پایان موگابه

زیمبابوه در پی تحرک ارتش بعد از مناقشه بین همسر رییس‌جمهور این کشور و معاونش که به برکناری معاون موگابه منجر شد، شب ناآرامی را شاهد بود‌. ارتش زیمبابوه دیروز صبح طی آنچه آن را انتقال نرم قدرت نامید، رییس‌جمهور را برکنار کرد‌.
ارتش زیمبابوه صبح دیروز اعلام کرد قدرت را از رابرت موگابه، رییس‌جمهور ۹۳ ساله آن کشور گرفته‌ است‌. بحران سیاسی در زیمبابوه پس از آن افزایش یافت که موگابه که اکنون لقب مسن‌ترین رییس‌جمهور دنیا را نیز دارد، سرانجام هفته گذشته ایمرسون مناگاگوا، معاون و از متحدان قدیمی خود را که یکی از گزینه‌های جانشینی او محسوب می‌شد، برکنار کرد‌. گفته می‌شود دلیل این برکناری، آماده کردن شرایط برای ریاست‌جمهوری گریس موگابه، همسر رابرت موگابه بوده است‌.
در حالی که واحدهایی از ارتش زیمبابوه در مراکز حساس پایتخت مستقر شده‌ و از برخی نقاط شهر صدای انفجار و تیراندازی به گوش می‌رسد، آفریقای‌جنوبی برای کمک به رفع بحران کنونی اعلام آمادگی کرده و سفارتخانه‌های آمریکا و بریتانیا از شهروندان این دو کشور در زیمبابوه خواسته‌اند که مراقب باشند‌.
از شرایط رابرت موگابه، رییس‌جمهور و اعضای خانواده او اطلاع دقیقی در دست نیست‌. جیکوب زوما، رییس‌جمهور آفریقای‌جنوبی صبح دیروز اعلام کرد که آماده است برای رفع بحران سیاسی زیمبابوه و حل اختلاف بین گروه‌های رقیب در حکومت آن کشور میانجیگری کند‌. همچنین، چین که بزرگ‌ترین شریک تجاری زیمبابوه محسوب می‌شود، گفته است که اوضاع آن کشور را از نزدیک زیر نظر دارد و امیدوار است که طرف‌های ذینفع اختلافات خود را به شکلی مسالمت‌آمیز حل و فصل کنند‌.


ساعاتی پیش از آن، ژنرال سیبوسیسو مویو، سخنگوی ارتش زیمبابوه در یک پیام تلویزیونی گفت که ارتش مایل است تصریح کند که اقدام ما به منزله در دست گرفتن دولت نیست بلکه نیروهای دفاعی درصدد آرام کردن شرایط رو به وخامت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشورمان هستند که اگر به سرعت حل‌وفصل نشود، می‌تواند به درگیری خشونت‌آمیز منجر شود‌.
ژنرال سیبوسیسو گفت که رابرت موگابه، رییس‌جمهور ۹۳ ساله و اعضای خانواده او در امنیت هستند و افزود: ما فقط جنایتکارانی را هدف قرار می‌دهیم که اطراف رییس‌جمهور را گرفته و مرتکب جنایت و باعث بروز مصایب اجتماعی و اقتصادی می‌شوند‌.
وی گفت که نفرات ارتش باید فورا به سربازخانه‌ها بازگردند و به سایر نیروهای امنیتی نیز هشدار داد که اقدامات تحریک‌آمیز با واکنش مناسب مواجه خواهد شد‌. وی گفت که اوضاع کاملا آرام است‌.
با وجود اظهارات سخنگوی ارتش، گزارش‌های خبری حاکی از آن است که از بخش‌هایی از هراره، پایتخت، به خصوص محله‌های مرفه‌نشین صدای انفجار و تیراندازی به گوش می‌رسد‌. همچنین، هنوز از وضعیت آقای موگابه و خانواده او، به خصوص همسرش گریس، اطلاعی در دست نیست‌. برخی گزارشگران از خروج اعضای خانواده او از کشور خبر داده و شماری از تحلیلگران گفته‌اند که باید انتظار داشت رابرت موگابه به زودی از سمت خود کناره‌گیری کند‌. این گزارش‌ها از سوی منابع رسمی تایید نشده است‌.
سه‌شنبه گذشته، گزارش شد که چند واحد نظامی همراه با تعدادی تانک به سوی پایتخت در حرکت هستند و ساعاتی بعد، اخباری از استقرار نظامیان در نقاطی از شهر منتشر شد‌. رییس ستاد ارتش زیمبابوه نیز گفت که ارتش در نظر دارد از ادامه پاکسازی طرفداران امرسون منانگاواوا جلوگیری کند‌. منانگاواوا، معاون رییس‌جمهور زیمبابوه و از اعضای رهبری حزب حاکم زانو پی اف بود و گاه از او به عنوان جانشین احتمالی رابرت موگابه نام برده می‌شد اما چند روز پیش به دستور موگابه برکنار شد‌.
موگابه او را به توطئه و خرابکاری سیاسی متهم کرد اما گفته شده است که دلیل اصلی برکناری آقای منانگاواوا رقابت درون حزب حاکم بین طرفداران او و حامیان گریس موگابه، همسر ۵۲ ساله رییس‌جمهور بود که سرانجام توانست همسرش را در مورد برکناری معاون رییس‌جمهور قانع کند‌.
رییس ستاد ارتش همچنین گفت که نباید اجازه داد کسانی که نقشی در مبارزات استقلال‌طلبانه زیمبابوه نداشته‌اند بر اوضاع کشور مسلط شوند‌. به گفته ناظران، منظور او گریس موگابه بود که ظاهرا با تشکیل جناحی متشکل از اعضای جوان‌تر حزب حاکم، درصدد کسب قدرت و جانشینی همسرش است‌.
سرشار از پلاتین و الماس
زیمبابوه در جنوب آفریقا زمانی با عنوان «رودزیا» از مستعمرات بریتانیا بود اما در سال ۱۹۶۵ اقلیت سفیدپوست ساکن این مستعمره به‌طور یکجانبه اعلام استقلال کردند که با مخالفت بریتانیا مواجه شد‌. در آن زمان، امکانات اقتصادی رودزیا عمدتا در دست اقلیت سفیدپوست متمرکز بود و انتظار می‌رفت دولت جدید نوعی نظام جدایی نژادی - آپارتاید - شبیه آفریقای جنوبی آن زمان را در این سرزمین مستقر کند‌.
پس از چند سال مقابله سیاسی از سوی بریتانیا و جامعه بین‌المللی، از جمله تحریم‌های اقتصادی، همراه با مبارزه مسلحانه گروه‌های طرفدار حکومت اکثریت سیاه‌پوست، سرانجام در سال ۱۹۸۰ بین دولت سفیدپوستان، بریتانیا و استقلال‌طلبان توافقی به دست آمد که در نتیجه آن، این سرزمین با نام جدید زیمبابوه استقلال یافت و قدرت به یک دولت بومی منتقل شد‌.
در اولین انتخابات پارلمانی در زیمبابوه که مدتی کوتاه پس از کسب استقلال برگزار شد، حزب اتحاد ملی آفریقایی زیمبابوه - زانو - به رهبری رابرت موگابه توانست اکثریت قابل توجه آرا را به دست آورد و قدرت را در دست گیرد‌. نتیجه انتخابات باعث شورش برخی اقلیت‌های قومی و سرکوب خونین آنان شد اما جنگ داخلی سرانجام با توافق بین دولت و مخالفان و تشکیل حزب زانو - پی‌اف (زانو - جبهه مردمی) خاتمه یافت‌.
از آن زمان تاکنون، رابرت موگابه در سمت نخست‌وزیر و بعدا رییس‌جمهور، قدرت را در این کشور در دست داشته و با اینکه فعالیت احزاب دیگر ممنوع نیست اما حزب حاکم با در دست داشتن مواضع قدرت سیاسی و اقتصادی، زمام امور را در دست دارد‌. به گفته منتقدان، رابرت موگابه و حزب زانو- پی‌اف راه‌های مختلف، از سرکوب مخالفان گرفته تا تقلب در انتخابات، قدرت را حفظ کرده است‌. زیمبابوه دارای منابع غنی طبیعی به خصوص پلاتین و الماس و شرایط مساعد برای کشاورزی است‌. با این همه، تسلط نهادها و افراد متنفذ بر امکانات اقتصادی، فساد گسترده و اقدامات خارجی دولت، از جمله تلاش برای گسترش نفوذ خود در آفریقا از طریق مداخله در درگیری‌های نظامی در خارج، به تدریج باعث بروز مشکلات اقتصادی عمده در این کشور شد که در سال‌های اخیر، به یک بحران شدید شامل کاهش شدید ارزش پول ملی، تورم سرسام‌آور، ورشکستگی واحدهای کشاورزی و تولیدی، کمبود و گرانی شدید کالا و فقر شهروندان منجر شده است‌.
رابرت موگابه که به خاطر نقض حقوق بشر و عدم رعایت آزادی‌های سیاسی با انتقاد خارجی مواجه بوده، مشکلات داخلی را حاصل توطئه خارجی خوانده و به‌‌خصوص بریتانیا را به تلاش برای استعمار مجدد زیمبابوه متهم کرده است‌. بحران در زمینه سیاست خارجی به نوبه خود، به روابط اقتصادی زیمبابوه با خارج آسیب زده و در مواردی باعث کاهش کمک‌های بشردوستانه شده است‌.