ايران ابتكار عمل را در بحران قره باغ بدست گيرد

آرمـــان مــلــي- عليرضا پورحسين: بسياري بر اين باور هستند که همکاري قدرت‌هاي منطقه در مقابله با رژيم صهيونيستي يک خطر حقيقي براي سياست‌هاي توسعه‌طلبانه و اشغالگرانه اين رژيم در منطقه است. بنابراين يک استراتژي اساسي رژيم صهيونيستي دور نگه داشتن اين کشورها از يکديگر و حتي ايجاد اختلاف، تنش و جنگ ميان آنهاست. قاعدتا رژيم صهيونيستي نمي‌تواند به قدرت‌هاي منطقه پيام دهد که به جنگ يکديگر رفته و به هم بدگمان باشيد. براي رژيم صهيونيستي بهترين راه استفاده از بحران‌ها و زمينه‌هاي واقعي تنش و اختلاف‌نظر در منطقه است. اين بحران و زمينه اکنون در قره‌باغ مهيا شده است و زمينه‌هاي اختلاف‌نظر ايران و ترکيه نيز در آن وجود دارد. اين زمينه براي انتشار تخم بدبيني و خصومت عليه روابط دو کشور بسيار مناسب است. اين بحران به دشمنان روابط ايران و ترکيه فرصت بسيار خوبي داده تا عليه اين روابط سمپاشي کنند. در ترکيه فرصت خوبي فراهم شده تا ايران همدست ارمنستان در اشغال قره‌باغ و دشمن ترک‌ها قلمداد شود. در ايران حمايت ترکيه از آذربايجان زمينه‌اي فراهم کرده تا داستان‌هايي مانند حضور داعش و تروريست‌هاي تکفيري در کنار مرزهاي ايران و توسعه‌طلبي ترکيه مطرح شود. هدف همه اين داستان‌ها و داستان‌هاي ديگري که احتمالا در آينده ساخته و منتشر خواهد شد ايجاد بدبيني و خصومت در ايران و ترکيه نسبت به ديگري است. در راستاي بررسي اين مساله «آرمان ملي» گفت‌و‌گويي با نصرت‌ا... تاجيک سفير سابق ايران در اردن داشته است که در ادامه مي‌خوانيد.
جايگاه ايران در اين بحران قره‌باغ چيست و آيا رژيم صهيونيستي در اين عرصه بازي‌گرداني مي‌کند‌؟
به نظر نمي‌رسد که همه کشورها هر حرکتي انجام مي‌دهند همچون عروسکي هدايت شده باشند و اوامر را براي مثال براي رژيم صهيونيستي به پيش ببرند. ترکيه مشخصا به دنبال منافع و سياست‌هاي خاص خود است و اين بحران نيز به گونه‌اي است که در کنار مرزهاي ما اتفاقات مهمي در حال رقم خوردن است. فارغ از اينکه حق با کدام کشور است يک اتفاقي در کنار مرزهاي ما در حال رقم خوردن است که تبعات آن در عمق کشور ما نيز تاثيرگذار خواهد بود. اختلافي که امروز ميان آذربايجان و ارمنستان به‌وجود آمده است يک عقبه داخلي در ايران دارد به اين علت که در ايران تعداد بسيار زيادي آذري زبان وجود دارد که از منافع آذربايجان دفاع مي‌کنند و هم ارمني در کشور وجود دارد که تمايل دارند از منافع ارمنستان دفاع کنند. اين امر الزاماتي براي دولت ما به وجود مي‌آورد. اين الزامات کم‌کم به يک سياست و راهبرد تبديل مي‌شود.
آيا اساسارژيم‌صهيونيستي به دنبال سواستفاده از بحران قره‌باغ است تا ميان ايران و ترکيه اختلاف بيندازد‌؟


در اين ميان دو مقوله مطرح مي‌شود؛ نخست اينکه موضع ايران در اين بحران چيست و در وهله دوم اينکه عقبه اين بحران که به ايران مربوط مي‌شود را چگونه مي‌تواند متعادل کرد تا براي خودمان تنش‌هاي سياسي و اجتماعي به‌وجود نياورد. اگر بتوانيم اين حوزه را مديريت کنيم، آن قسمتي که به منافع ما برمي‌گردد قابل حل بود. مهم اين است ما بتوانيم اين عرصه را در داخل مديريت کرد. پس از آن به‌راحتي مي‌توان حمايت روسيه از ارمنستان و حمايت ترکيه از آذربايجان و نقش ايران در اين ميان را مديريت کرد. ضمن اينکه مواضعي نيز بايد در پيش گرفت که به مرزهاي ايران و صلح و ثبات منطقه نيز آسيب وارد نکند. قسمتي از اختلافات امروز ارمنستان و آذربايجان در نزديکي مرزهاي ايران قرار دارد و اين سبب مي‌شود که مرزهاي ايران نيز تحت تاثير قرار گيرد. ممکن است رژيم‌صهيونيستي بخواهد از اين عرصه به گونه‌اي استفاده کند که به نفع خودش باشد اما بازيگر اصلي اين اتفاقات نيست. ايران در اين مساله آچمز نشده است و اين حرف‌ها که عنوان مي‌شود ممکن است رژيم صهيونيستي از اين آب گل‌آلود بهره گيرد شايد در اين باور غلط ريشه داشته باشد.
سياست ايران در بحران قره‌باغ چه بايد باشد؟
سياست رسمي ايران هيچگاه حمايت از ارمنستان و آذربايجان نبوده است. منافع ملي ما در اين نيست که يک کشور را انتخاب کنيم. ايجاد توازن در اين عرصه بسيار دشوار است زيرا هر دو طرف درگيري در کشور ما ريشه‌هايي دارند و عقايد آنها در ميان مردم ايران نيز وجود دارد. ايران بايد همچون هميشه سياست ايجاد صلح و ثبات در منطقه را در پيش گيرد و طرفين را به پاي ميز مذاکره فراخواند. از طريق مذاکره بايد اين مشکل حل شود. اين مساله در حقيقت راهکار نظامي ندارد اگرچه هم آذربايجان و هم ترکيه بر اين اصل تکيه دارند اما بعيد به نظر مي‌رسد اين امر تا آخر محقق شود و بتوانند به‌وسيله ابزار نظامي به نتيجه برسند. حمايت روسيه از ارمنستان بزرگ‌ترين مانع پيش روي آنهاست. از سوي ديگر شرايط منطقه به‌گونه‌اي رقم خورده است که ترکيه تصور مي‌کند مي‌تواند اين عرصه را مديريت کند اما با جلو رفتن اين جنگ مساله متفاوت خواهد شد و بعيد به نظر مي‌رسد شاهد يک جنگ همه‌گير و پر‌دامنه شويم و ايران نيز با سياست صلح‌طلبانه خود نيز از اين امر جلوگيري خواهد کرد. شوراي امنيت و مجامع بين‌المللي نيز در اين ميان نقش موثري خواهند داشت و مانع گسترش جنگ مي‌شوند. ايران اگر در اين ميان بتواند يک گفت‌و‌گوي جامع منطقه‌اي براي حل بحران قره‌باغ راه بيندازد گام موثري در اين عرصه برداشته است. ايران در اين عرصه مي‌تواند موثر واقع شود زيرا همواره روابط خوبي با اين کشورها داشته است .