روزنامه اعتماد
1397/02/18
تغيير توازن به نفع مقاومت
شهاب شهسواري64 كرسي براي مسيحيان و 64 كرسي براي مسلمانان، اين شايد ساده‌ترين شيوه توصيف سياست در پارلمان لبنان باشد، اما شرايط براي لبناني‌ها بسيار پيچيده‌تر است، 64 كرسي مسيحيان بين 7 طايفه مختلف مسيحي و 64 كرسي مسلمانان بين 4 مذهب مختلف تقسيم شده‌اند. هر يك از اين طوايف احزاب خودشان را دارند و در هر طايفه رقابت جدي بين احزاب مختلف جريان دارد. اما از زمان ترور نخست‌وزير پيشين لبنان، رفيق حريري تاكنون، سياست لبنان به يك رقابت ساده ميان دو جريان تبديل شد، جريان 14 مارس، كه اصلي‌ترين شاخصه‌هاي آن نزديكي به عربستان سعودي و مخالفت با دولت بشار اسد در سوريه است و جريان 8 مارس كه با محوريت حمايت از دولت بشار اسد، نزديكي با ايران و حمايت از مقاومت حزب‌الله شكل گرفته است. تا پيش از برگزاري انتخابات روز يكشنبه، دولت سعد حريري، با در اختيار داشتن 68 راي در پارلمان در برابر 60 راي جريان 8 مارس، از جايگاه قدرتمندتري برخوردار بود، اما بعد از انتخابات شرايط كاملا تغيير كرد، حالا پيش‌بيني مي‌شود كه دست‌كم 67 كرسي پارلمان در اختيار جريان 8 مارس باشد. هر چند سمير جعجع و جريان قوات لبناني، از مسيحيان نزديك به سعد حريري، توانستند كرسي‌هاي خود را از 8 كرسي به 15 كرسي افزايش دهند، اما جريان مستقبل به رهبري شخص حريري، دست‌كم 11 كرسي پارلماني خود را از دست داد، هرچند كه اين حزب همچنان بزرگ‌ترين فراكسيون پارلمان باقي مي‌ماند، اما نهايتا اكثريت قطعي پارلمان را بعد از 9 سال به رقبايش واگذار كرده است.
نامزدهاي سني نزديك به حزب‌الله در حوزه‌هاي انتخابي بيروت، صيدا و طرابلس كه اصلي‌ترين پايگاه‌هاي راي جريان مستقبل سعد حريري محسوب مي‌شدند، عملكرد خوبي داشتند و براي اولين‌بار توانستند انحصار جريان مستقبل در اين مناطق را بشكنند. روزنامه الاخبار لبنان در صفحه اول خود اين پيروزي را «يك سيلي» براي رفيق حريري توصيف كرد. از جمله جنجالي‌ترين نامزدهاي شناخته شده نزديك به حزب‌الله در اين انتخابات كه توانست به پارلمان راه پيدا كند، جميل السيد، ژنرال بازنشسته شيعه و رييس پيشين اداره كل امنيت عمومي لبنان بود كه پيش از اين به عنوان يكي از متهمان ترور رفيق حريري، نخست‌وزير پيشين لبنان در زندان بود، اما به دليل فقدان شواهد از اتهام‌هاي وارده تبرئه شد. فيصل كرمي، نامزد سني جريان 8 مارس و فرزند عمر كرمي، نخست‌وزير پيشين لبنان نيز توانست براي اولين‌بار يك كرسي از منطقه طرابلس براي جريان 8 مارس كسب كند. با وجود موفقيت‌هاي چشمگير حزب‌الله، جريان آزاد ملي و جنبش امل در نقاط مختلف لبنان، اما در بعلبك و هرمل، حزب‌الله دو كرسي خود را به دو نامزد از جريان مستقبل و قوات لبناني واگذار كرد. جريان آزاد ملي لبنان، اصلي‌ترين جريان مسيحيان ماروني به رهبري جبران باسيل، وزير امورخارجه و رهبري معنوي ميشل عون رييس‌جمهور، كه يكي از اصلي‌ترين متحدان حزب‌الله محسوب مي‌شود، كمترين جابه‌جايي را در تعداد كرسي‌هاي خود داشت. اشرف ريفي، وزير دادگستري پيشين لبنان و نزديك به عربستان سعودي كه از جمله پراميدترين نامزدها در منطقه طرابلس محسوب مي‌شد، بر خلاف انتظارها در طرابلس نتوانست آراي كافي براي ورود به پارلمان كسب كند.
پيروزي بزرگ براي ايران
بسياري از تحليلگران شكاف سياسي در لبنان را طي سال‌هاي اخير به عنوان بخشي از رقابت منطقه‌اي ميان جمهوري اسلامي ايران و عربستان سعودي توصيف مي‌كردند. حزب‌الله به عنوان بازوي قدرتمند ايران در جنوب لبنان و جريان مستقبل به رهبري سعد حريري، به عنوان دست رياض در بيروت توصيف مي‌شود. بعد از اعلام نتايج اوليه انتخابات روز يكشنبه بسياري از رسانه‌هاي بين‌المللي، حزب‌الله را برنده اصلي اين انتخابات معرفي كردند و نتايج آن را به عنوان يك پيروزي بزرگ براي نفوذ منطقه‌اي ايران نام بردند. رويترز مي‌نويسد اين پيروزي براي حزب‌الله و احزاب نزديك به آن ممكن است سياست‌هاي غرب در برابر لبنان را پيچيده‌تر از گذشته كند، به خصوص كه دولت ايالات متحده امريكا، حزب‌الله را يك گروه تروريستي مي‌شناسد و ممكن است در كمك‌هاي توسعه‌اي و كمك‌هاي نظامي به لبنان تجديدنظر كند.
پايان حريري؟
هر چند با اعلام نتايج نهايي انتخابات لبنان، مشخص شد كه جريان مستقبل به رهبري سعد حريري، همچنان قدرتمندترين فراكسيون سني پارلمان را در اختيار دارد و همزمان، جريان مسيحي قوات لبناني به رهبري سمير جعجع، اصلي‌ترين متحد سعد حريري نيز توانست تعداد كرسي‌هاي خود را در پارلمان تقريبا دو برابر كند، اما اكثريت پارلمان از اختيار جريان 14 مارس خارج شد. اما هنوز قابل پيش‌بيني نيست كه دولت آينده در اختيار چه كسي قرار خواهد گرفت. تحليلگران معتقدند كه گروه‌هاي لبناني مجبور خواهند بود شكل دولت وحدت ملي كنوني را حفظ كنند، به شكلي كه مانند دولت سعد حريري، همه جناح‌ها، احزاب و طايفه‌هاي لبناني در دولت سهم داشته‌باشند. روفاييل زغيب، روحاني بلندپايه ماروني در گفت‌وگو با خبرگزاري فيدس واتيكان مي‌گويد: «همه جناح‌ها به يكديگر نياز دارند، با نتايج اخير هيچ كس به تنهايي نمي‌تواند كل حكومت را يكجا در اختيار بگيرد. در نتيجه همه شواهد نشان مي‌دهد كه دوباره شاهد يك توافق متوازن و منصفانه براي همه گروه‌ها باشيم، همان‌گونه كه قبلا براي انتخاب رييس‌جمهور ميشل عون بين گروه‌ها و احزاب عمده شكل گرفت.» ديويد اندرز، خبرنگار روزنامه نشنال امارات مي‌گويد كه حتي بعد از اعلام نتايج انتخابات باز هم آينده دولت لبنان مشخص نخواهد شد. او مي‌گويد: «هواداران سعد حريري اميدوارند كه او نخست‌وزير باقي بماند، از نظر آنها تغيير تركيب پارلمان باعث خواهد شد كه گروه‌هاي رقيب خواستار پست‌هاي مهم‌تري در كابينه شوند، اما احتمالا به ادامه رياست حريري رضايت خواهند داد. با اين حال براي رسيدن به يك اجماع براي دولت آينده شايد ماه‌ها زمان لازم باشد.»
ورود مستقل‌ها به پارلمان لبنان
اما در ميان همه وزن‌كشي‌هاي جريان‌هاي سياسي قديمي لبنان، حضور نامزدهاي مستقل نيز در انتخابات روز يكشنبه چشمگير بود و براي اولين‌بار تعدادي از نامزدهاي مستقل كه به فهرست‌هاي انتخاباتي محلي راه پيدا كرده‌بودند، توانستند با كنار زدن رقباي قدرتمند خود از احزاب قديمي وارد پارلمان لبنان شوند. بر اساس نتايج اوليه دست‌كم 7 چهره مستقل توانسته‌اند از حوزه‌هاي مختلف كرسي پارلماني كسب كنند. از ميان 86 نامزد زن كه براي ورود به پارلمان نامزد شده‌بودند، 8 زن توانستند مجوز ورود به پارلمان را پيدا كنند، در دوره قبل تنها 4 كرسي متعلق به زنان بود كه هر چند هنوز سهم بزرگي نيست، اما دو برابر رشد پيدا كرده است. هر چند حضور چهره‌هاي مستقل و غيرحزبي به تعداد كم در پارلمان لبنان بي‌سابقه نيست، اما اين اولين‌بار است كه گروه‌هاي مستقل و نهادهاي مردمي به صورت فهرست‌هاي مستقل در انتخابات شركت مي‌كنند. در بيروت، فهرست كلنا وطني، يك فهرست مستقل از چهره‌هاي جوان و زنان فعال مدني لبنان بود كه بدون وابستگي سياسي به احزاب مشهور وارد مبارزات شده‌بودند و عملكرد موفقي داشتند. همزمان گروه‌هاي ديگر مردمي در حوزه‌هاي انتخاباتي ديگر نيز تلاش كردند با ائتلاف با فهرست‌هاي سياسي انتخاباتي، چند چهره مستقل و فعال مدني را وارد پارلمان كنند.
كاهش استقبال از صندوق راي
يكي از مهم‌ترين نكات در مورد انتخابات روز يكشنبه لبنان اين بود كه بر خلاف پيش‌بيني‌ها مشاركت راي‌دهندگان در اين انتخابات كمتر شده‌بود. به گفته نهاد منشوق، وزير كشور لبنان 49.2 درصد از واجدين شرايط در اين انتخابات مشاركت كردند كه كمتر از نيمي از واجدين شرايط و نزديك به 5 درصد كمتر از سطح مشاركت در انتخابات پيشين پارلماني لبنان در سال 2009 بود. بسياري از تحليلگران تغيير قانون انتخابات و ناآشنايي راي‌دهندگان و مجريان راي‌گيري با قانون جديد را عامل اصلي كاهش ميزان مشاركت در انتخابات پارلماني لبنان معرفي مي‌كنند. وزير كشور لبنان از جمله كساني است كه ساعاتي پس از بسته شدن حوزه‌هاي راي‌گيري، قانون جديد انتخابات را عامل كاهش مشاركت معرفي كرد. منشوق گفت: «يك قانون جديد حاكم شده است و بسياري از راي‌دهندگان با آن آشنا نبودند، مجريان حوزه‌هاي انتخاباتي نيز با اين قانون ناآشنا بودند، در نتيجه عمليات راي‌گيري با كندي زيادي انجام شد.»
راي‌دهندگان لبناني بعد از 9 سال فرصت پيدا كرده‌بودند كه نمايندگان خود را انتخاب كنند. اما پيچيدگي‌هاي قانون جديد انتخابات باعث شد كه بخشي از واجدين شرايط راي دادن دچار سردرگمي شوند. تغيير شيوه انتخابات از نوشتن گزينه‌ها انتخاباتي به برگه‌هاي راي كه نام فهرست‌هاي انتخاباتي روي آنها چاپ شده‌بود، يكي از عوامل سردرگمي راي‌دهندگان و مجريان انتخابات بود. از سوي ديگر شبكه پيچيده ائتلاف‌ها در حوزه‌هاي 15 گانه راي‌گيري و زيرحوزه‌هاي مناطق بزرگ باعث شده‌بود كه در شرايطي كه برخي احزاب و گروه‌هاي در يك منطق مشخص با يكديگر رقابت مي‌كنند، در منطقه همسايه وارد ائتلاف بر عليه حزب ديگري شوند. ساعت شش بعد از ظهر روز يكشنبه به وقت محلي بسياري از چهره‌هاي شناخته‌شده سياسي لبنان، بعد از اعلام خبر استقبال كم راي‌دهندگان، از واجدين شرايط خواستند تا به صندوق‌هاي راي‌گيري مراجعه كنند، اما يك ساعت بعد، بدون اينكه تغيير محسوسي در رقم مراجعه‌كنندگان مشاهده شود، مطابق برنامه پيش‌بيني شده، حوزه‌هاي راي‌گيري بعد از 12 ساعت با مشاركت كمتر از 50 درصدي بسته شد.
واكنش منفي اسراييل و بحرين
موفقيت جريان 8 مارس در انتخابات پارلماني لبنان با واكنش رژيم صهيونيستي مواجه شد. نفتالي بنت، وزير آموزش رژيم صهيونيستي و عضو كابينه امنيتي دولت نتانياهو در حساب كاربري توييتر خود با اشاره به پيروزي حزب‌الله نوشت: «لبنان= حزب‌الله ديگر از اين به بعد براي اسراييل تفاوتي ميان دولت مستقل لبنان و حزب‌الله وجود ندارد و هر اقدامي از درون خاك لبنان، مسووليت كل دولت اين كشور تلقي خواهد شد.» همزمان وزير خارجه پادشاهي بحرين هم به انتقاد از انتخابات در لبنان پرداخته است؛ خالد بن احمد در توييتي نوشته است: «زماني كه لات‌ها، دزدها و جاسوس‌ها فرآيند دموكراتيك را كنترل كنند، اين فرآيند به يك فاجعه براي مردم تبديل و باعث مي‌شود پيش از اينكه شهروندان راي خود را به صندوق بيندازند نتيجه از پيش معلوم باشد.»
حريري: بايد از دموكراسي لبنان حراست كرد
سعد حريري، نخست‌وزير لبنان، عصر روز دوشنبه در سخناني با وجود قبول اين نكته كه تعداد كرسي‌هاي حزبش، مستقبل از 33 كرسي به 21 كرسي كاهش پيدا كرده است، گفت: «ما نبرد سختي عليه فهرست‌هاي متعددي كه با ما رقابت مي‌كردند داشتيم و در بسياري از حوزه‌ها پيروز شديم. به نظر من ما از اين انتخابات سربلند بيرون آمديم.» او تاكيد كرد كه بعد از انتخابات، بدون توجه به نتيجه فقط بايد «از دموكراسي و آزادي جاري در لبنان» حمايت كرد. او همچنين گفت كه بعد از اين انتخابات «ديگر قابل پذيرش نيست كه هيچ شهروند لبناني زير خط فقر زندگي كند.» حريري همچنين به صورت تلويحي به سلاح مقاومت اشاره كرد و گفت: «رييس‌جمهور وعده داده است كه بعد از انتخابات در مورد استراتژي امنيت ملي مباحثي صورت بگيرد. تا جايي كه به مساله سلاح‌ها مربوط باشد، موضع من براي همه مشخص است، من با هر سلاح غيرقانوني مخالفم.»
ناظران: انتخابات سالم برگزار شد
هر چند برخي گروه‌ها، از جمله يكي از نامزدهاي فهرست كلنا وطني در بيروت و همچنين سمير جعجع، رهبر جريان قوات لبناني نسبت به نتايج انتخابات اعتراضاتي را مطرح كرده‌اند، اما موسسه ملي دموكراسي لبنان، كه به عنوان يك نهاد مستقل بر برگزاري اين انتخابات نظارت كرده است، راي‌گيري را عمدتا سالم توصيف كرده است. بر اساس بيانيه‌اي كه موسسه ملي دموكراسي عصر روز دوشنبه به عنوان نتيجه مقدماتي گزارش نظارتي منتشر كرد: «با وجود برخي ناهماهنگي‌ها و تخلفات گزارش‌شده، راي‌گيري روز يكشنبه عمدتا مسالمت‌آميز، منظم و با مديريت مناسب انجام شد و ماموران امنيتي و مسوولان اجرايي انتخابات، وظايف خود را حرفه‌اي، صبورانه و غيرتمندانه به انجام رساندند.»
سایر اخبار این روزنامه
دلبسته اين خاكم
شهادت فتاح به نفع روحاني
پاسخ فعالان سياسي اصلاح‌طلب، اصولگرا و اعتدالگرا به پرسش‌هاي «اعتماد»: برجام و تحليل سه‌جناح
وزراي خارجه انگلستان و فرانسه با امريكا اتمام حجت كردند: آخرين تشويق‌ها و تهديدها
تغيير توازن به نفع مقاومت
مروري بر اظهارنظر 7 نفري كه مي‌خواهند كليد پايتخت را به دست بگيرند: كدام يك برنامه ضد فساد دارند؟
قدر هنر بدانيم
به كجا چنين شتابان
تريبون خيلي آزاد
ثبات مديريتي در ميراث فرهنگي
فقدان سياست شهري
افزايش سطح نفوذ نرم ايران
منافع ماندن در برجام
جايزه‌اي براي «باركيندو»
