«ادلب» در خطر فاجعه انسانی

رییس‌جمهور فرانسه در حالی که تنها ۹ ماه تا برگزاری انتخابات پارلمانی اروپا باقی مانده در سخنرانی دیروز خود بار دیگر خواهان یکپارچگی بیشتر اتحادیه اروپا در مواجهه با موج ملی‌گرایی در جهان شد.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، امانوئل ماکرون که سال گذشته میلادی بعد از انتخاب شدن به این سمت از او به عنوان ناجی اتحادیه اروپا استقبال شد، در ماه‌های اخیر به دنبال فاصله گرفتن منافع کشورهای اتحادیه اروپا از هم شاهد تضعیف برنامه‌هایش برای این اتحادیه بوده و مسائلی نظیر برگزیت و اختلاف نظر درباره مهاجران برای او چالش ایجاد کرده‌اند.
امانوئل ماکرون در سخنرانی‌ای که دیروز برای سفرای کشور فرانسه در پاریس ایراد کرد مجددا بر برخی از برنامه‌های انحصاری خود نظیر بودجه واحد منطقه یورو، ایجاد یک نیروی دفاعی اروپایی، اعمال مالیات بر غول‌های تکنولوژی و در پیش گرفتن سیاست مشترک برای مهاجران تاکید کرد. با این حال برخی از طرح‌های اصلی او با مخالفت دولت‌های پوپولیست جدیدی که در ایتالیا و شرق اروپا روی کار آمدند، مواجه شده‌اند و در عین حال دورنمای قدرت گرفتن راست‌گرایان و احزاب پوپولیست در کشورهای سراسر منطقه نیز مطرح است.
مشاوران ریاست‌جمهوری فرانسه در کاخ الیزه گفتند ما باید برای تطبیق با این تحولات جدید فعال‌تر باشیم. در عین حال رییس‌جمهور فرانسه که از سوی حامیانش به خاطر رویکرد جدید خود مورد تحسین قرار گرفته هنوز هیچ دستاوردی از رابطه‌ دوستی‌ای که با دونالد ترامپ برقرار کرده به دست نیاورده است. این رابطه دوستی نتوانسته از جنگ تجاری ترامپ از جمله با اروپا پیشگیری کند و همچنین ترامپ را از انتقاد کردن از کشورهای اروپایی به دلیل بودجه آنها برای ناتو بازنداشته است.


کلر دومزمی، تحلیلگر انستیتوی سیاست خارجی آلمان گفت: ما بیشتر درگیر مذاکرات بر سر فرآیندها از جمله بودجه منطقه یورو هستیم تا گام‌های بزرگ. این در حالی است که در اروپا چند کشور شامل مجارستان، لهستان و اخیرا ایتالیا سیاست‌های ضد‌مهاجرتی پیش گرفتند.
مانوئل لافون راپنوی، عضو شورای روابط خارجی اروپا اظهار کرد: هنگامی که ماکرون به ریاست‌جمهوری انتخاب شد همه گمان می‌کردند از موج پوپولیسم کاسته خواهد شد و اینکه او با آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان رابطه عالی برقرار خواهد کرد که هیچ چیز در مقابل آن مقاومت نمی‌کند. ماکرون قرار است به منظور جلب حمایت بیشتر از طرح‌های خود امروز سفر دوره‌ای کوتاهی را در اروپا آغاز کند و یک سفر سه‌روزه به دانمارک و فنلاند داشته باشد.
فرانسوا هیزبورگ، رییس انستیتوی بین‌المللی مطالعات راهبردی در شهر لندن پیش‌بینی کرد که تا پایان ۲۰۱۹ توافق‌های بزرگی در اتحادیه اروپا شکل خواهد گرفت و ضروری است که ماکرون با ایتالیا وارد مذاکره شود. وی خاطر‌نشان کرد: امروز در اروپا او تنها رهبر محسوب می‌شود چراکه دامنه مانور برای آنگلا مرکل محدود شده و اروپا تنها در صورتی می‌تواند به جلو حرکت کند که فرانسه و آلمان با یکدیگر وارد همکاری شوند و ماکرون نمی‌تواند تنها رهبر در اروپا باقی بماند.
ماکرون دیروز شروط خود را برای بازگشت پناهجویان و بازسازی سوریه اعلام کرد. سخنرانی رییس‌جمهور‌ فرانسه نقشه راه برای دیپلماسی فرانسه در ماه‌های آینده را ترسیم کرد و بر موضوعات اصلی و داغی که ماکرون می‌خواهد پاریس در مدیریت آنها نقشی ایفا کند، متمرکز بود. مساله سوریه یکی از محورهای اصلی سخنرانی امانوئل ماکرون در برابر سفرای این کشور را به خود اختصاص داد.
ماکرون در چند روز گذشته رایزنی‌هایی با همتایان خود در روسیه، آمریکا، ترکیه، آلمان و دیگر کشورها داشته است. همزمان موضوعات مهمی بر سوریه حاکم شده که در راس آنها سرنوشت استان ادلب، مساله آوارگان و مهاجران سوری و نیز بازسازی‌ها قرار دارند. از میان همه اینها مساله ادعای استفاده احتمالی دمشق از سلاح‌های شیمیایی در عملیاتی در منطقه ادلب است و نیز اتهام‌زنی‌های متقابل واشنگتن و مسکو و طرف‌های مربوطه به یکدیگر.
برخی منابع فرانسوی اوضاع این منطقه را به خاطر مجموعه دلایلی بسیار پیچیده توصیف کردند که از جمله این دلایل می‌توان به کنترل هیات تحریر الشام (جبهه النصره سابق) بر بخش‌های گسترده‌ای از این منطقه اشاره کرد. از نظر پاریس، سناریوهای قبلی اجرا شده در جنوب سوریه و پیش از آن در غوطه و سایر مناطق برای ادلب که این روزها به دلیل نبود جای دیگری، به محل تجمع تمامی مخالفان طرح آشتی با دمشق تبدیل شده، خوب نبودند. به همه اینها ترکیه را هم اضافه کنید. ترکیه ادلب را که با دیگر مناطق شامل حومه حلب، حماه و لاذقیه به سیستم مناطق کاهش تنش پیوسته است، برگی مهم در معامله برای حضور و نفوذ خود در سوریه می‌داند.
علاوه بر این عملیات بزرگ ادلب به معنای تعداد بیشتری آواره سوری در ترکیه است که در حال حاضر بیش از سه میلیون آواره سوری در آنجا زندگی می‌کنند. البته این عملیات موجب نگرانی اروپایی‌ها هم شده نه فقط از این جهت که می‌تواند قربانیانی در میان غیرنظامیان داشته باشد بلکه به دلیل موج مهاجرت‌های گسترده از ترکیه به این کشورها و راه‌اندازی دوباره مسیر بالکان به اروپا، و این مساله‌ای است که اروپایی‌ها به هیچ‌ شکلی آن را نمی‌خواهند.
پاریس معترف است که توانش در تاثیرگذاری بر حوادث در سوریه ضعیف است اما می‌خواهد از برگه‌هایی که در اختیار دارد، به بهترین شکل برای حرکت دوباره به سوی راه‌حلی سیاسی که ضامن مجموعه‌ای از اصلاحات باشد، استفاده کند و این مساله به معنای تدوین قانون اساسی جدید با نظارت سازمان ملل، برگزاری انتخاباتی شفاف با مشارکت همه سوری‌ها و نیز تشکیل دولتی جامع شامل همه گروه‌های مخالف است.
بر اساس رویکرد پاریس، دو عامل اصلی وجود دارد که می‌توان از آنها برای پیشرفت در این مسیر استفاده کرد؛ عامل اول نیاز روسیه به غرب برای بستن پرونده سوریه و عامل دوم عملیات بازسازی‌ است که بودجه سنگینی را نیاز دارد (حدود ۵۰۰ میلیارد دلار). غربی‌ها می‌توانند با استفاده از این دو عامل روسیه را به موضع‌گیری‌های غربی و نیز فرانسوی ترغیب کنند.
پاریس تاکنون روی احتمال دستیابی به راهکاری هماهنگ میان گروه آستانه و گروه کوچک (غربی-عربی) برای بازگشت به دور تصمیم‌گیری‌ها حساب باز کرده بود اما این راهکار تا حد بسیار زیادی به صورت پیش‌فرض باقی ماند و با نزدیک شدن به موضوعات مهم یاد شده، برخی سختگیری‌ها در موضع‌گیری‌های فرانسه به ویژه در خصوص پیشنهادات روسیه برای بازگشت آوارگان سوری آشکار شد. مسکو خواهان بازگشت آوارگان سوری بود‌ اما پاریس موضع‌گیری سختگیرانه‌ای در این مورد داشت و صحبت در این مورد در شرایط فعلی را طبق گفته سخنگوی وزارت خارجه خود‌ نوعی توهم دانست.
پاریس این بازگشت را مشروط به وجود مجموعه شروطی می‌داند که این بازگشت داوطلبانه را ایمن می‌سازد. در مقابل مسکو معامله‌ای را پیشنهاد کرد که در آن بازگشت آوارگان سوری به کشورشان مشروط به آغاز بازسازی‌ها در سوریه بود. پاریس معامله متفاوتی را ارائه کرده و مشارکت خود در بازسازی‌ها را به تلاش در مسیر دستیابی به راه‌حلی سیاسی در سوریه مشروط کرد که خود یکی از شروط بازگشت آوارگان است.
این امر موضوع رایزنی‌های عمیقی میان پاریس و مسکو به مناسبت سفر سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه به پاریس بود و از آنجا‌ که برگ‌ برنده‌ها در دستان مسکو زیاد نیستند، به نظر نمی‌رسد پاریس حاضر باشد بدون دریافت چیزی در ازای آن، با مساله‌ای موافقت کند.
از طرف دیگر پاریس به طرح روسیه و ترکیه برای تشکیل نشست سران روسیه-ترکیه-فرانسه- آلمان در تاریخ هفتم ماه آتی میلادی در استانبول اشتیاقی نشان نمی‌دهد. مخالفت‌ها ابتدا از سوی آلمان آغاز شده و در جریان دیدار ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور‌ روسیه با آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان در تاریخ ۱۷ ماه جاری میلادی که بخش عمده‌ای از آن به وضعیت سوریه اختصاص یافت، آشکار شد. به گفته برخی منابع در کاخ الیزه فرانسه، پاریس بر این باور است که برگزاری نشست سران زود هنگام است و تشکیل آن در گرو دستیابی به تضمین‌هایی در مورد آتش‌بس در ادلب و نیز اجرای اصلاحاتی سیاسی در سوریه است که پاریس آنها را اساسی و مهم می‌داند.
پاریس بر اساس تلاش‌های مسکو بر این باور است که طرف روس نیاز به کمک غرب برای عادی‌سازی شرایط در سوریه را درک می‌کند. البته طبق اظهارات منابع‌ فرانسوی، نشست سران لغو نشده و رایزنی‌هایی در سطح مشاوران میان چهار طرف جهت انجام مقدمات برای برگزاری آن در دست انجام است.
از طرفی رییس‌جمهور‌ فرانسه در جمع سفرای این کشور در سراسر جهان گفت‌ اولویت سیاست خارجی او برکناری بشار اسد نیست و هیچ‌گاه هم نبوده است.
امانوئل ماکرون در بخشی از این سخنرانی که در کاخ الیزه انجام داد، گفت: اکنون در سوریه در نقطه عطف قرار داریم که می‌تواند به صلح و ثبات ختم شود یا شرایط پیچیده‌تر شود. ما نگران اوضاع در ادلب هستیم. اوضاع در این بخش از سوریه که در کنترل مخالفان است خوب نیست و نظام سوریه تهدید کرده که می‌خواهد یک فاجعه انسانی در این منطقه خلق کند و حاضر به مذاکره هم نیست. امیدواریم روسیه و ترکیه بتوانند در این زمینه وارد عمل شوند.
ماکرون ادامه داد: از اول هم که به الیزه آمدم گفته‌ام اولویت ما جنگ با داعش و افراطی‌گری است. هیچ گاه نگفته‌ام اولویت فرانسه برکناری بشار اسد است بلکه همواره خواستار اصلاح قانون اساسی و اصلاح امور این کشور بوده‌ام. اما چیزی که مطرح است این است که ما باید از مردم سوریه نیز حمایت کنیم.
او ادامه داد: مردم سوریه باید این حق را داشته باشند که رهبران خود را انتخاب کنند و ما باید در این زمینه به آنها کمک کنیم. برقراری امنیت ما یقینا به وجود ثبات در خاورمیانه مرتبط است و تحقق ثبات در این منطقه جز با احترام به تنوع قومی آن و مشارکت همه در اداره امور خود ممکن نیست.