افزاید:«طبق دستورالعمل های ابلاغی به ما،برای گرفتن خون، فقط کارت ملی ایران وگذرنامه  معتبر است. در غیر این صورت از هیچ فردی خون گرفته نمی شود. ستاد انتقال خون کشور مارا مکلف کرده که از این عزیزان خون نگیریم و دلیل آن را نیز باید از ستاد انتقال خون کشور سوال کنید. »حسنی همچنین  در پاسخ به این سوال که آیا اتباع ساکن در استان خراسان رضوی تا امروز نامه نگاری مبنی بر اصلاح این قانون با انتقال خون استان داشته اند یا خیر ؟ می گوید: آن دستور العمل بر اساس شاخص های علمی نوشته شده و تا زمانی که شاخص ها تاویل نشود دستورالعمل را تغییر نمی دهد و این را که چرا اتباع خارجی معاف شده اند   باید از ستاد انتقال خون کشور سوال کنید.»
پیگیری خراسان از سازمان انتقال خون کشور


بعد از گفت و گو با مسئولان استانی و دریافت نکردن پاسخ مطالبات موضوع را از سازمان انتقال خون کشور پیگیری می کنیم.معماری سخنگوی این سازمان در قالب نامه ای پاسخ سوالات ما را می دهد. در متن این نامه آمده است: «سازمان انتقال خون ایران بر اساس وظایف سازمانی، ملی و حرفه ای و اخلاقی خود فارغ از هر گونه تعلق خاطر نژادی،قومیتی،جنسیتی همواره در خدمت کلیه ساکنان مرزهای جمهوری اسلامی ایران بوده و خواهد بود و این امر را با ارائه خدمت بدون سوگیری به دریافت کنندگان خون و فراورده خونی از کلیه اتباع ایرانی و غیر ایرانی نیازمند، همواره ثابت کرده است اما درباره دلیل اصلی نپذیرفتن اتباع برای اهدای خون در ایران ،باید گفت که  دلیل اصلی عدم امکان اهدای خون اتباع غیر ایرانی، نداشتن شماره واحد ثابت و بدون تغییر برای شناسایی ( uniaqe id no )است که در صورت استعلام از مراجع مربوط و احراز ثابت بودن شماره ثبت شده در برگه اقامت ( حتی در صورت لغو و تمدید مجدد مجوز اقامت در دفعات) موضوع اهدای خون اتباع غیر ایرانی مجدد قابل بررسی و تصمیم گیری خواهد بود.»
این سازمان در پاسخ به این سوال روزنامه خراسان که به چه دلیل اتباعی که در ایران به دنیا آمده و حتی یک بار هم از ایران خارج نشده اند حق اهدای خون در ایران را ندارند؟ نوشته است: « اهدا کننده خون و موارد مرتبط در پرونده باید قابلیت پایش مستمر داشته باشد و به ویژه در مواردی مانند پایش عوارض در دریافت کننده خون ضروری و در موارد عفونت های نوپدید و باز پدید لازم خواهد بود.»سوال بعدی از سازمان انتقال خون کشور به عنوان بالاترین مرجع پاسخ گویی درباره دلیل نپذیرفتن اتباع برای اهدای خون درمراکز اهدای خون در کشورمان این است که آیا نپذیرفتن خون اهدایی اتباع یک قانون بین المللی است؟ این سازمان در پاسخ می نویسد:«امکان غربالگری گسترده خون اتباع سایر کشورها با توجه به تنوع عفونت های منتقله از راه خون،متناسب با منطقه جغرافیایی تولد و زیست خود و خانواده درجه یک ایشان عملی و اجرایی نیست. »
امکان تغییر دستورالعمل وجود دارد؟
سوال بعدی ما از این سازمان این است که آیا امکان تغییر برخی از مفاد این دستورالعمل با وجود پیشرفت علم برای تشخیص مشکلات خونی وجود ندارد؟ این سازمان در این نامه پاسخ داده است: «اهدای خون یک حقوق شهروندی نیست و بر مبنای استانداردهای فنی انجام می شود و باید در آن مواردی نظیر امکان پیگیری اهدا کنندگان حسب ضرورت در طول سال ها،دسترسی به سوابق سلامت اهدا کنندگان در گذشته و آینده به ویژه در مواردی نظیر  بیماری کروتزفلد یا جاکوب  و بیماری های نوپدید و بازپدید و نیاز به کنترل بیماری ها،واکسیناسیون های ضروری و ... لحاظ شده باشد و این موضوع درباره اغلب اتباع خارجی میسر نیست.»