روزنامه قانون
1396/10/18
باغ‌هاي سيما نی
بدون دستور قضایی هیچ ماموری مجاز به ورود به ملک محصور نيستمصوبه برج‌باغ‌ها باعث شده است تمام باغ‌ها به برج و منازل مسکونی تبدیل شوند
در برخی مناطق ممنوعه، باغ‌ها و حتی جنگل‌ها تخریب و ویلاهای مجلل و کاخ مانند ساخته شده‌اند
اگر ملک محصور باشد، بايد برای جلوگیری از عملیات در ملک محصور دستور مقام قضایی اخذ شود
از مجموع 14 هزار هکتار مساحت اراضی سبز و باغات تهران، حدود هشت هزار هکتار باقی مانده است
در حین انجام عملیات ساخت‌وساز غیرمجاز، ماموران شهرداری و جهاد کشاورزی می‌توانند مانع عملیات شوند
قانون درصدد است مانع تخریب باغ‌ها و اراضی مزروعی شود؛ هرچند تعریف روشنی از باغ‌ها و به ویژه اراضی مزروعی ارائه نکرده است
روزگاري به باغ‌ها و كوچه‌هاي درختي‌اش معروف بود؛كوچه‌هاي باريكي كه هر دو طرف آن را باغ‌هايي بزرگ احاطه كرده و درختان تنومندي كه بر سر رهگذران سايه افكنده بودند. اما سال‌هاست ديگر خبري از كوچه باغ‌هاي شمال تهران نيست و درختان باقي مانده نيز منتظرند ريشه‌هاي‌شان بخشكد و به جاي آن‌ها برج‌هاي بلند بنا شود. تهران روزگاري پر از باغ‌هاي بزرگ و پر درخت بود اما افزايش جمعيت دستاويزي براي سودجويي برخي افراد شد تا باغ‌هاي سرسبز را تخريب و به جاي آن ساختمان بلندمرتبه بسازند و سود بيشتري عايد خود كنند. سالهاي زيادي است كه بافت متراكم شهري جاي باغ‌هاي بزرگ را گرفته و ديگر خبري از درختان بلند و باغ‌هاي سرسبز نيست. شمال تهران كه به دليل وجود باغ‌هاي زياد، روزي به عنوان ييلاق و منطقه خوش آب و هواي شهر محسوب مي‌شد و بسياري از افراد تعطيلات و اوقات فراغت خود را در اين مناطق مي‌گذراندند، حال پر شده از خيابان‌هايي كه فقط ساختمان‌هاي بلند در آن خودنمايي مي‌كند. اما آيا با توجه به آلودگي هواي شهر تهران، تخريب باغ‌ها قانوني است؟
در اين زمينه غلامرضا انصاري، عضو پيشين شورای شهر تهران گفته است : هفت هزار هکتار باغ‌های شمال شهر تهران در سال‌های اخير و در دوران قاليباف از بين رفته است.
از بين بردن درخت‌ها وتخريب باغ‌ها، قصه پر غصه سالهاي اخير تهران است. درختان چندين سالهاي كه هواي آلوده اين شهر را تلطيف مي‌كردند، حال با طرق مختلف خشكانده شده و پس از مدتي نيز به كارگاه ساختمان‌سازي تبديل مي‌شوند. قطع درختان و از بين بردن باغ‌ها در شهرهاي بزرگ در حالي انجام گرفته‌است كه اين شهرها سال‌هاست از هواي آلوده رنج مي‌برند. تا جايي كه تا كنون آلودگي هوا جان و سلامت بسياري از شهروندان را به مخاطره انداخته است.
به گفته کارشناسان از مجموع 14 هزار هکتار مساحت اراضی سبز و باغات تهران، حدود هشت‌هزار هکتار باقی مانده که سهم زمین‌های باغی فقط 1200 هکتار یعنی معادل کمتر از دو درصد مساحت پایتخت برآورد میشود؛ ضمن اینکه با روند پرشتاب ساخت «برج‌باغ» در سال‌های اخیر، احتمال می‌رود همین عرصه محدود قابل حفاظت، سریع‌تر از گذشته تخریب و محو شود. اين در حالي است كه در قالب مجوز «برج‌باغ» همه مالکان اراضی باغی در پایتخت می‌توانند برای تغییرکاربری زمین مشجر به مسکونی یا تجاری، پروانه قانونی از شهرداری دریافت کنند. لازم به ذكر است كه تا قبل از سال 82، ساخت و ساز در زمین‌های باغی در نهايت تا چهار طبقه مجاز بود اما از آن سال تا قبل از رونمایی از طرح تفصیلی جدید (سال91)، تراکم ساختمانی در این زمین‌ها تا دو برابر افزایش پیدا کرد و کل ارتفاع مجاز برای بارگذاری مسکونی در باغات تهران به هشت طبقه رسید.
رحمت ا... حافظی، عضو پيشين شوراي شهر این مصوبه را زمینه ساز قلع و قمع باغ‌ها به وسیله سوداگران دانسته و گفته است، مصوبه برج‌باغ‌ها باعث شده تمام باغ‌ها به برج و منازل مسکونی تبدیل شوند. به اعتقاد او این مصوبه و تبعات آن برای همیشه در تاریخ شورا باقی می‌ماند و باید هر چه سریع‌تر نسبت به لغو آن و مصوبه جایگزین اقدام شود. اما قانون در اين زمينه چگونه است؟ با توجه به اينكه سال‌هاست شهروندان تهراني از هواي آلوده رنج مي‌برند، دليل مسئولان شهرداري براي اعطاي اين مجوز چه بوده؟ در اين زمينه با دكتر صادق سليمي، حقوق‌دان و استاد دانشگاه به گفت وگو نشستيم.
آقاي سليمي، ساخت و ساز در باغ ها و مزارع تابع چه ضوابط و محدودیت‌هایی است؟ آیا می‌توان به دلخواه قسمتی از یک باغ را تخریب و براي مثال به ساختمان تبدیل کرد؟
هرگونه ساخت‌و‌سازی تابع مقررات خاصي است. اگرچه هر مالکی به موجب قوانین شرعی و عرفی حق هرنوع تصرف را در ملک خود دارد اما این نوع تصرفات نباید با منافع عموم جامعه و نسل‌های آينده تعارض و تداخل داشته باشد. تبدیل درخت‌ها و جنگل‌ها به ساختمان بي‌شك به محیط زیست و کل جامعه لطمه می‌زند اما در عین حال نمی‌توان حقوق مالکانه را به طور کلی نادیده گرفت و هر نوع ساخت‌وساز را ممنوع کرد. در واقع باید همچون سایر شئون زندگی اجتماعی در این مورد نیز تعادل و توازنی بین منافع فرد و جامعه برقرار كرد. در قوانین ایران نیز حسب اینکه ملک در حریم شهر یا خارج از آن باشد، ساخت‌وساز تابع مقررات، محدودیت‌ها و ممنوعیت‌هایی است. به عنوان قاعده کلی تغییر کاربری باغ‌ها و زمین‌های مزروعی ممنوع است به جز موارد خاصی که ضرورت آن‌را باید مراجع ذی‌ربط احراز کند. ولی متاسفانه در این خصوص قانون تا حدودی نقص و ابهام دارد و به‌دليل اجرای ناصحیح آن مشکلات زیادی برای مردم و جامعه بروز می‌کند.
ابهامات و نقايص قانون در اين زمينه چيست؟
در این ارتباط قانون حفظ کاربری مصوب 1376 با اصلاحات سال1385 حاکمیت دارد. این قانون درصدد است مانع تخریب باغ‌ها و اراضی مزروعی شود. اما در این خصوص تعریف روشنی از باغ‌ها و به ویژه از اراضی مزروعی ارائه نکرده است. براي مثال روشن نیست چنانچه زمینی در روزگاری برای مثال چند سال یا چند دهه پیش مزروعی بوده ولی بنا به هر دلیلی ده‌ها سال است به زمین بایر و بیابان تبدیل شده و در زمان تصویب قانون فوق نیز هیچ‌گونه زراعتی در آن زمین به عمل نمی آمده، آیا مشمول حمایت‌های قانون مذکور است یا خیر؟ با توجه به مشکلات مربوط به کم‌آبی اگر مالکان چنین زمین‌هایی علاقه‌مند باشند با آبیاری مکانیزه و سرمایه‌گذاری شخصی 90-80درصد زمین را نهال کاري و آن را تبدیل به باغ کنند و 20-10 درصد آن را به‌منظور احداث بنا و امکانات رفاهی خود اختصاص دهند، آیا جهاد کشاورزی و سایر ارگان‌ها باید از این آبادانی و سبز شدن بیابان‌ها استقبال کنند یا باید با تفسیر به رای و مزروعی تلقی کردن این اراضی جلوی آن را بگیرند تا به جای باغ‌های سرسبز، بیابان را گسترش دهند؟ متاسفانه عملکرد جهاد کشاورزی و سایر ارگان‌های ذی‌ربط در این خصوص نه قاطعیت دارد نه با فلسفه قانون همسو است و نه تساوی افراد در برابر قانون رعایت می شود. به همین دلیل است که در موارد زیادی شاهد ساخت ویلاهای مجلل در اراضی کوهستانی و ارتفاعات هستیم که هم مغایر با قانون حفظ کاربری و هم مغایر ممنوعیت ساخت‌وساز در ارتفاعات بالای 1400 متر است و از طرف دیگر در برخی اراضی که به بیابان تبدیل شده‌اند و چندین دهه بایر بوده‌اند، وقتی مالکان درصدد احیاي آن وتبدیل به باغ با احداث دیوار و حداقل امکانات هستند، عوامل جهاد كشاورزي و شهرداری مبادرت به برخورد های شدید و فراقانونی می‌کنند.
آیا در اين گونه موارد ممكن است جهاد کشاورزی و شهرداری رفتار تبعیض آمیزی داشته باشند؛ در صورت مثبت بودن پاسخ، علت آن چیست؟
تشخیص تبعیض‌آمیزبودن رفتارها امر دشواری نیست؛ کافی است بازدیدی از وضعیت اراضی اطراف شهر داشته باشیم. در برخی مناطق ممنوعه باغ‌ها و حتی جنگل‌ها تخریب و ویلاهای مجلل و کاخ مانند ساخته شده‌اند و در برخی موارد جلوی محصوركردن باغ‌های مثمر گرفته میشود و مالکان از احیای باغ خود نا‌امید می‌شوند. علت این رفتار تبعیض‌آمیز ترجیح دادن منافع شخصی ماموران بر اجرای قانون است؛ آن‌ها اصل را برممنوعیت می‌گذارند مگر اينكه افراد حاضر به تمکین نسبت به خواسته‌های غیر قانونی آنان باشند در مواردی شهرداری در خارج از حریم قانونی شهر مبادرت به تخریب دیوارها و حتی ورود غیرقانونی از روی دیوار به داخل املاک و اراضی افراد بدون مجوز قضایی می‌کنند و انجام هرگونه فعالیتی را منوط به پرداخت مبالغ هنگفت غیرقانونی مورد نظر خود می‌دانند كه اینجانب مدارک و مستنداتی در این خصوص در منطقه باغستان شهریار در اختیار دارم و در صورت تمایل مسئولان محترم در اختیار آنان خواهم گذاشت.
اين رفتارهاي تبعیض آمیز چه مشکلاتی برای مالکان و جامعه به همراه خواهد داشت؟
مالکان از نابسامانی رنج می‌برند. کسی که سالم زندگی می‌کند، حاضر به باج دادن نیست پس استفاده از ملک خود را از دست می‌دهد. اما کسانی که اهل فساد هستند، پیشرفت می‌کنند جامعه نیز از دوطرف متضرر میشود از طرفی زوال باغ‌ها باعث صدمه جبران ناپذیری به جامعه مي‌شود و از سوی دیگر درآمد‌های قانونی که بايد برای صدور مجوز در موارد مقتضی به خزانه دولت واریز شود، كاهش مي‌يابد.
به نظر شما مسئولان شهرداری و جهاد کشاورزی بايد چه راهکارهایی را برای مقابله با ساخت‌وساز غیرمجاز اتخاذ كنند؟
در حین انجام عملیات ساخت‌وساز غیرمجاز حسب مورد داخل حریم شهرها و خارج از آن، ماموران شهرداری و جهاد کشاورزی می‌توانند با صدور اخطاریه وارد عمل شده و جلوی عملیات را بگیرند. بدیهی است که اگر ملک محصور باشد برای جلوگیری از عملیات در ملک محصور باید دستور مقام قضایی اخذ شود ودر غير اين‌صورت ماموران، مجاز به ورود به عنف به ملک مردم نیستند. حتی در خصوص دیوار و ملک در حال ساخت می توانند با دستور دادستان نسبت به تخریب آن نیز اقدام کنند. روشن است که بدون دستور قضایی هیچ ماموری مجاز به ورود به ملک محصور نيست.
در پایان اگر نقطه نظر خاصي داريد بفرماييد.
شنیده‌ها حکایت از آن دارد که قانون حفظ کاربری در حال اصلاح در مجلس شورای اسلامی است. شایسته است قانون از شفافیت لازم برخوردار باشد تا کمتر قابل سوءاستفاده شود. همچنین باید با استفاده از فناوری‌هاي جدید از قبیل فیلم‌ها و عکس‌های هوایی در جهت سبز کردن اراضی بایر اقدام شود. در اين زمينه مي‌توان با اعطاي امتیازات خاص به مالکان اراضی باير ( به‌فرض مثال ساخت 20درصد بنا در قبال 80درصد درخت با سیستم آبیاری مکانیزه) كوشيد تا مردم ترغيب شوند زمين‌هاي باير را به باغ‌هايي پر از درخت تبديل كنند.
سایر اخبار این روزنامه
احمدي نژ اد محصور نيست
تشريح غيرعلني اع تراضات
روش منسوخ بنزين دو نرخي
سنگ پيش پاي مبارزه با پولشويي
حاشيه هاي تعيين يك مكان
باغ‌هاي سيما نی
تاراج ميراث توسط جويندگان گنج
مرکل و بازی در وقت اضافی
ضرورت برخورد عاجل باشعاردهندگان در ورزشگاه تبريز
نگاهی آینده نگرانه به اعتراضات دی ۱۳۹۶
تلگرام در آستانه رفع فيلتر
فاجعه‌‌اي از جنس آتش در دريا
