روزنامه ابتکار
1397/04/07
«ابتکار» خواسته رئیسجمهوری از قضات در همایش قوه قضائیه را بررسی می‌کند از واقع‌نمایی تا سیاه‌نمایی
امید عبدالوهابی«قضات با سیاه نمایی برخورد کنند»! همین یک جمله رئیسجمهوری کافی بود تا اهالی رسانه را به واکنش وا دارد. روحانی در همایش سراسری قوه قضائیه بعد از دفاعیات مفصل از محسنات دولت این بار خطاب به رسانه‌ها گفت: «امروز قضات باید سیاه‌نمایی را همچون همیشه سیاه‌نمایی ببینند و اجازه ندهند که سیاه‌نمایی‌ها درباره نظام مردم را از آینده ناامید کند، دادستان‌های کشور، امروز وظیفه سنگین‌تری برعهده دارند. رسیدگی به تخلفات کسانی که آشکارا درباره آینده سیاه‌نمایی کرده و تلاش می‌کنند امید مردم را از بین ببرند و در این راستا به دشمن کمک می‌کنند، نیازی به شکایت خصوصی ندارند» .اما حد و مرز این سیاه‌نمایی کجاست؟ آیا اگر واقعیت تلخ و سیاه بود، رسانه‌ها نباید از آن بنویسند و اگر بنویسند سیاه‌نمایی محسوب میشود؟
آزادی مطبوعات رکن چهارم دموکراسی است که وظیفه نقد و ارزیابی مسائل، آگاهی بخشی، آموزش و به نوعی وظیفه فرهنگ‌سازی را بر عهده دارد. انتقاد یکی از ارکان مهم آزادی مطبوعات است که این آزادی البته با مضامینی تحت عنوان اخلاق مطبوعات حدگذاری میشود. مطبوعات در ایران اما همیشه در مظلومیت قرار داشته‌اند به گونه‌ای که هر بار به بهانه‌ای با آنها برخورد سلبی شده است و از همین روی و همچنین سایر مشکلات مادی و معنوی نشریات از زمان انقلاب اسلامی نتوانسته‌اند مدت مدیدی دوام بیاورند. امروز اما این سخنان نشان از کد دادن‌هایی است که اصحاب رسانه را نگران کرده تا دولت از پس یکی دیگر از وعده‌هایش مبنی بر افزایش فضای آزاد مطبوعاتی برنیاید. واقعیت سیاسی و اقتصادی کشور شاید پیراهن سیاهی به تن کرده باشد که رسانه‌ها همچون آینه‌ای آن را فقط منعکس می‌کنند. البته در این بین هستند رسانه‌هایی که بخواهند با حب و بغض فردی یا جناحی با مسائل برخورد کنند اما هرچه هست سخن رئیسجمهوری است که به راحتی می‌تواند توسط مجریان قضایی تفسیر به رای شود و آزادی مطبوعات را بیش از پیش به خطر اندازد.
شاید یکی از واکنش‌های جالب توجه به سخنان رئیسجمهوری، توییت انتقادی صادق زیباکلام بود. این فعال سیاسی نوشت: «جناب آقای رئیس‌جمهور! اگر قرار شود به جرم «ناامید ساختن مردم» کسانی تحت پیگرد قرار گیرند، با عرض معذرت خود حضرتعالی متهم ردیف اول هستید. چون به نحو حیرت‌انگیز و باورنکردنی و بحول و قوه الهی توانستید ۲۴میلیون نفری را که به شما رای داده بودند را در کمتر از چند ماه سرخورده، پشیمان و ناامید سازید».
وقتی مسئولان را نقد می‌کنید بلافاصله می‌گویند سیاه‌نمایی‌است
امیدعلی مسعودی استاد ارتباطات دراینباره می‌گوید: «معمولا وقتی مسئولان را نقد می‌کنید بلافاصله می‌گویند سیاه‌نمایی‌است. قبلا می‌گفتند که نقد منصفانه کنید ولی اکنون تکیه کلام آنها این است که سیاه‌نمایی نکنید. این نقد به دولت وارد است که تیم رسانه‌ای‌اش انتظارات را برآورده نمی‌کند. ما نمی‌گوییم که رسانه‌ها مشکلی ندارند و مشکلات مطبوعاتی کمتر از مسئولان نیست اما آقای رئیسجمهوری تصور نکنند که فقط دولت او تحت فشار است؛ ما در روزنامه‌های کاغذی و رسانه مکتوب مشکلات فراوانی را شاهد هستیم و باید بگویم که آنها با شهامت خودشان را تا به امروز نگه داشته‌اند. کسانی که عاشق این کارند هنوز دراین کار مانده اند وگرنه هیچ سودی برای کسی ندارد جز آگاهی بخشی اذهان جامعه که بخشی از آن مربوط به مشکلات واقعی کشور است و ما چنانچه بخواهیم به آنها بپردازیم نباید عنوان سیاه‌نمایی به خود بگیرد. سیاه نمایی زمانی اتفاق می‌افتد که ما بیاییم و ایراد بگیریم ولی راه حلی ارائه نشود یا ایرادمان مغرضانه باشد وگرنه امام علی(ع) می‌فرماید که هرکس به من نقدی وارد کند به من هدیه ای داده است، رسانه ها هم در حال انجام رسالت‌شان هستند و این سیاه نمایی نیست».
اما ممکن است منتقدین بگویند که واقعیت فی‌نفسه سیاه است و ما فقط آن را بیان می‌کنیم. این فعال رسانه‌ای دراینباره معتقد است:«ما در جمهوری اسلامی ایران چهل سال است که با انواع توطئه‌ها و دسیسه‌ها درگیر بوده‌ایم. شما نگاه کنید که آمریکا یک ابرقدرت است که انقلاب ما با او درگیر شده است. در این نبرد برخی کارها و برخی مواضع را نباید دشمن بفهمد. ما برخی از عیب‌های‌مان را که امکان دارد دشمن سوءاستفاده کند باید لاپوشانی کنیم اما در زمانش باید حرف‌های‌مان را بزنیم و نباید این مسئله منجر به خودسانسوری شود. ما در دوره هشت ساله ایران و در زمان جنگ تحمیلی واقعا به خوبی کشور را اداره کردیم. دلار در آن زمان بیش از دو درصد افزایش نداشته است. رهبری امام خمینی را نگاه کنیم ببینیم چقدر عالی و مدبرانه است؟ مدیران سطح بالای کشور چقدر مشکلات را به خوبی مدیرت کردند. این را مطبوعات باید مطرح کنند. از سوی دیگر هم اولین قانون مطبوعات اسفند 64 و در دوره نخست وزیری مهندس موسوی تصویب شد. آنجا اگر نگاه کنید یک کلمه درباره جریمه خبرنگاران توقیف مطبوعات و... حرفی به میان نیامده است. بحث حضور هیات منصفه هم بیشتر حالتی تلویحی دارد».
«زمانی رسانه‌های دشمن تلاش می‌کنند تا مردم را نگران کنند که این ماموریت آنها است، اما در این شرایط از دوستان، توقع بیشتری می‌رود؛ اصحاب رسانه، خطبا، تریبون‌دارها، نمایندگان مجلس و قوه قضائیه همه باید دست به دست هم دهیم تا امید و اعتماد مردم را حفظ و از مشکلات عبور کنیم.»؛ این صحبت روحانی از یک منطق درونی برخوردار است به‌گونه‌ای که نباید بی‌جهت مردم را ناامید کرد اما در مخاطب صحبت‌هایش ابهام وجود دارد. مشخص نیست رئیس جمهوری دقیقا کجا را هدف‌گیری می‌کند: رسانه‌های دلواپس یا رسانه‌های منتقد اصلاح طلب؟ حتی اگر مقصود دسته نخست باشد نیز دور از انتظار می‌نماید که رکن چهارم دموکراسی با دستور از بالا سرکوب شود.
مسعودی با هرگونه برخورد مخالف است: «اگر نشریه ای نقد مغرضانه بدون استدلال و صرفا سیاسی انجام می‌دهد بازهم برخورد جایز نیست سیاه‌نمایی هم می‌تواند مدیریت شود و این وظیفه تیم رسانه‌ای دولت است. کسی که دارد می‌میرد را ما رسانه ها مطرح نکنیم مبادا مارک سیاه نمایی بخورد؟»
این استاد دانشگاه علامه طباطبایی می‌افزاید: به نظر می‌رسد ما زمانی که به مسائل نگاه سیاسی داریم و به عنوان مثال یک موضوع اجتماعی نظیر کارتون خوابی اگر از همان زاویه بدان بپردازید دارید به مسئولان دولت هدیه می‌دهید اما اگرهمین کارتن خوابی را قبض و بسط بدهید به کل مملکت که دیگر نظام به طور کامل ناکارآمد است این یک نوع آسیب است. در ضمن نقد باید توام با راهکار باشد و این نباید نام سیاه‌نمایی به خود بگیرد.این سوال مطرح است که علت استقبال از شبکه‌های خبری ماهواره‌ای چیست؟ آنها در ایران خبرنگار ندارند اما مهمترین کارشان این است که عیب‌های ما را پوشش داده، آن را بسط دهند که حکومت ناکارآمد است. ما باید بگوییم که این ضعف‌ها و اشکالات یکسری مقوله‌های طبیعی است. وقتی آقای رئیس جمهور می‌گوید «عملیات روانی»، بنده هم قبول دارم که یک شیطنت‌هایی میشود اما آیا چاره کار قلع و قمع است؟ ما آیا یک نظام جامع رسانه ای داریم؟ بارها و بارها گفته‌ایم که باید این نظام شکل بگیرد و این مسئله شامل صدا و سیما و سایر رسانه‌های حکومتی هم میشود. اینکه هر مسئولی تا مشکلی پیش بیاید نوک پیکان انتقادات را به سمت رسانه‌ها نشانه می‌رود درست نیست این رسالت رسانه‌ها است که اول مسائل را بگویند و بعد برایش راه‌حل پیش‌بینی کنند. دولت وقتی برنامه‌ها و اقدامات عملی‌اش شفاف نیست و تصمیماتش در کنترل بازار ناموفق بوده است و حتی یک بار حاضر نشده به صورت چالشی و تخصصی با مطبوعات منتقد نشست داشته باشد و گزارشات تلویزیونی‌اش بیشتر تبلیغ برنامه‌هاست تا رسیدگی به نقدها چرا باید قلم های مطبوعات شکسته شود؟ ما در شرایطی هستیم که همگی ارکان باید دست به دست هم دهیم و همه مسئولان یکپارچه وارد مرحله حل مشکلات شوند و به جای پاسخ به مسائل صورت مسئله را پاک نکنند».
روحانی غافلگیرمان کرد!
عضور شورای مرکزی حزب اتحاد ملت هم از رویکرد رئیس جمهوری با وجود انتقادات صریح اقشار جامعه به دولت متعجب است و می‌گوید: انتظار از رئیس جمهوری حقوقدان و مورد حمایت بخش آزادیخواه جامعه این است که مخالف برخوردهای قضایی به بهانه‌هایی غیرشفاف همچون سیاه‌نمایی شود و به جای آن از آزادی بیان حمایت کند. آن هم در جمع مسئولانی که اگر انتقادی به آنها وارد باشد، شدت برخوردشان با نیروهای منتقد است و نه تساهل و تسامح.
ساجده عرب‌سرخی می‌افزاید: «مدتی است که در پی گرانی کمرشکن و سکوت رئیسجمهوری در این باره و عدم تحقق بسیاری از وعده‌ها منتظر اظهارنظری از سوی آقای روحانی بودیم که لااقل از حیث گفتار، درمانی بر دردها شود. اما این‌بار روحانی غافلگیرمان کرد و به قوه‌قضائیه پیشنهاد تشدید برخورد داد که واقعا جای تاسف دارد».
رئیس کمیته اطلاع‌رسانی حزب اتحاد ملت با بیان اینکه می‌توان حدس زد که منظور آقای روحانی از برخورد قضایی با رسانه‌های سیاه‌نما، رسانه‌های مخالف دولت است که واقعا هم به این کار مبادرت می‌کنند، تصریح می‌کند: «اولا که آقای روحانی به عنوان یک سیاست‌مدار مطلع حتما می‌داند که این بومرنگی که تهیه کرده با فرض پرتاب، به سمت رسانه‌های حامی دولت برخواهد گشت و ثانیا اصل این رویکرد با هر رسانه‌ای که باشد پسندیده نیست. به‌خصوص از جانب رئیسجمهوری که سال گذشته در همه کمپین‌های انتخاباتی خود شعار آزادی را سر‌داده بود».
وی تاکید دارد که: «مگر تاکنون دلیل مشکلاتی که بعضا دیده میشود را می‌توان به سیاه‌نمایی موافقان یا مخالفان ربط داد؟ واقعیت این‌است که مشکلاتی به عینه وجود دارد که ممکن است برخی نسبت به آنها اغراق کنند و یا اصلا از آن سوءاستفاده سیاسی کنند. راه مقابله با این اقدامات هرچه باشد، برخورد قضایی نیست و اگر آقای رئیس جمهوری قائل به مقابله با این اقدامات مخالفان هستند بهتر است که تمرکز خود را بر حل مشکلاتی کنند که نسبت به آنها مبالغه میشود».
ساجده عرب‌سرخی در خاتمه از رئیسجمهوری خواست که: «قبل از آنکه اتفاقاتی تلخ علیه رسانه‌ها و منتقدان بیفتد که تقصیر آن به گردن ایشان بیفتد، نسبت به اصلاح این موضع خود اقدام کند».دورنمای رسانه‌ای دولت سرخ است یاسبز؟ مشخص نیست اما کدهایی که او در این نشست داد دل بسیاری از حامیانش را به لرزه انداخت. حامیانی که یک سال پیش با جان و مال‌شان از او حمایت کردند برای آنکه ایران روزهای آزادتری به خود ببیند تا کرامت آزادی بیشتر حفظ شود.
سایر اخبار این روزنامه
رئیس فراکسیون اصناف مجلس:
با همکاری اصناف مشکلات اقتصادی
افشاگری‌های اخیر وزیر ارتباطات و رئیس سازمان بازرسی کل کشور چه کمکی به وضعیت آشفته بازار می کند؟
آلمان‌ها بعد از 80 سال در مرحله گروهی جام‌جهانی حذف شدند
دوباره حذف قهرمان
رضا دهکی
قطره‌های شفافیت
«ابتکار» خواسته رئیسجمهوری از قضات در همایش قوه قضائیه را بررسی می‌کند
از واقع‌نمایی تا سیاه‌نمایی
«ابتکار» از اثرگذاری آموزش‌های «ش م هـ » گزارش می‌دهد
شیمی مرگ!
در حالی که برخی نمایندگان از لزوم کمک به دولت می گویند، برخی دیگر به فکر استیضاح جمعی از وزرا و عدم کفایت رئیس جمهوری هستند
فوتبالیست‌های مشهوری که در سینما بازیگر شدند
بازی از زمین سبز تا پرده نقره ای
غافلگیری احتمالی آمریکا برای ایران چیست؟
ایران و سیاست هر روز سورپرایز ترامپ
رئیس جمهوری در نشست هم اندیشی مدیران ارشد دولت:
دولت نه کنار می‌کشد، نه استعفا می‌دهد
آلمان‌ها بعد از 80 سال در مرحله گروهی جام‌جهانی حذف شدند
دوباره حذف قهرمان
واعظی در حاشیه جلسه هیات دولت:
دولت به دنبال عضویت در FATF نبوده و نیست
