سرگیجه مدیریت بحران در بحران زمستانی

نماینده مجلس: ‏ستاد بحران خودش یک بحران است! حميد رضا خالدي
بازهم سرما، بازهم بحران. ظاهرا قرار نيست که مديريت بحران در زمان هاي بروز سيل، زلزله و حتي سرما به کار بيايد و دردي را از مردم دوا کند. پس از 15 سال يک موج سرما کشور را فرا گرفت و از هفته هاي قبل پيش بيني چنين سرمايي مي شد، اما اين مردم هستند که بار مشکلات را بردوش مي کشند. امروز شاهد يکي از ناهماهنگ ترين عملکردهاي ستادهاي بحران نيز هستيم.براي مثال – تا زمان تهيه اين گزارش – معلوم نيست که تهران امروز (دوشنبه) تعطيل است يا خير، اما از آنجايي که مديران در زمان هاي بحران هايي مانند سرما، برف، آلودگي هوا و... راهکار ديگري ندارند، اصلا بعيد نيست که امروز و فردا و پس فردا تعطيل باشد. فقط لحظه اعلام اين خبر، ساعت هاي پاياني روز است که شايد مردم فکر کنند پس از جلسات مختلف به اين نتيجه و تعطيلي تهران رسيده اند.
مشکل گاز برروي درياي ذخاير گازي
با چند روز بارش برف و باران، ايران که دومين ذخاير گازي جهان را دارد، آنچنان با مشکل روبه رو شده که ادارات و حتي شرکت هاي بخش خصوصي را تعطيل و باعث شده تا گاز در برقي از نقاط کشور قطع شود. اما وزير نفت مدعي است که وضعيت گاز کشور پايدار و مشکلي وجود ندارد!. البته ايشان چند روز پيش گفته بود: «ما در وزارتخانه دما سنج داريم و لباس گرم مي پوشيم!» همچنين وضعيت گازي در استان هاي خراسان باعث سفر جواد اوجي به شهرهاي آنجا شد. او در جريان اين سفر گفته است: «اکنون خوشبختانه شبکه گاز در سراسر کشور پايدار است و تنها 17 هزار مشترک در شهرستان تربت جام از نعمت گاز بي‌بهره شدند که کارکنان شرکت‌هاي گاز و پالايش و پخش در تلاش براي خدمت‌رساني هستند. از روز شنبه (24 دي‌ماه) هم در اين شهر توزيع نفت سفيد و کپسول گاز به‌صورت رايگان آغاز شده و نزديک به 17 هزار بخاري برقي و نفتي از امروز ازسوي شرکت گاز توزيع مي‌شود.» ادعاي وزير نفت در مورد عادي بودن شرايط گازي کشور در حالي مطرح مي شود که  رئيس جمهور گفته است: «تعطيلي ادارات و سازمان‌ها راهکار مناسبي نيست، اما امروز موضوع اهم رساندن سوخت به منازل مردم است و بعد به واحدهاي تجاري و اداري.» در حقيقت به نظر مي رسد تعطيلي تهران و خراسان راهکار دولت براي تامين کمبود گاز شبکه سراسري گاز بوده است. راهکاري که باعث شده تا قلب کشور (تهران) عملا چند روز از تپش بيافتاد و دومين استان بزرگ کشور نيز به خواب زمستاني برود.


اختلال در شبکه هاي خدمات رساني
بارش برف چند روزه اما به جز قطعي گاز و کاهش فشار آن در شهرهاي مختلف عواقب مختلف ديگري را نيز به همراه داشت.  در برخي از شهرها عرضه گاز CNG قطع شده و در برخي ديگر کهگيلويه وبويراحمد، اردبيل، کردستان ، زنجان و.... به دليل قطع گاز نفت سفيد توزيع شود. همچنين تعطيلي نانوايي‌ها هم به يکي از مشکلات مردم تبديل شده است، در شرايطي که احمد وحيدي، وزير کشور هم به اين موضوع اشاره دارد و وي مشکلات نانوايي‌ها را يکي از مهمترين موضوعات چند روز اخير دانست و گفت: «حفظ تداوم کار نانوايي‌ها حائز اهميت است و دوسوخته‌ کردن وسايل اقدام ارزشمندي است که بايد در دستور کار قرار بگيرد.» اينها اما تنها بحران هاي ناشي از بارش برف در روزهاي گذشته نبوده است. طبق آخرين اطلاعيه مرکز مديريت راه‌هاي کشور محور قديم خرم‌آباد-پلدختر تا اطلاع بعدي مسدود بوده و تردد از مسير جايگزين آزادراه خرم‌آباد-پل زال و محور خرم‌آباد-کوهدشت انجام مي‌شود. محور شرياني ريگان–ايرانشهر و محورهاي غيرشرياني پونل-خلخال، جاسک-بشاگرد و ابهر-خدابنده مسدود است. همچنين محورهاي لاسم-ارجمند، وازک-بلده، سروآباد–پاوه، سي‌سخت–پادنا، جديد هشتگرد–طالقان و گنجنامه-تويسرکان داراي انسداد فصلي است. ضمن آنکه در ساير جاده هاي برف خيز نيز به خاطر تعلل در پاکسازي جاده ها تردد به کندي صورت مي گيرد و براي همين پليس از شهروندان خواسته تا از سفرهاي  غيرضروري خودداري کنند.
اطلاع رساني به سبک عهد عتيق
اما شايد جالب تر از موضوع بحران گاز در کشور، شيوه اطلاع رساني ستادهاي بحران در مورد اقدامات صورت گرفته، به خصوص تعطيلي ها باشد. به عنوان مثال در حالي که از روز پنجشنبه زمزمه هايي در مورد احتمال تعطيلي چند روزه تهران در فضاي مجازي شنيده مي شد، استانداري تهران درآخرين ساعت هاي روزهاي شنبه و يکشنبه خبر از تعطيلي پايتخت  داد تا مردم تا آخرين ساعت هاي روز همچنان در مورد وضعيت کاري خود در روز بعد، سردرگم باشند! همچنين بارش برف موجب يخ زدگي و حرکت کند ماشين ها در خيابان شد و اکثر اتوبان ها و خيابان ها دچار ترافيک هاي سنگين و نيمه سنگين شدند. مجموعه اين شرايط اما باعث شد تا علاوه برتعطيلي هاي ياد شده، عملکرد ستادهاي بحران با موجي از انتقادها از سوي مسئولان همراه باشد.
ستادي که خودش يک بحران است!
ناهماهنگي بين سازمان هاي متولي در ستاد بحران حتي داد بسياري از مسئولان را هم به هوا برده است. نماينده تربت‌جام در مجلس با گلايه از قطعي گاز 16 هزار مشترک گاز در حوزه انتخابيه‌اش گفته در اين منطقه شرايط سختي وجود دارد و کسي پاسخگوي مردم نيست. او با انتقاد شديد از ستاد مديريت بحران گفته اين ستاد خودش يک بحران است.  جليل رحيمي جهان‌آبادي با انتقاد از وضعيت کمبود گاز کشور، در توئيتر نوشت: «16 هزار مشترک گاز در تربت جام در اين سرما گاز ‌ندارند و بچه و پيرزن و پيرمرد در معرض سرما قرار دارند و هرچه تلاش مي‌کنيم از قول‌هاي وزير نفت و مديرعامل شرکت گاز و ستاد بحران هم خانه‌اي گرم نشده است. مردم منتظر حل بحرانند.» اما به نظر مي رسد بعد از چند گفت و گوي جنجالي موضع وي در کمتر از چند ساعت تغيير کرده باشد! چرا که  جليل رحيمي جهان‌آبادي در گفت و گو با  «آرمان امروز» گفت : «من هر آنچه بايد مي گفتم را در مصاحبه هايم مطرح کردم  و ديگر حرفي ندارم. الان وزيرنفت اينجاست. بگذاريد ببنيم چه خواهد کرد تا بعد در مورد عملکرد آنها صحبت کنيم!»
قطعي خاصي نداشتيم
اما در عين حال شرکت ملي گاز معتقد است که عملکرد خوبي در مواجهه با موج سرماي اخير داشته است. عباس اعظمي ، مديرکل روابط عمومي اين شرکت در گفت و گو با خبرنگار «آرمان امروز» گفت: «قطعي گاز ترکمنستان از يکسو و بالا رفتن بي سابقه ميزان مصرف گاز باعث شد تا شبکه گاز ما زير فشار سنگيني قرار گيرد که مي توانست منجر به قطعي گاز در شهرهاي زيادي شود.»
وي با ذکر اينکه تلاش هاي کارشناسان و مديران گاز باعث شد تا قطعي چنداني در شبکه گاز کشور نداشته باشيم، افزود: «با اين حال با تلاش شبانه روزي همکاران ما، نه تنها به جز در يکي دو شهر کوچک، قطعي گاز نداشتيم بلکه با وجود کاهش فشار گاز موقت در برخي مناطق، اين مساله نيز به سرعت حل شد.»
بيرون نرويد!
مديريت بحران در تهران اما، جالب تر از ساير شهرها بوده است. در حالي که انتظار مي رفت با تعطيلي ادارات دولتي و بخش هاي خصوصي معابر پايتخت  خلوت تر از هميشه باشد، نقشه هاي سازمان کنترل ترافيک نشان مي دهد که در برخي از ساعت ها، ديروز بخش زيادي از معابر همچنان قفل باشد و شهروندان به خاطر غافلگيري پليس راه ساعت ها در ترافيک  بمانند. شرايطي که باعث شد تا در نهايت پليس راه تهران از مردم بخواهد تا براي کاهش بار ترافيک در خانه بمانند و بيرون نروند!
تداوم بارش برف و باران
در چنين شرايطي سازمان هواشناسي کشور با صدور هشدار نارنجي‌رنگ از تقويت فعاليت سامانه بارشي، بارش باران، گاهي همراه بارعدوبرق، وزش باد شديد موقت در روز سه‌شنبه(27 دي‌ماه) در بوشهر، جنوب خوزستان، فارس و جنوب کهگيلويه و بويراحمد خبر داد. عواملي که به گفته سازمان هواشناسي مي توان باعث ايجاد آبگرفتگي معابر، اختلال در سفرهاي بين شهري و داخل شهر، اختلال در فعاليت‌هاي عمراني، جاري شدن روان‌آب، سيلابي شدن مسيل‌ها، بالا آمدن ناگهاني سطح آب رودخانه‌ها، صاعقه، اختلال در ناوگان حمل و نقل و خسارت به صنعت کشاورزي و البته قطعي هاي مجدد شبکه گاز دور از انتظار نخواهد بود.
اطلاعيه اي که مي تواند دستورالعملي باشد براي مسئولان تا لااقل در روزهاي روزهاي باراني و سرد آينده، غافلگير نشوند. گرچه به نظر نمي رسد به جز ادامه تعطيلي ها، ستاد بحران راهکاري براي برون رفت از وضعيت بحراني نداشته باشد و کماکان بايد منتظر نابساماني هاي ناشي از بي تدبيري ها باشيم.