روزنامه ابتکار
1396/06/21
قانون به تنهایی از پس سارقان اشیاء تاریخی بر نمی‌آید، پلیس ویژه نیاز است کم زوری قانون در برابر دزدان تاریخ
زهرا داستانیحتی اگر هدف پول نباشد، حفاری زمین برای کشف یک گنج یا دفینه اسرارآمیز بسیار هیجان انگیز است. خیلی از ما اگرچه دست به این کار نمی‌زنیم و خطرات و مجازاتش را به جان نمی‌خریم اما از داشتن یک گنجینه یا یک شیء تاریخی بدمان هم نمی‌آید و از داشتنش قطعا لذت می‌بریم. شاید همین حس باشد که بسیاری را به خرید گنجینه‌ها و اشیاء عتیقه ترغیب می‌کند، حسی که برای پاسخ به آن افرادی نیز تشویق به کاوش‌های غیر قانونی می‌شوند تا با قاچاق و فروش آثار تاریخی به طالبانش پولی به جیب بزنند. اول خرید فلزیاب برای شناسی مکان، بعد حفاری‌های کوچک و پی‌در‌پی در نقاط دور افتاده باستانی در روستاها و حالا در آخرین خبرها «انفجار» در یک معبد باستانی به گوش می‌رسد. بررسی روند حفاری و کشف آثار تاریخی در ایران نشان میدهد که سارقان این اشیاء شیوه متفاوت‌تری را پیش گرفته‌‌اند و دست به جرایم سنگین‌تر و مشهودتری می‌زنند. اگر خبر انفجار معبد «شمی» در ایذه - خاستگاه مرد پارتی نگین موزه ایران باستان- واقعیت داشته باشد، باید نگران میراث تاریخی ایران بود چرا که قانون نتوانسته در این سال‌ها متخلفان را از این کار باز دارد. اما آیا تنها حبس یک ساله تا 10 ساله برای سارقان، قاچاقچیان و حتی خرابکاران میراث فرهنگی و آثار و ابنیه تاریخی می‌تواند کارساز باشد؟
«محکومیت به حبس از یک تا 10 سال برای خراب کردن آثار تاریخی، یک تا پنج سال حبس برای سرقت یا خرید مال مسروقه یا پنهان کردن آثار فرهنگی-تاریخی از موزه‌ها، نمایشگاه‌ها، اماکن تاریخی و مذهبی و محکومیت به مجازات مربوط به قاچاق کالا حتی در صورتی که تلاش برای خروج آثار تاریخی به نتیجه نینجامد». اینها بخشی از مجازاتی است که قانون‌گذار با توجه به اهمیت جرائم مربوط به تخریب اموال تاریخی و فرهنگی آن را در 12 ماده مشخص کرده است. اما آیا کسانی که دست به ارتکاب این جرایم می‌زنند از این مجازات ناآگاهند؟ شاید پاسخ شما به این سوال مثبت باشد اما باید این موضوع را بدانید که اگرچه بسیاری از کسانی که دست به ارتکاب جرم تخریب، سرقت یا قاچاق آثار و اشیاء تاریخی می‌زنند از بند بند قانون و مجازات این جرایم اگاه نباشند اما اقدام مخفیانه آنها به این کار نشان میدهد که از جرم بودن این کار باخبرند پس شاید این فرضیه درست باشد که قانون نتوانسته نقش بازدارنده خود را ایفا کند.
در این سال‌ها تخریب آثار تاریخی (از خاطره نویسی تا حک کردن نام و نشان)، سرقت (از دزدی کاشی‌های حیاط کاخ نیاوران تا حفاری و سرقت سکه‌های تاریخی) و قاچاق انواع و اقسام اشیاء باستانی به کرات خبری شده است. البته خبر بازداشت سارقان و حفاران نیز در این سال‌ها کم نبوده است. با این حال جای تامل دارد که آیا باید به قانون به عنوان یکی از گزینه‌های بازدانده این جرایم نگریست یا نه؟
محمد علی نجفی توانا، وکیل پایه یک دادگستری در گفت‌وگو با «ابتکار» به این سوال پاسخ داده است. او می‌گوید: حمایت از میراث فرهنگی و آثار باستانی و سایر اموالی که متعلق به ملت و نسل‌های گذشته، حال و آینده است، تنها با تصویب قانون و اعمال مجازات ممکن نیست چرا که مجازات بعد از ارتکاب جرم قابل اعمال است در حالی که باید کاری کرد که امکان ارتکاب جرم وجود نداشته باشد. بنابراین پیشگیری از وقوع جرم و به کار بردن سایر ساز و کارهایی برای کاهش آن موثرتر از اعمال مجازات است.
او ادامه میدهد: پیش‌بینی مجازات و اعمال آن قطعا در مواردی موثر است اما جنبه مسکن دارد. متاسفانه در کشور ما سازمان‌های متولی حفظ ارزش‌های ملی بیشتر بر تهدید به مجازات و بگیر و ببند متکی هستند. این در حالی است که ارتکاب برخی جرایم مثلا تخریب یک مجسمه یا یک دیوار یا یک قلعه به هیچ وجه با اعمال مجازات قابل اعاده نخواهد بود یا اکتشاف و فروش این نوع مواریث به هیچ وجه قابل جبران نیست.
این وکیل پایه یک دادگستری معتقد است: حفظ ارزش‌های تاریخی یکی از اقداماتی است که دولت باید در این زمینه عاجلا اقدام کند. هرچند ممکن است تشکیل پلیس اختصاصی و ویژه برای حفاظت از جنگل‌ها و مراتع و محیط زیست و آثار تاریخی هزینه بر باشد ولی این هزینه‌ها قابل جبران است در حالی که تخریب آثار تاریخی قابل جبران نخواهد بود. بنابراین بهترین روش استفاده از پیشگیری قبلی برای حفاظت از این گونه آثار و اماکن تاریخی است.
حفاظت از میراث نیازمند پلیس ویژه است
جرایم علیه میراث فرهنگی در ردیف جرایم علیه امنیت است که حتی شروع به آن نیز جرم تلقی میشود و صرف تهیه مقدمات، داشتن اندیشه و شروع به کار جرم به شمار می‌آید. شناسایی، مقابله و بازداشت مجرامان میراث اما در شمار وظایف یگان حفاظت سازمان میراث فرهنگی تعریف شده است. یگانی که گرچه تمام توان خود را برای حفاظت از میراث گذاشته اما هنوز هم با مشکلاتی روبه‌رو است. مشکلاتی از جمله نبود امنیت و دست بازتر برای برخورد با مجرمان. نجفی توانا که معتقد است میراث فرهنگی نیازمند پلیس ویژه خود است، درباره ضعف یگان حفاظت می‌گوید: یگان حفاظت بیشتر برای بگیر و ببند و برخورد و دستگیر کردن است و تا کنون توفیق لازم را نداشته است. اولا تعداد این افراد کم است، ثانیا این افراد آموزش‌های لازم را ندیده‌اند و ثالثا این کار از نیاز مالی افراد را تامین نمی‌کند. بحث ما بحث پیشگیری از طریق محدود کردن موقعیت‌ها برای مجرمین است. یعنی باید با استقرار پلیس در این گونه اماکن از آنها مراقبت دائمی شود. هر چند این کار هزینه بر است اما می‌توان با توسعه صنعت گردشگری از محل درآمد آن هزینه این کار را تامین کرد.
آیا مجازات بازدارنده‌اند؟
همیشه دانستن مجازات بازدارنده نیست. بررسی رفتار مجرمان این فرضیه را اثبات می‌کند. نجفی توانا در این باره می‌گوید:
در صورتی که این افراد شناسایی و دستگیر شوند ضمن استرداد اموال مکشوفه و مسروقه قابل تعقیب و مجازات هستند. اما واقعیت این است که باید قبل از سرقت جلوی این اقدام را گرفت. بعد از تخریب و سرقت یا کاوش‌های غیر قانونی مجازات تاثیری به حال ارزش‌های تاریخی نخواهد داشت. او ادامه میدهد: قطعا فرهنگسازی و آگاه‌سازی مردم به خصوص مردم روستاها در کاهش جرایم تخریب یا سرقت میراث فرهنگی بسیار موثر است اما مجرمان در اینگونه جرایم همانند مجرمان جرایم قتل و تجاوز و سرقت می‌دانند که ارتکاب به آن قابل تعقیب و مجازات خواهند بود به همین جهت مخفیانه دست به ارتکاب جرم می‌زنند بنابراین با آگاهی دست به این جرایم می‌زنند. این وکیل پایه یک دادگستری می‌افزاید: قطعا مجازات موثر است اما چون شیوه به کار بردن مجازات تنها نمی‌تواند موثر در پیشگیری از این جرایم باشد بنابراین بهترین روش پیشگیری از طریق استفاده از روش‌های جدید و ساز و کارهایی فناوری‌هایی همچون نصب دوربین و سنسورها، دیوار کشیدن و ... می‌تواند در کنار استقرار پلیس ویژه می‌تواند موثر باشد.
سایر اخبار این روزنامه
آمانو با دیگر در شورای حاکم آژانس اجرای تعهدات ایران را مورد تائید قرار داد
ساز مخالف آژانس بین المللی انرژی اتمی در برابر آمریکا
چرا چالش پروژه های ناتمام عمرانی برای دولت ها به پایان نمی رسد؟
عمران، زیر تیغ نفت
حسن روحانی:
ایران آماده همکاری در زمینه مبارزه با تروریسم و توسعه صلح است
جلال خوشچهره
چاپلوس‌های سوداگر
گزارش «ابتکار» از توهین‌هایی که در قالب حرکات دست تعریف می‌شوند
لایک هایی که لایک نیست!
قانون به تنهایی از پس سارقان اشیاء تاریخی بر نمی‌آید، پلیس ویژه نیاز است
کم زوری قانون در برابر دزدان تاریخ
تصمیمات سلیقه‌ای درباره جوایز سینمایی چقدر به بهبود حال و روز سینما کمک می‌کند؟
سیمرغ های سرگردان
«ابتکار» دلایل تغییرات ناگهانی مدیران یک شرکت حفاری را بررسی کرد
سکوهای نفتی در غبار ابهام
«ابتکار» از رفتوآمدها در استانداری ها گزارش میدهد
اصلاحات اصلاح‌طلبانه در وزارت کشور
گزارش تخلفات نفتی دولت‌های نهم و دهم در کمیته کمیسیون بودجه مجلس بررسی می شود
تخلفاتی به قطر یک کتاب
زندگى در پس «تصوّرات»!
یک پایگاه خبری آمریکایی
در صورت خروج یک‌جانبه از برجام آمریکا تنها خواهد ماند
