ارزآوری یک میلیارد دلاری گردشگری سلامت

سال‌هاست پیشرفت‌های علم پزشکی در کشورمان در کنار وجود پزشکان حاذق و چیره‌دست موجب‌شده تا نه‌تن‌ها بیماران برای مداوای بیماری‌هایشان به خارج از کشور نروند، بلکه ایران به قطب پزشکی برخی از رشته‌ها تبدیل شده و بسیاری از بیماران از کشور‌های اطراف برای درمان به ایران بیایند. به گونه‌ای که معاون درمان وزارت بهداشت، از مراجعه ۲/۱ میلیون گردشگر سلامت به کشور از ۱۶۴ ملیت گوناگون در سال گذشته خبر داده است. به گفته وی سالانه یک میلیارد دلار به واسطه خدمات گردشگری سلامت، وارد کشور می‌شود. این در حالی است که به باور کارشناسان این حوزه ظرفیت ایران برای جذب گردشگر سلامت بیشتر از این حرف‌هاست و طبق برنامه هفتم توسعه باید سالی ۶ میلیارد یورو از گردشگری سلامت کسب در‌آمد کنیم. گردشگری سلامت یکی از اقسام گردشگری است که هم می‌تواند توانمندی کشورمان را در حوزه سلامت و پزشکی به دنیا معرفی کند و هم برای کشورمان ارزآوری داشته‌باشد. البته در این بین باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم که جذب گردشگر سلامت، موجب غفلت از سلامت هموطنان خودمان نشود و منابع موجود برای توسعه این بخش از گردشگری ما را از توجه و توسعه زیرساخت‌های سلامت در مناطق محروم و دور افتاده‌تر باز ندارند. با در نظر گرفتن چنین ملاحظاتی، اما گردشگری سلامت ظرفیت خوبی برای ارزآوری محسوب می‌شود. ارز‌هایی که می‌تواند برای آبادانی و ارتقای کشور در حوزه‌های گوناگون و از جمله سلامت مورد استفاده قرار گیرد.
اعتماد گردشگران سلامت به پزشکان ایرانی
«امروز وضعیت گردشگری سلامت در کشور ما به نحوی است که شهروندان بسیاری از کشور‌های منطقه به دلیل تفاوت هزینه و تخصص در درمان، استفاده از خدمات درمانی و پزشکی ایران را به کشور‌های اروپایی ترجیح می‌دهند.» این را سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور در آیین افتتاح کلان‌بیمارستان غدیر گفت تا پیشرفت‌های کشورمان در حوزه سلامت را اینگونه به تصویر بکشد. بدیهی است کشوری که بتواند در حوزه جذب گردشگر سلامت موفق عمل کند، یعنی از منظر پیشرفت‌های علمی به جایگاه بالایی دست‌یافته و مورد اعتماد مردم و مراجعان قرار گرفته‌است.
سعید کریمی، معاون درمان وزارت بهداشت هم از مراجعه ۲/۱ میلیون گردشگر سلامت به کشور از ۱۶۴ ملیت گوناگون در سال گذشته خبر می‌دهد و می‌گوید: «سالانه یک میلیارد دلار به واسطه خدمات گردشگری سلامت، وارد کشور می‌شود.»


وی با اشاره به اینکه در حال حاضر ۲۴۷ مرکز درمانی مجوز گردشگری سلامت دارند، می‌افزاید: «در رتبه‌بندی جهانی که توسط یک مؤسسه امریکایی در خصوص گردشگری درمانی صورت گرفته، ایران حائز رتبه چهل و ششم در بین کشور‌های جهان معرفی شده‌است.»
ارزآوری یک میلیارد دلاری
به گفته معاون درمان بیشترین گردشگر سلامت مراجعه‌کننده به ایران را مربوط به ۱۰ کشور همسایه شرقی و غربی و حاشیه خلیج‌فارس هستند و در بین این کشور‌ها عراق و افغانستان در رتبه بالاتر و پاکستان، عمان، بحرین ارمنستان و تاجیکستان در رتبه‌های بعدی قرار دارند و کشور‌های مذکور مجموعاً مبدأ بیش از ۹۰ درصد گردشگران سلامت ایران بوده‌اند. کریمی با بیان اینکه ایران در سال ۱۴۰۱ از ۱۶۴ ملیت گوناگون و بنابراین از پنج قاره جهان گردشگر سلامت داشته‌است، می‌افزاید: «البته تعداد گردشگران سلامت از برخی ملیت‌ها چند صد هزار نفر و شمار گردشگران سلامت برخی کشور‌ها نیز به ویژه از قاره‌ها و مناطق دوردست محدود بوده‌است.»
وی با بیان اینکه گردشگری سلامت صنعتی ارز‌آور است، می‌افزاید: «سالانه حدود یک میلیارد دلار به واسطه خدمات گردشگری سلامت وارد کشور می‌شود که این مبلغ علاوه بر مراکز درمانی و بیمارستانی به زنجیره هتل‌ها، رستوران‌ها، صنعت حمل و نقل و دیگر نهاد‌های خدماتی نیز تعلق می‌گیرد.»
اشتغالزایی گردشگران سلامت
«هر گردشگر سلامت که وارد ایران می‌شود برای ۱۵ تا ۲۵ نفر شغل ایجاد می‌کند.» این را مهدی کریمی، رئیس شورای سیاستگذاری مرکز گردشگری سلامت کشور‌های اسلامی می‌گوید.
به گفته وی گردشگری سلامت در ایران امری مغفول در دولت‌ها بوده‌است. اکنون بیمارستان‌های کشور دچار مشکلات عدیده‌ای هستند. رئیس شورای سیاستگذاری مرکز گردشگری سلامت کشور‌های اسلامی می‌گوید: «فدراسیون بین‌المللی بیمارستان‌ها وجود دارد، اما متأسفانه ایران عضو این تشکل بین‌المللی نیست. نیازمند هستیم از کلونی بیمارستانی به مگا بیمارستان‌ها تبدیل شویم و حداقل به ۱۴ کشور همسایه خدمات سلامت ارائه کنیم.»
محمدحسین نیکنام، مدیر کل همکاری‌های بین‌الملل وزارت بهداشت هم ضمن تأکید بر اینکه در حال حاضر سالانه بیش از یک میلیون توریست از خدمات‌درمانی داخل کشور استفاده می‌کنند، معتقد است با توجه به ظرفیت کشورمان در جذب گردشگر حوزه سلامت به دلیل برخورداری از تیم‌های مجرب پزشکی، هزینه‌های پایین درمان نسبت به سایر کشورها، کیفیت بالای خدمات درمانی و بیمارستان‌های تخصصی مجهز در کنار جاذبه‌های گردشگری، باید توجه ویژه به این حوزه از گردشگری شود. با وجود ظرفیت‌های علمی لازم برای جذب گردشگران سلامت، اما همچنان با اهداف تعیین‌شده در برنامه‌های توسعه فاصله‌ای معنادار داریم.
برنامه‌ریزی برای کسب ۶ میلیارد یورو از گردشگری سلامت
محمد علی محسنی بندپی، دبیر کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی ضمن تأکید بر موضوع گردشگری سلامت با انتقاد از غافل شدن از بخش خصوصی و تعاونی‌ها معتقد است: «امسال یک فصل خاصی به میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی اختصاص پیدا کرده‌است. در قانون برنامه هفتم باید سالی یک میلیارد یورو برای صادرات دارو اختصاص دهیم.
همچنین باید طی برنامه هفتم توسعه سالی ۶ میلیارد یورو از گردشگری سلامت کسب در آمد کنیم؛ ضمن اینکه ۷۰۰ میلیون یورو از طریق جذب دانشجویان خارجی کسب در‌آمد داشته باشیم و باید تا پایان برنامه هفتم توسعه ۱۵ میلیون گردشگر جذب کنیم.»
حالا آنطور که معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه خبر می‌دهد برای جذب ۶ میلیون گردشگر سلامت در سال برنامه‌ریزی شده‌است. این مهم به همراهی و هماهنگی تمامی سازمان‌ها و نهاد‌های مسئول و مجری در این حوزه نیاز دارد و وزارت امور خارجه با تمام توان در خدمت توسعه گردشگری در ابعاد مختلف آن است. از نگاه وی سود حاصل از اقتصاد گردشگری در بین طیف وسیعی از فعالان این حوزه توزیع می‌شود. شالبافیان، معاون گردشگری، اما درباره چالش‌های این حوزه می‌گوید: «مهم‌ترین مشکل در حوزه گردشگری سلامت اختلاف‌نظر بین نهاد‌های ذیربط و نبود متولی واحد برای گردشگری سلامت بود که با ایجاد شورای راهبری گردشگری سلامت و تصویب دستورالعمل‌های لازم وظایف هر کدام از نهاد‌های مربوطه مشخص شد و به تدریج برخی از دیگر مشکلات حوزه گردشگری سلامت نیز ساماندهی و برطرف خواهد شد.»