رفع موانع یکسان‌سازی نرخ ارز

سیدکمال سید‌علی* - حذف ارز مسافرتی خبری تازه است که مدت‌ها پیش نیازمند شنیدن این خبر از سوی مجریان اقتصادی کشور بودیم. به هر روی دو یا سه سال قبل باید فروش نرخ ارز مسافرتی متوقف می‌شد که تا امروز به طول انجامید.
به هر روی این موضوع از مباحث گوناگون قابل توجه است. از سویی به نظر نمی‌رسد300 دلار ارز مسافرتی نیاز مسافر را تامین کند. پس دلیلی وجود ندارد که با این میزان ارز، این تصور در ذهن متبادر شود که سفرهای خارجی با دریافت ارز مسافرتی ساده‌تر خواهد شد. از سویی دیگر مقوله خرید ارزان‌تر ارز مسافرتی از نگاه مسافران است.
مبلغی معادل 150 تا 160 هزار تومان سود به طور کلی به قدری چشمگیر نیست که برای مسافر حیاتی باشد. این مبلغ به واقع سوبسیدی است که بانک مرکزی به مردم می‌دهد. اما این سوبسید قرار است به کالاهای اساسی تعلق گیرد. این در حالی است که به نظر نمی‌رسد مسافران با این مبلغ امکان وارد کردن کالاهای اساسی به کشور را داشته باشند.
همچنین نکته دیگری که قابل توجه است، تعلق ارز مسافرتی به بیماران یا دانشجویان است که پیش از این رخ می‌داد. این در حالی است که نسبت مسافران عادی به بیماران و دانشجویان قابل مقایسه نیست و در مقابل این نسبت کوچک چنین هزینه هنگفتی منطقی به نظر نمی‌رسد.


نکته قابل توجه این است که در سال دو تا سه میلیون نفر ارز مسافرتی دریافت می‌کنند و این حجم از تامین ارز برای بانک مرکزی آن هم در شرایطی که باید ارزان‌تر از قیمت بازار ارائه دهد به هیچ عنوان منطقی نیست. به هر روی این وظیفه بانک مرکزی است که ارز کافی را در کشور تامین کند اما فروش این ارز پایین‌تر از قیمت بازار و مبادلات عمومی به نفع اقتصاد کشور نیست.
هرچند حذف ارز مسافرتی را می‌توان به‌گونه‌ای دیگر مورد بررسی قرار داد. به نظر می‌رسد این موضوع یکی از راهکارهایی باشد که بانک مرکزی در جهت تک‌نرخی کردن ارز در دستور کار دارد. این موضوع می‌تواند یکی از ابزار‌ها و وسایلی باشد که مردم به نرخ بازار آزاد عادت کنند چراکه یکی از موانع یکسان‌سازی نرخ ارز، نرخ ارز مبادلاتی است که در این چارچوب برخی کالاها مشمول ارز با نرخ پایین‌تر از نرخ بازار شده‌اند که با این کار فقط رانت برای واردکنندگان ایجاد کرد.
بنابراین یکی از اقداماتی که بانک مرکزی برای یکسان‌سازی نرخ ارز باید انجام دهد، حذف تدریجی کالاهای مشمول ارز مبادله‌ای است.
* معاون ارزی اسبق
بانک مرکزی