اوضاع پیچیده دولت تدبیر و امید

«جهان‌صنعت»- حسن روحانی رییس‌جمهور امروز به مجلس می‌رود تا در پنج محور پاسخگوی سوالات نمایندگان مجلس باشد‌. این محورها شامل عدم موفقیت دولت در مدیریت قاچاق کالا و ارز، استمرار تحریم‌های بانکی، عدم موفقیت دولت در کاهش نرخ بیکاری در چند سال اخیر، رکود اقتصادی شدید چندساله و افزایش روزافزون نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی است‌. آنطور که اکبر رنجبرزاده عضو هیات‌رییسه مجلس شورای اسلامی گفته است روحانی در جلسه امروز یک ساعت زمان برای پاسخ به سوالات نمایندگان دارد و نمایندگان سوال‌کننده نیز 30 دقیقه زمان دارند که توضیحات خود را بیان کنند‌. این مساله، این سوال را در ذهن متبادر می‌کند که برای چنین مسائل کلان و مهمی چگونه رییس‌جمهور یک کشور می‌تواند در یک جلسه یک‌ساعته پاسخگوی همه این سوالات باشد و نمایندگان مجلس را قانع کند.
در حالی رییس‌جمهور برای پاسخ به سوال نمایندگان به مجلس می‌رود که سال گذشته نیز طرح سوال از رییس‌جمهور در دستور کار مجلس قرار گرفته بود‌. نمایندگان قصد داشتند در جریان مشکلات سپرده‌گذاران موسسات مالی و اعتباری روحانی را به مجلس بکشانند که در نهایت با حمایت اعضای هیات‌رییسه این مساله منتفی شد‌. اما تقریبا پس از یک سال بهارستان‌نشین‌ها روحانی را به دلیل عدم توانایی در اداره امور اقتصادی کشور به مجلس فراخواندند‌.
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که خواسته نمایندگان تغییر تیم اقتصادی رییس‌جمهور بوده و شاید تغییر در اعضای این تیم می‌توانست مانع از حضور او در بهارستان شود، اما روحانی بی‌توجه به خواسته‌های مکرر نمایندگان و مقامات دیگر کشور حاضر به این کار نشد و تنها به تغییر رییس بانک مرکزی رضایت داد و در نهایت هم نمایندگان را مجاب کرد از او بخواهند به مجلس بیاید‌. مشخص نیست چرا روحانی در این باره پافشاری کرده و چرا تغییرات بیشتری در ساختار تیم اقتصادی خود نداده، در حالی که تصمیمات و ضعف‌های تیم اقتصادی‌اش کامل مشهود بوده است، آیا چون این امر را فشار بیرونی برای ساقط کردن دولت خود قلمداد می‌کرد از آن سر باز زده یا آنکه بیشتر لجبازی با شرایط موجود بوده است‌.
با این حال آنچه مسلم است استیضاح وزرای دولت دوازدهم و سقوط دو تن از آنها نشان از عزم جدی نمایندگان ملت برای ایجاد تغییر در کابینه دارد‌. البته قربانیان دولت روحانی فقط علی ربیعی وزیرسابق تعاون، کار و رفاه اجتماعی و مسعود کرباسیان وزیرسابق اقتصاد نخواهند بود‌. به نظر می‌رسد طرح استیضاح محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی،عباس آخوندی وزیر راه‌وشهرسازی و محمدشریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت هم از دیگر برنامه‌های نمایندگان برای ایستادگی در برابر دولت است‌. در همین زمینه اظهارنظر غلامعلی جعفر‌زاده ایمن‌آبادی، نماینده رشت قابل تامل است‌. او در صفحه توئیتر خود نوشت: «با توجه به عملکرد نامناسب رییس دولت دوازدهم و تیم همراهش در یک سال گذشته و حال و هوای فعلی مجلس اگر هر وزیری گذرش به مجلس بیفتد قطعا استیضاحش رای می‌آورد.» این سخنان نشان می‌دهد که علیرغم مخالفت‌های ظاهری برخی از بهارستان‌نشین‌ها با طرح استیضاح وزرا، آنها به هیچ یک از وزرای کابینه دولت دوازدهم رحم نخواهند کرد‌.


این مساله را به خوبی می‌توان از استیضاح ربیعی و کرباسیان درک کرد‌. بسیاری از کارشناسان می‌گفتند ربیعی آخرین قربانی دولت است و مابقی استیضاح‌ها نمایشی‌ای بیش نخواهد بود‌. در روز استیضاح کرباسیان نیز هر سه فراکسیون ولایی، مستقلین و امید با این طرح مخالفت کردند اما در نهایت مهم‌ترین وزیر کابینه روحانی سقوط کرد تا بیش از گذشته شایعات مربوط به سقوط دولت دوازدهم قوت بگیرد‌. ادامه استیضاح وزرا و عدم رای اعتماد دوباره مجلس به آنها در میان افکارعمومی هرروز بیش از گذشته مردم را نگران اوضاع آینده کشور کرده است‌. در حالی این شایعات با قوت در میان مردم دست به دست می‌شود که رهبر معظم انقلاب در سخنرانی‌های اخیر خود ضمن انتقاد از شرایط موجود از دولت حمایت کرده‌اند و به صراحت اعلام کرده‌اند که دولت باید بماند.
هرچند که مخالفان و موافقان طرح سوال از رییس‌جمهور اظهارنظرهای متعددی کرده‌اند، اما بسیاری متفق‌القول بر این باورند که در شرایط موجود حضور رییس‌جمهور در مجلس کمکی به اوضاع نمی‌کند و احتمالا شرایط کشور را نابسامان‌تر خواهد کرد‌. از این‌رو برخی صاحبنظران، اقدامات نمایندگان مجلس را در حقیقت انتقام‌گیری از رییس‌جمهور می‌دانند.
با این حال مهم‌ترین سوال مطرح شده این است که آیا روحانی امروز می‌تواند پاسخگوی سوالات نمایندگان باشد‌. روحانی که طی یک سال گذشته در سخنرانی برای مردم به حرف‌های کلیشه‌ای روی آورده و به جای آنکه شهروندان را قانع کند بیشتر عصبانی و خسته کرده، چه سخنان مهمی را می‌تواند در توجیه شرایط موجود مطرح می‌کند‌. رییس دولت دوازدهم 14 مردادماه در نامه‌ای به علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی درباره حضور خود گفته بود که حضور در مجلس فرصتی برای بازگویی حقایقی است که تاکنون با مردم از آن سخن نگفته است.
با این حال کارشناسان می‌گویند روحانی امروز هم همان وعده‌های تکراری گذشته خود را مطرح می‌کند و احتمالا حرف‌های ویژه‌ای نمی‌زند‌.
با این حال اگر روحانی نتواند نمایندگان را قانع کند شرایط برای او به گونه‌ای دیگر پیش می‌رود و احتمالا وضعیت بغرنج‌تر خواهد شد‌. او باید در پنج محور سوالات نمایندگان را پاسخ دهد و نمایندگان هم برای هر کدام از سوالات به طور جداگانه رای‌گیری می‌کنند تا بهارستان‌‌نشین‌ها به صورت مجزا درباره پاسخ‌های رییس‌جمهور نظر دهند‌. محورهای مطرح شده برای سوال از رییس‌جمهور اگرچه از قبل آماده شده است و احتمالا روحانی جواب‌هایی برای آن خواهد داشت اما او راه دشواری در پیش دارد چرا که قانع کردن نمایندگان برای چنین سوالاتی کار ساده‌ای نیست و اگر روحانی جواب قانع‌کننده داشت قطعا آن را در سیاست‌های اقتصادی خود در پیش می‌گرفت هرچند که طرفداران او بر این باورند اتفاقات یک سال اخیر در کشور از سوی برخی دست‌های پنهان انجام شده است‌. به گفته نمایندگان مجلس،روحانی اگر نتواند آنها را راضی کند و موضوع سوال نقض قانون یا استنکاف از قانون محسوب شود آن سوال به قوه قضاییه ارسال می‌شود.