روزنامه ابتکار
1397/04/07
غافلگیری احتمالی آمریکا برای ایران چیست؟ ایران و سیاست هر روز سورپرایز ترامپ
محمدرضا ستاریچند روز قبل خبری در فضای مجازی منتشر شد که خیلی سریع با درنوردیدن برخی سایت‌ها به رسانه‌های رسمی نیز تسری پیدا کرد. خبر بر این مبنا بود که جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا اعلام کرده که در تیرماه امسال سوپرایزی ویژه برای ایران خواهیم داشت. در همین رابطه گمانه‌زنی‌های مختلفی از سوی برخی رسانه‌ها و تحلیل‌گران در خصوص ماهیت این خبر مطرح شد که یکی از این گمانه‌زنی‌ها مربوط به خبر یکی از رسانه‌های رسمی کشور بود.
در ابتدا گفته شد که این خبر توسط یکی از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اعلام شده و پس از آن توسط سایت ایسکانیوز منتشر شده است. در خبر این رسانه نزدیک به دانشگاه آزاد به نقل استیون منوچین وزیر خزانه داری آمریکا آمده بود که در حدود پنج هزار و چهارصد نفر از فرزندان مقامات ایرانی در آمریکا حضور دارند که از این میان 350 نفر مشغول به تحصیل و مابقی تخصص خاصی ندارد. اموال این افراد بیش از 148 میلیارد دلار برآورد میشود که دولت آمریکا قصد دارد علاوه بر توقیف اموال آنها، این نفرات را از آمریکا اخراج کند. بلافاصله پس از انتشار این مطلب و واکنش‌ها نسبت به صحت و سقم آن، خبر از خروجی این رسانه به دلیل آنچه فقدان منبع خارجی است، حذف و اساس آن زیر سوال رفت. اما از سوی دیگر بودند تحلیل‌گرانی که گمانه‌زنی خبر سوپرایز جان بولتون برای ایران را جدی گرفته و از احتمال شروع ناآرامی در ایران خبر دادند. برخی دیگر نیز با استناد به گفته‌های چند ماه قبل یک مقام ارشد نظامی اسرائیل در خصوص درگیر شدن رژیم صهیونیستی با ایران در تنگه هرمز، از احتمال یک درگیری محدود میان ایران و رژیم صهیونیستی سخن گفتند. همچنین عده‌ای از جنبه به ظاهر مثبت به این خبر پرداخته و گفتند که احتمال دارد دولت آمریکا بر سر برخی مسائل حاضر به کوتاه آمدن در قبال فشارها علیه ایران باشد. اینها در حالی مطرح میشود که برخی کارشناسان معتقدند، اگر مبنای چنین خبری درست باشد، باز هم اتفاق خاصی نخواهد افتاد، زیرا دولت ترامپ بارها نشان داده که با مانورهای وسیع رسانه‌ای، تنها به شلوغ‌کاری مبادرت کرده و در نهایت نیز اقدام خاصی را صورت نمی‌دهد. این در حالی است که پس از مطرح شدن این تحلیل‌ها و نظرات دیگر از این دست، برخی از رسانه‌های و ناظران اساس این مطلب را کذب و آن را نوعی بازی با افکار عمومی دانستند.
سورپرایز مفهومی جز تشدید تنش‌ها و تحریم‌ها نیست
در همین رابطه و در راستای تحلیل این گمانه‌زنی، دکتر نیکنام ببری پژوهشگر روابط بین‌الملل به «ابتکار» گفت: با نگاهی به رفتار دوساله ترامپ نسبت به ایران، ما شاهد یک رفتار گام به گام و تدریجی هستیم. یعنی یک سیاست فشار و تحریم گام به گام از سوی ترامپ بر علیه ایران وجود دارد که با گذشت زمان این روند رو به تشدید است. این امر یک واقعیت مسلم است که طی این روند طی روزها و ماه‌های آتی بر فشار علیه ایران توسط دولت ترامپ افزوده خواهد شد، مگر اینکه یک اتفاق خیلی خاص رخ دهد که در حال حاضر این فرضیه بعید به نظر می‌رسد. نکته مهم بعدی این است که بحث سورپرایز در پدیده‌‌های سیاسی، بحثی نامفهوم است. در حوزه سیاسی با فکت‌ها و واقعیت‌ها سر و کار داریم که اگر این مفهوم سورپرایز را در قالب فکت و واقعیت قرار دهیم، بهتر می‌توانیم آن را تحلیل کنیم. به اعتقاد من سورپرایز مفهومی جز تشدید تنش‌ها و تحریم‌ها را در پی ندارد. همین که هر هفته نظاره‌گر بسته‌های جدید تحریمی توسط آمریکا علیه ایران هستیم، خود نشان دهنده یک سیاست و برنامه‌ریزی از سوی دولت آمریکا است. تحریم شدن رئیس بانک مرکزی کشور به عنوان یک مقام بلندپایه، به لحاظ نمادین پیامی بزرگ را در خود دارد که اوج خصومت آمریکا علیه ایران را نشان می‌دهد. از سوی دیگر، ترامپ به شرکای نفتی ایران مانند کره‌جنوبی، ژاپن، هند، چین و حتی اروپا اعلام کرده است که میزان خرید نفت از ایران را کات کنند. اگر این مساله را از منظر سورپرایز نگاه کنیم، می‌تواند خود یک پدیده عجیب و مهم باشد. ایرانی که روزانه در حدود سه میلیون بشکه نفت صادر می‌کند، طی این اقدام صادرات نفتش می‌تواند به زیر یک میلیون بشکه تقلیل پیدا کند. بنابراین آمریکا در اقدام علیه اقتصاد و تجارت ایران بسیار مصمم و راهبردی عمل می‌کند.
دوران ترامپ به دو دوره تقسیم میشود
وی در ادامه افزود: در پیامد این رفتارها نباید از این نکته غافل ماند که در نتیجه این اقدامات و در عمل، ما شاهد هستیم که ارزش پول ملی کشورمان در کمتر از یک سال 50 درصد کاهش یافته است. از طرف دیگر طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول، حدود 27 میلیارد دلار سرمایه از کشور خارج شده و این روند خروج سرمایه چه بسا با اعلام تعلیق فعالیت شرکت‌های بزرگ مانند توتال و مرسک بالاتر نیز برود. لذا نتیجه‌ای که می‌گیریم این است که می‌توانیم دوره دوساله ترامپ را به دو دوره تقسیم کنیم. یک دوره‌ای که رکس تیلرسون بدنه هدایت سیاست خارجی آمریکا را بر عهده داشت و عطف به پیشینه ذهن تجاری‌اش، آنچنان تمایلی به تحمیل فشار علیه ایران نداشته و نگاهی نسبتاً ملایم‌تر به برجام داشت تا از منطق چانه‌زنی با ایران مواجه شود. اما در دوره دوم با روی کار آمدن مایک پمپئو و انتصاب جان بولتون به عنوان کسی که بحث احتمالی سورپرایز را مطرح کرده ما شاهد روند دیگری هستیم. دقیقاً این خبر منتسب به جان بولتون است که از سورپرایز ترامپ برای ایران سخن گفته است. در این دوره شاهد اوج فشار و تنش و رفتارهای خصومت آمیز آمریکا هستیم که شاید طی 4 دهه اخیر بی‌سابقه باشد. بنابراین با عطف به این اتفاقات و بنا بر واگرایی‌هایی که میان ایران و روسیه به خصوص در سوریه ایجاد شده است، می‌توان گفت که آمریکایی‌ها قصد دارند تا مجدد فضای اجماع جهانی را علیه ایران ایجاد کنند. گرچه مسلماً آن توفیقات اجماع جهانی دوره اوباما را با توجه به رفتارهای نابهنجار ترامپ نخواهند داشت، اما این مساله منافی مصونیت ما از تحریم‌ها نخواهد بود. امروز 90 تبادلات مالی دنیا با دلار آمریکا است و شرکت‌های بزرگی همچون توتال بخش عمده‌ای از سهامدارانش آمریکایی هستند. تمامی این مسائل نشان می‌دهد که در روزهای آینده سیاست تشدید فشارها علیه ایران را بیشتر از گذشته لمس خواهیم کرد. لذا در پایان باید تاکید کنم که سورپرایز برآیند رفتار آمریکا است و یک مساله خاص و ویژه‌ای نیست. این اقدامات در صحنه سیاست اتفاق افتاده و با رویدادهایی که در داخل کشور مانند بسته شدن بازار، صعود فزاینده قیمت سکه و ارز شاهد هستیم، همگی نشانه‌های سیاست‌های تحریمی آمریکا است. منظور این است که حتماً در مفهوم سورپرایز دنبال آیتم خاص نباشیم، بلکه با توجه به مفهوم کلی، آن را در رفتار دولت مردان کاخ سفید مشاهده کنیم. یعنی سقوط ارزش پول ملی می‌تواند برآیند همان رفتارهای سورپرایز گونه آمریکا تلقی شود.
ضرورت عبور از گردنه تراپ
این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل همچنین در پایان تصریح کرد: البته درست است که اکنون در فشار و تحریم قرار داریم، اما اگر بتوانیم با تدبیرهایی از گردنه ترامپ عبور کنیم، آن زمان معادلات جور دیگری رقم خواهد خورد. ببینید، آمریکا که به عنوان هژمون، متولی و گرداننده مسائل بین‌المللی مطرح میشود، وقتی حقوق بین‌الملل را به این سادگی زیر سوال می‌برد، این امر تبعات سنگینی را برای این کشور در بر خواهد داشت. در مفهوم هژمونی باید خاطرنشان کرد که هژمونی قدرت توام با رضایت است و تفاوت آن با قدرت در این است که هژمونی قدرت همراه با خواسته و رضایت قلبی دیگران را در خود مستتر دارد. اقدامات دولت ترامپ تا به اینجای کار در درجه اول هژمونی آمریکا را به مفهوم واقعی آن زیر سوال برده و نکته مهم دیگر اینکه نوعی بیداری جهانی را رقم زده است. اکنون اروپا معقتد است که آمریکا حاکمیت فراسرزمینی ما را زیر سوال برده است.
اینگونه بیان مواضع اروپا کم سابقه است و می‌تواند سرآغاز یک تحول جدید و اساسی در نظام بین‌الملل باشد. وقتی در بالا اشاره کردم که باید از گردنه ترامپ به هر نحوی عبور کنیم، لازم است به این نکته توجه شود که اکنون جهان به سمت چند قطبی شدن در حال حرکت است و قدرت‌های بزرگ به سمت بازیابی جایگاه و هویت خود گام بر می‌دارند. در نتیجه اگر چه این امر شاید در کوتاه مدت جواب ندهد، اما در بلند مدت قطعاً به نفع ایران بوده و می‌تواند ما را از گزند تحریم‌های آمریکا ایمن نگاه دارد.
سایر اخبار این روزنامه
رئیس فراکسیون اصناف مجلس:
با همکاری اصناف مشکلات اقتصادی
افشاگری‌های اخیر وزیر ارتباطات و رئیس سازمان بازرسی کل کشور چه کمکی به وضعیت آشفته بازار می کند؟
آلمان‌ها بعد از 80 سال در مرحله گروهی جام‌جهانی حذف شدند
دوباره حذف قهرمان
رضا دهکی
قطره‌های شفافیت
«ابتکار» خواسته رئیس‌جمهوری از قضات در همایش قوه قضائیه را بررسی می‌کند
از واقع‌نمایی تا سیاه‌نمایی
«ابتکار» از اثرگذاری آموزش‌های «ش م هـ » گزارش می‌دهد
شیمی مرگ!
در حالی که برخی نمایندگان از لزوم کمک به دولت می گویند، برخی دیگر به فکر استیضاح جمعی از وزرا و عدم کفایت رئیس جمهوری هستند
فوتبالیست‌های مشهوری که در سینما بازیگر شدند
بازی از زمین سبز تا پرده نقره ای
غافلگیری احتمالی آمریکا برای ایران چیست؟
ایران و سیاست هر روز سورپرایز ترامپ
رئیس جمهوری در نشست هم اندیشی مدیران ارشد دولت:
دولت نه کنار می‌کشد، نه استعفا می‌دهد
آلمان‌ها بعد از 80 سال در مرحله گروهی جام‌جهانی حذف شدند
دوباره حذف قهرمان
واعظی در حاشیه جلسه هیات دولت:
دولت به دنبال عضویت در FATF نبوده و نیست
