برگ هایی از ایران 1402

صادق غفوریان-سال 1402 همچون همه سال ها، شاهد رویدادها و اتفاقات متعدد و متنوعی در حوزه های اجتماعی، علمی و فناوری بود. در سال 1402 در حوزه بازنشستگان، اگرچه به دلیل کم توجهی در سال های متعدد، سفره و معیشت آن ها کوچک تر و کم رنگ تر شد اما برنامه هفتم توسعه برایشان الزام اجرای سه ساله همسان سازی را رقم زد. در این سال، افزایش روزهای با هوای آلوده و عدم اجرای بهنگام قانون هوای پاک، تعدادی از مدیران سابق مقصر و کم کار را که در این زمینه مرتکب «ترک فعل» شده بودند، به دادگاه کشاند. برکناری نانوشته یا استعفا، عقوبت وزیر آموزش و پرورش در اوایل امسال بود. اعلام ورود مجدد پلیس به مسئله حجاب که با نگرانی های فراوان دلسوزان همراه بود، در ادامه چالش ها و حوادث سال 1401 در ابتدای همین سال بود. مسائلی همچون ماجراهای فیلترینگ، سقوط 80 پله ای ایران در محیط زیست، قانونی شدن سوت زنی، تداوم دردهای دارویار و خبرهای خوب درباره هوا و فضای ایران و جای گرفتن ایران در جمع 10 کشور صاحب فناوری های حیاتی بخشی از رویدادهای امسال بود که ما در این گزارش به عنوان آخرین صفحه اجتماعی 1402 آن ها را مرور می کنیم.   احضار 5 مدیر به دادگاه «هوای پاک» 27 فروردین 1402 دادستانی تهران با صدور کیفرخواست ترک فعل مسئولان در اجرای قانون هوای پاک، قرار جلب به دادرسی 5 مدیر دولتی را صادر و آن‌ها را دادگاهی کرد. برخی مدیران از وزارت نیرو، وزارت نفت، سازمان ملی استاندارد ایران، شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی ایران و سازمان حفاظت محیط زیست در این پرونده متهم بودند. این اتفاق اگرچه در ظاهر، شاید کمکی به بهبود وضعیت آلودگی هوا نکند، اما می تواند درس عبرتی برای مسئولان باشد که با تکالیف قانونی خود، به روزمرگی رفتار نکنند.   خداحافظی با وزیر مقصر آخرین جلسه هیئت دولت در سال 1401 برای یوسف نوری وزیر آموزش و پرورش وقت، خوش یمن نبود،در همان جلسه روند خداحافظی با نوری، کلید خورد چراکه او و زیرمجموعه اش دچار یک خطای بزرگ شده بودند. به دنبال واریز نشدن حقوق کامل معلمان در پایان سال 1401، رئیس جمهور دستور بررسی دقیق و برخورد با قصور را در همان جلسه داده و گزارش معاون اول رئیس جمهور هم، تعلل وزارت آموزش و پرورش در محاسبات لازم برای اجرایی شدن قانون رتبه بندی معلمان و میزان افزایش حقوق‌ها را تایید کرد  که در نهایت به استعفای وزیر انجامید که البته به برکناری شباهت بیشتری داشت.    ورود مجدد پلیس به مسئله حجاب  هفته های نخست سال بود که فرمانده کل انتظامی کشور اعلام کرد، پلیس از ۲۶ فروردین به شکل جدی به مسئله کشف حجاب ورود می کند و افرادی که در معابر عمومی ، خودرو یا در اماکن تجاری اقدام به کشف حجاب کنند، با اسناد و مدارک به محاکم قضایی معرفی می شوند. با انتشار این خبر، موجی از توصیه های دلسوزانه با پلیس در میان گذاشته شد.  اکنون که در پایان سال هستیم، به نظر می رسد، پلیس در این تصمیم خود کمی تجدیدنظر یا آن را به شیوه های منطقی همراه کرده است.   ارادت وزیر ارتباطات به فیلترینگ پس از نماز عید فطر امسال، خبرنگاران به سراغ وزیر ارتباطات رفتند و از او پرسیدند: «اگر تصمیم‌گیری درباره رفع فیلتر تلگرام، واتس‌اپ و اینستاگرام به او سپرده شود، آیا موافق رفع فیلتر است» که او پاسخ داد: «نه موافق نیستم». این اظهارات وزیر ارتباطات درباره مخالفت با رفع فیلتر، با واکنش های زیادی مواجه شد که البته پس از آن روابط عمومی وزارتخانه درباره پاسخ وزیر، توضیحاتی منتشر کرد. با این حال، سال 1402 سال تداوم سیاست فیلترینگ و فریادهای فعالان کسب و کارهای دیجیتال و برخی نمایندگان بود که همه آن ها یک پرسش اساسی داشتند که: فایده فیلترینگ چیست وقتی بازار فیلترشکن ها این سیاست را به قهقرا برده است.  یکی از این موارد را نیک‌بین نماینده کاشمر در مجلس در یک برنامه تلویزیونی گفت: «من معتقدم و صریحا می گویم که نویسندگان برنامه فیلترینگ همان هایی هستند که نویسندگان وی پی ان هم هستند. یعنی کسی که برنامه فیلترینگ را می نویسد یا خودش مستقیم یا به واسطه چند نفر وی پی ان را می فروشد.»    ایران در جمع 10 کشور صاحب فناوری‌های حیاتی امسال یک خبر خوب، حال همه ما را خوب کرد؛ این که   اندیشکده بین‌المللی استراتژیک استرالیا (The Australian Strategic Policy Institute)، در گزارشی ایران را در کنار ایالات متحده، هند، کره جنوبی و آلمان جزو برترین صاحبان «فناوری های حیاتی» همچون فناوری های  تولید مواد پیشرفته، هوش مصنوعی، محاسبات و ارتباطات، بیوتکنولوژی، فناوری های ژنی و واکسن ها... از جمله این 44 فناوری حیاتی هستند که ایران نیز در این بخش ها به ویژه در حوزه تولید علم و مقالات با استناد بالا هم‌اکنون جایگاه ارزشمندی در دنیا دارد.   یک سقوط  80 پله ای   خبر سقوط 80 پله ای ایران در حوزه محیط زیست، در این سال کام محیط زیست ایران را تلخ کرد. شاخص های جهانی زیست محیطی ایران از رتبه 53 در سال ۲۰۰۴ (۸۳-۸۲ ) به رتبه 133 در پایان 2022 افت کرده است. این در حالی است که برخی معتقدند لایحه برنامه هفتم توسعه، در حوزه محیط زیست هدف گذاری مطلوبی ندارد. علاوه بر این، ایران با وجود حجم گسترده تبعات تغییر اقلیم هنوز سندی ملی برای مقابله با آن ندارد.       معدل 10 دوازدهمی ها! معدل امتحانات نهایی 1402 دوازدهمی ها با 1.5 نمره کمتر نسبت به 1401، به 10.02 رسید که این نیز غصه ای بر تمامی غصه های آموزشی در کشور بود. معدل امتحانات نهایی دانش آموزان متوسطه دوم امسال از سال قبل هم کمتر شد. نه این که سال قبل عدد آبرومندی بوده؛ نه یعنی همان 11.62 سال قبل، با بیش از یک نمره افت، در 1402 به۰۲/۱۰ رسید.         شیرخشک؛ از صادرکننده به واردکننده تبدیل شدیم 1402 برای محصول راهبردی شیرخشک سال پر التهابی بود چراکه کشور پس از 15 سال که تبدیل به صادرکننده شیرخشک شده بود، دراین سال به دلیل تخصیص نیافتن به موقع ارز، به واردکننده تبدیل شد. ما 27 مهر امسال با رئیس انجمن تولیدکنندگان شیرخشک این موضوع را بررسی کردیم که او این طور گفت:  با دو برابر ظرفیت داخلی در حال تولید بودیم و مازاد محصولات ما به کشورهای سوریه، عراق، لبنان و... صادر می‌شد و این کشورها به تولید ایران وابسته بودند ولی متاسفانه امروز به واردکننده تبدیل شده‌ایم.      قانونی برای سوت زنی امسال با تایید طرح «حمایت از گزارشگران فساد» در شورای نگهبان، امکانی فراهم شد که  فاسدان و رانت خواران شرایط ناامنی را در برابر سوت زنان فساد تجربه کنند. بر اساس این قانون، در صورت استحقاق، بر اساس میزان تاثیر گزارش در کشف فساد، اعم از این که گزارشگر درخواست پاداش داده یا نداده باشد، نسبت به تعیین مبلغ پاداش تا 2 درصد  ارزش ریالی موضوع پرونده خواهد بود.       سال خوب برای ماهواره‌های ایرانی   متخصصان هواوفضای ایران، امسال 5 ماهواره ایرانی را به فضا پرتاب کردند؛ پارس یک، مهدا،  ثریا و نور3 ماهواره هایی بودند که هر کدام به زمین سیگنال دادند. البته که رئیس سازمان فضایی ایران هم به تازگی اعلام کرد  در سال ۱۴۰۳ همانند سال ۱۴۰۲ سال پر پرتابی خواهیم داشت چون ماهواره‌های متعددی در حال اتمام هستند.             پایه های همسان سازی محکم شد  برنامه هفتم توسعه، یک روی خوش به بازنشستگان نشان داد و پس از سال ها بی توجهی به قانون متناسب سازی یا همان همسان سازی، مقرر کرد که تا پایان سال سوم برنامه(پایان1405) حقوق بازنشستگان را به سطح 90 درصد شاغلان برساند. این افزایش از سال ۱۴۰۳ در سال اول معادل ۴۰درصد و در سال های دوم و سوم هر کدام ۳۰ درصد ما به التفاوت ۹۰ درصد یاد شده خواهد بود. نکته مهم در این باره شاید این باشد که لایحه بودجه 1403 نیز منابع اجرای این قانون را پیش بینی کرد.