روزنامه آرمان امروز
1402/02/12
اعتماد به علی‌اف، به چه قیمتی؟
آرمان امروز: با انتشار خبر دستگيري دو عضو جنبش حسينيون در ايران، برخي فعالان سياسي جمهوري آذربايجان، استرداد اين افراد را به‌عنوان نشانه‌اي از حسن‌نيت ايران عنوان کرده و شروطي را براي عادي‌سازي روابط تهران و باکو مطرح مي‌کنند. اين در حالي است که برخي ديگر از ناظران معتقدند تجربه روابط با همسايه شمالي نشان داده، حتي يک قدم عقب‌نشيني تهران، باکو را به بيان مواضع و انجام اقدامات خصمانه‌تر مُصر مي‌کند. باتوجه به تلاش اين روزهاي دولت مستقر در باکو براي نزديک شدن به اسرائيل هر راهي را امتحان مي‌کند، تهران باز هم به حرف‌هاي اين سياستمدار اعتماد مي‌کند. سوال اينجا است که از اعتماد به الهام چه نتيجه‌اي براي ايران به دست خواهد آمد؟تحليلگران همچنين بر اين باور هستند که اقدامات و مواضع آذربايجان در ماه‌هاي اخير که موضوع ترک تهران نيز در آن قالب قابل بررسي است، همگي به منظور تحت فشار قرار دادن ايران به منظور عقب‌نشيني از موضع مخالفت با ايجاد دالان موسوم به «زنگزور» صورت مي‌گيرد که در جريان احداث آن از مسير استان سيونيک ارمنستان، مرز تاريخي ايران و ارمنستان را محو مي‌کند. ايران صراحتا نسبت به تغيير مرز‌ها و جغرافياي منطقه هشدار داده و مخالفت خود را با ايجاد اين مسير زميني اعلام کرده و اين موضع موجب نارضايتي عميق مقامات باکو شده است.
الهام علي‌اف، رئيس‌جمهور آذربايجان در سخنراني خود در کنفرانس «قفقاز جنوبي؛ توسعه و همکاري» در آوريل 2022 گفت که فهرستي براي استرداد 20 نفر از اتباع آذربايجاني مقيم ايران را به اتهام مشارکت در خشونت و فعاليت‌هاي راديکال به حسن روحاني، رئيس‌جمهوري سابق ايران ارائه کرده، اما هيچ پاسخي در اين مورد دريافت نکرده است. در جريان سفر کامران علي‌اف، دادستان کل جمهوري آذربايجان به ايران در شهريورماه 1401 نيز وي اعلام کرد که در جريان سفرش به تهران مي‌خواهد موضوع ليست 41نفره اتباع آذربايجاني مقيم تهران را که از سوي دولت باکو تحت تعقيب هستند مورد پيگيري قرار دهد.
رسانه‌هاي جمهوري آذربايجان پس از سفر دادستان کل اين کشور به تهران که اولين سفر مقام قضايي در اين سطح به تهران پس از استقلال آذربايجان محسوب مي‌شد، در تحليل‌هاي خود بر اين مسئله پافشاري کرده‌اند که اگر ايران مي‌خواهد حسن‌نيت خود را به باکو اثبات کند؛ بايد اعضاي گروهي که در تفکرشان مباني اسلامي و تشکيل دولت اسلامي در اين کشور است را به باکو مسترد کند. اين رسانه‌ها با انتشار تصاوير شيخ اورخان محمداف و توحيد ابراهيم بيگلي مدعي شدند که بعد از ديدار دادستان جمهوري آذربايجان با حجت‌الاسلام جعفر منتظري، اميد به استرداد اعضاي حسينيون بيشتر شده است.
جنبش حسينيون نيز پس از اين سفر در بيانيه‌اي تاکيد کرد که «تمام اين تهديد‌هاي خنده‌دار رسانه‌هاي باکويي در اصل نمايش قدرت مقاومت و بيانگر وحشت حکام جمهوري آذربايجان از حسينيون و گفتمان حکمراني اسلامي دولت کريمه است، اما بدانند قطعا همانگونه که از دولت گذشته ايران درخواست استرداد مدافعين حرم حسينيون را کرده بودند و به نتيجه نرسيدند، اين بار هم به نتيجه نخواهند رسيد.»
يونس صفراف، وصال نوري‌اف، حبيب ابراهيملي، المير زاهداف، طالع گولوش‌اف، پرويز موسي‌اف، از جمله مدافعين حرم تيپ حسينيون آذربايجان هستند که از سال 2018 به اتهام حضور در محور مقاومت و دفاع از حرم حضرت زينب (س) به 12 تا 14 سال حبس محکوم شده‌اند. فروردين سال جاري نيز رسانه‌هاي جمهوري آذربايجان از دستگيري 8 نفر به اتهام جاسوسي براي ايران خبر دادند که 3 نفر از دستگيرشدگان به نام‌هاي شيخ زمان، سيدفائق و کربلايي وقار از فارغ‌التحصيلان حوزه علميه مشهد هستند. باکو پيش‌تر نيز در اسفندماه سال گذشته ادعا کرد که شبکه‌اي از شهروندان اين کشور به اتهام جاسوسي براي ايران دستگير شده‌اند و تعدادشان 16 نفر است. اخبار از اين دست البته چندماه يکبار در رسانه‌هاي آذربايجان مطرح شده و ادعا مي‌شود عده‌اي متهم به جاسوسي براي ايران توسط سرويس‌هاي امنيتي اين کشور شناسايي شده‌اند.
«حسينيون» پرچمي شبيه به پرچم حزب‌الله دارد؛ عمده اعضاي اين گروه مقيم ايران و تحصيل‌کرده حوزه علميه قم هستند و تعدادي از اعضاي اين گروه در سوريه همپاي نيرو‌هاي ايراني مدافع حرم، تحت فرمان سپهبد قاسم سليماني جنگيده‌اند و گفته مي‌شود که نام «حسينيون» را نيز فرمانده فقيد سپاه قدس ايران بر روي جنبش مقاومت ملي آذربايجان گذاشته است. در رسانه‌هاي جمهوري آذربايجان اين گروه را زاييده افکار سرويس‌هاي مخفي ايران با هدف تضعيف سکولاريسم در آذربايجان معرفي مي‌کنند. اورخان محمدوف آبان‌ماه 1401، در گفت‌وگويي در معرفي جنبش حسينيون گفت: «ما تفکري در جمهوري آذربايجان داريم که نامش را «تفکر حسينيون» گذاشته‌ايم؛ اين فکر قائل به تمدن ايراني-اسلامي است که دين تمدني و دين مذهبي دارد که باز است و سيستم فکري منسجمي دارند که بايد تقويت شوند. متاسفانه لابي کثيف الهام علي‌اف در جمهوري اسلامي ايران به‌شدت با اين تفکر مخالفت مي‌کند و اين‌ها را تخريب مي‌کنند و گزارش‌هاي دروغ مي‌دهند.»
اورخان محمداف، از رهبران حسينيون که گفته شده هفته گذشته در قم بازداشت شده است، در خصوص روابط باکو و تل‌آويو مي‌گويد: «بايد اين واقعيت را بپذيريم که آذربايجان به يکي از استان‌هاي اسرائيل بدل شده است و رژيم صهيونيستي نيز مي‌خواهد يک تنش مديريت‌شده ميان تهران و باکو وجود داشته باشد. رژيم صهيونيستي الان نمي‌خواهد ميان ايران و آذربايجان جنگي رخ بدهد؛ چراکه حداقل 60 درصد نفت رژيم صهيونيستي از آذربايجان تامين مي‌شود و نمي‌خواهد منافع‌اش به خطر بيفتد. همچنين نمي‌خواهد به پايگاه‌هايي که در اين کشور ايجاد کرده ضربه وارد شود، اما مي‌خواهد تنش وجود داشته باشد و روي اذهان مردم کار کند تا بيشتر از ايران متنفر شوند.»
ارتباطات جمهوري آذربايجان با اسرائيل از زمان استقلال اين کشور در سال 1991 به‌طور پيوسته در حال توسعه، اما سال‌ها مخفيانه بود، تا جايي که اليه‌پوده، استاد عبري دانشگاه قدس از اين مناسبات با عنوان «سندروم معشوقه» نام مي‌برد که نزديک، اما پنهاني است. اسرائيل يکي از نخستين دولت‌هايي بود که استقلال جمهوري‌آذربايجان را در سال 1991 ميلادي، در پي فروپاشي اتحاد شوروي، به‌رسميت شناخت و يک سال پس از آن، با برقراري روابط کامل ديپلماتيک و گشايش سفارت در باکو، سفير به آذربايجان اعزام کرد.
باکو، اما در سال‌هاي اخير تصميم گرفته است تا اين روابط مخفيانه را به حالت علني درآورده و به سرعت نيز گسترش دهد. آذربايجان در همين راستا تصميم گرفت تا پس از سه دهه روابط سياسي با اسرائيل، سفارت خود را در اراضي اشغالي افتتاح کند. در جريان سفر جيحون بايراموف، وزير امور خارجه آذربايجان به تل‌آويو براي افتتاح سفارت اين کشور، الي کوهن، همتاي بايراموف از تهديد ايران براي هر دو کشور سخن گفت که به‌رغم اعتراض تهران، باکو موضعي در اين رابطه اتخاذ نکرد.
آذربايجاني‌ها بر اين باورند که رابطه با اسرائيل تابعي از رابطه با غرب است. آنها با گسست از ميراث شوروي به دنبال «هويت‌يابي» و «هويت‌جويي» هستند و ازآنجاکه حدود 70سال زير يوغ نظام کمونيستي بودند، ديگر تمايل ندارند نظام ايدئولوژيک ديگري را تجربه کنند. در همين راستا، جدايي دين و دولت با الهام از الگوي ترکيه در قانون اساسي جمهوري آذربايجان گنجانده شد. پرسش اين است که چرا رابطه تهران-باکو به اين سطح از تنش رسيد که هر آن احتمال وقوع درگيري ميان دو کشور وجود دارد؟ پرسش را در چند محور پاسخ مي‌دهم.
سایر اخبار این روزنامه
کنایه تند «محمود احمدی‌نژاد» به«علی لاریجانی»
آقای قالیباف چرا تهدید! شفاف سازی کنید
«مکانیزم ماشه»، اهرم اروپا برای مذاکرات
چرا تهران جای زندگی نیست؟
دامی برای جست و جوگران گنج 25 تومانی
اعتماد به علی‌اف، به چه قیمتی؟
سلامت و رویای محوریت توسعه پایدار
پرده تفکیک جنسیتی درمترو «فلزی» میشود!
ناگفته‌های زندگی «شهید مطهر»
تراکنش‌های بانکی مالیات می‌دهند
بساط شرکت‌های پیمانکاری باید برچیده شود
بازداشت ۲ مدیر ارشد سازمان محیط زیست کشور
این استان‌ها منتظر کاهش دما باشند
