خیز کم‌رمق دولت بایدن به سمت آفریقا

دومین نشست رهبران امریکا-آفریقا از ۲۰۱۴ به این سو روز سه شنبه ۱۳ دسامبر به مدت سه روز در واشنگتن‌دی‌سی برگزار می‌شود. علاوه بر این، تارنمای اکسیوس خبر از برنامه سفر جو بایدن، رئیس‌جمهور امریکا، به قاره آفریقا داده که گویا قرار است در سال آینده میلادی انجام شود. به نظر می‌رسد که این نشست و سفر به آفریقا برنامه‌های بایدن در مورد آفریقا باشد، به خصوص اینکه او به جهت عدم توجه به این حوزه طی بیش از دو سال و نیم زمامداری‌اش مورد انتقاد حتی دموکرات‌ها بود و حالا قصد دارد در آستانه سال نو میلادی جبران مافات کرده باشد. شکی نیست که برنامه‌های بایدن در قالب رقابت امریکا با چین قابل ارزیابی است، اما سؤال اساسی این است که آیا این برنامه‌ها برای رقابت با چین کافی هستند؟
رقابت امریکا با چین در حوزه آفریقا چیز تازه‌ای نیست و حتی گفته می‌شد که کودتای نظامیان گینه در سپتامبر سال گذشته هم مربوط به این رقابت می‌شد. در واقع، این کشور آفریقایی اصلی‌ترین صادر‌کننده بوکسیت در جهان است که در صنعت آلومینیوم‌سازی کاربرد دارد و نکته قابل‌توجه در اینجا است که بخش عمده‌ای از صادرات بوکسیت این کشور آفریقایی روانه کارخانه‌های چینی می‌شود و انجام کودتا توسط سرهنگ دوم ممادی دومبویا در این کشور تهدید جدی برای صادرات این ماده معدنی به چین به شمار می‌رفت، زیرا او نه تنها لژیونر سابق فرانسه بود بلکه آموزش دیده رژیم اسرائیل بود که روابط بسیار نزدیک با امریکا داشت. دست داشتن سازمان سیا در این کودتا همان موقع مطرح شد که نشان می‌داد رقابت امریکا با چین در حوزه آفریقا وارد مرحله‌ای خشن شده و واشنگتن مثل دوران جنگ سرد، کودتا را نیز راه‌حلی برای جبران عقب‌افتادگی خود از چین در این حوزه می‌داند. حالا به نظر می‌رسد که واشنگتن راه‌حل تطمیع رهبران کشور‌های آفریقایی را در پیش گرفته و می‌خواهد با سرمایه‌گذاری ۵۵ میلیارد دلاری به رقابت با چین بپردازد.
به نظر می‌رسد که دولت بایدن برای دومین نشست رهبران امریکا-آفریقا برنامه مفصلی را ترتیب داده است. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی دولت بایدن، خبر از تعیین نماینده ویژه‌ای از سوی بایدن برای اجرای ایده‌های مطرح در این نشست داد و اینکه بیش از ۳۰۰ شرکت امریکایی و آفریقای با رهبران هیئت‌های مختلف حاضر در این نشست و در مورد سرمایه‌گذاری در بخش‌های مهم و حیاتی مذاکره خواهند کرد. جالب اینجا است که دولت بایدن برای اینکه مشکلی در مذاکرات پیش نیاید، مسئله جنگ اوکراین را نادیده گرفته و سالیوان گفت: «امریکا در نشست آفریقا شرطی برای حمایت از جنگ اوکراین اعمال نخواهد کرد.» با این حال، باید گفت که سرمایه‌گذاری ۵۵ میلیاردی و این برنامه‌های دولت بایدن کم‌رمق‌تر از آن است که بتواند در حوزه آفریقا با چین رقابت کند. در واقع، فعالیت‌ها و سرمایه‌گذاری‌های چین در کشور‌های آفریقایی طی سال‌های اخیر چنان گسترش یافته که عملاً امریکا را از همان نشست نخست رهبران امریکا-آفریقا پشت سر گذاشته است و بعید است که سرمایه‌گذاری ۵۵ میلیارد دلاری دولت بایدن هم بتواند تأثیری در این روند داشته باشد. این موضوع با توجه به میزان تجارت دو کشور با کشور‌های آفریقایی در سال گذشته معلوم می‌شود، زیرا تجارت چین با این کشور‌ها در ۲۰۲۱ به میزان ۲۵۴ میلیارد دلار بود، در حالی که تجارت امریکا فقط در حد ۳/۶۴ میلیارد دلار رسید. میزان مشارکت چین در طرح‌های آفریقایی به آن میزان افزایش یافته که عملاً این کشور توانسته جا پای خود را در این قاره محکم کند و به نظر می‌رسد که برنامه‌های اعلام شده از سوی سالیوان و حتی سفر بایدن به آفریقا هم نتواند مانعی برای پروژه‌های شرکت‌های چینی در آفریقا به وجود بیاورد و در واقع امر، واشنگتن از مدت‌ها قبل قاعده رقابت با چین را در این قاره باخته و حالا سعی می‌کند اندکی از باخت خود را جبران کرده باشد.