روزنامه جهان صنعت
1397/08/21
دست اندازهای سنتی در مقابل کسب و کارهای مدرن
استارت آپ ها به اجاره مجوز روی آورده اندصبا رضایی- یکی از بحث‌های داغ و پرحاشیه در میان فعالان استارت‌آپ‌ها موضوع مجوزها و دردسرهای مربوط به آن است. طی چند سال گذشته مجوزها به اندازهای برای فعالان استارت‌آپ‌ها دردسر ایجاد کرده که اکنون عده‌ای به فکر نقل و انتقال مجوزهای مورد نیاز افتاده‌اند. به هر روی داستان مجوزها از آنجایی که در مواردی عواقبی همچون فیلترینگ و دستگیری را به همراه داشته است تبدیل به موضوع داغ و بسیار مهمی شده‌اند و به نظر می‌رسد عده‌ای از فعالان استارت‌آپ‌ها حاضرند بابت این مجوزها هزینه پرداخت کرده و آنها را اجاره یا خریداری کنند. بسیاری از مسوولان و مدیران کشورمان بر این باور هستند که باید کسبوکارهای مجازی در ایران مجوزهای حوزه فعالیت خود را دریافت کنند، در صورتی که در بسیاری از کشورهای دنیا چنین الزامی برای کسبوکارهای مجازی وجود ندارد. دیر‌زمانی است که در ایران تعدد مجوزها و روند دشوار دریافت مجوز برای فعالیت در زمینه‌های مختلف بنگاه‌های اقتصادی مانع بزرگی بر سر کارآفرینان به شمار می‌رود. با این همه این روند نه تنها کاهش نیافته و تسهیل نشده است بلکه الزام دریافت مجوز به فضای مجازی نیز کشیده شده است. در حالی که کشورهای توسعه دنیا در حال تسهیل شرایط اخذ مجوز، کوتاه کردن روند آن و ایجاد پنجره واحد برای درخواست و اخذ مجوز هستند، در ایران تعداد نهادهایی که کسبوکارهای مجازی و فیزیکی را برای دریافت مجوز تحت فشار می‌گذارند روز به روز در حال افزایش است. به هر روی تمامی این عوامل موجب شده بازار انتقال، اجاره و خرید و فروش مجوزها در میان دارندگان استارت‌آپ‌ها داغ شود. به هر روی عده‌ای از آب گل‌آلود ماهی گرفته و با اجاره دادن مجوزها ماهانه مبالغ کلانی دریافت می‌کنند.
به طور کلی استارت‌آپ‌ها فارغ از حوزه‌ای که در آن فعالیت می‌کنند نیز نیاز به اخذ مجوز دارند. در این میان دو نهاد صنفی هم‌اکنون فضای کسبوکارهای اینترنتی که عمده آنها را به‌عنوان استارت‌آپ می‌شناسیم هدف قرار دادهاند. مرکز اصناف و بازرگانان که چندی پیش در موضوع ارائه مجوز به اپلیکیشنهای اسنپ و تپسی وارد بحث کسبوکارهای اینترنتی شده اکنون بر اساس ماده ۸۷ قانون نظام صنفی به دنبال تشکیل اتحادیه‌ای برای کسبوکارهای اینترنتی است.به گفته کارشناسان، رسیدگی به تخلفات فروشگاههای مجازی (کسبوکارهای مجازی) وفق ماده (۱۵) آیین‌نامه اجرایی تبصره ماده ۸۷ قانون نظام صنفی برعهده کمیته‌ای متشکل از مرکز اصناف و بازرگانان، مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، وزارت اطلاعات، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، نیروی انتظامی و اتاق اصناف ایران است. در این راستا بر اساس بخشنامه مرکز اصناف و بازرگانان به‌عنوان دبیرخانه این کمیته رده‌های متناظر این کمیته در استان‌ها تشکیل شده و بر عملکرد کسبوکارهای شامل این بخشنامه نظارت می‌کند. مرکز اصناف که اصلاحاتی را در این ماده از آیین‌نامه انجام داده میخواهد برخی مجوزهای دیگر در این زمینه را هم با مجوز اتحادیه یکی کند؛ مثلا استارت‌آپ‌ها یا کسبوکارهای اینترنتی هنگام گرفتن مجوز از اتحادیه خودشان نماد اعتماد را هم همزمان دریافت کنند.
دشواری دریافت مجوزها
به گفته مشاوران کسبوکارهای اینترنتی در برخی از حوزه‌های فعالیت مانند رسانه‌ها یا دیگر مجوزی صادر نمی‌شود و یا به سختی می‌توان آن را دریافت کرد، همین امر نقل و انتقال مجوزها را بسیار رواج داده است. محمود محمدی، مشاور کسبوکارهای مجازی در گفت‌و‌گو با «جهان صنعت» اظهار کرد: انتقال مجوزها در دارندگان استارت‌آپ‌ها ممکن است اما در برخی موارد بسیار مشکل‌تر است. این مساله در حوزه‌هایی مانند استارت‌آپ‌های فعال در حوزه رسانه‌ها رواج بیشتری دارد؛ مجوزها خریداری شده و سپس نام دارنده مجوز تغییر می‌کند. ظاهرا دیگر مجوزی در این حوزه صادر نمی‌شود. او افزود: به هر روی خرید مجوز از طی کردن روال اداری و طولانی شدن آن جلوگیری می‌کند. به همین روی بسیاری از استارت‌آپ‌ها به این کار روی آورده‌اند و با تغییر نام دارنده مجوز به راحتی می‌توانند از دردسرهای نداشتن مجوزها رهایی یابند.
هزینه‌های دشوار اجاره و تمدید مجوزها
به گفته یکی از مشاوران نوآوری و توسعه کسب‌و‌کار، بسیاری از اجاره دادن مجوزهای خود ماهانه مبلغی دریافت می‌کنند و برخی نهادها نیز برای تمدید مجوزهای خود پولی از متقاضیان می‌گیرند در صورتی که مالکان استارت‌آپ‌ها ممکن است توان مالی پرداخت چنین هزینه‌هایی را نداشته باشند.
حمیده حبیبی، رییس کمیسیون بانوان انجمن صنفی کسب‌و‌کار اینترنتی در گفت و گو با «جهان صنعت» اظهار کرد: به طور کلی استارت‌آپ‌ها مجوز خاصی ندارند و باید مجوزهای مرتبط با کسبوکارهای اینترنتی را بگیرند.
او افزود: فعالان اقتصادی در زیر‌مجموعه هر نهادی که بخواهند فعالیت کنند باید مجوزهای لازم را اخذ کنند. در استارت‌آپ‌ها نمی‌گویند مجوز استارت‌آپ گردشگری بلکه مسوولان گردشگری عنوان می‌کنند تمامی استارت‌آپ‌هایی که در حوزه گردشگری فعالیت می‌کنند موظف هستند مجوزهای حوزه گردشگری را اخذ کنند.
حبیبی در ادامه بیان کرد: مسوولان بیشتر به حوزه فعالیت استارت‌آپ‌ها توجه کرده و فعالان کسبوکارهای مجازی را ملزم می‌کنند بر اساس حوزه‌ای که در آن فعالیت می‌کنند مجوزهای مورد نیازی که بنگاه‌های اقتصادی آفلاین اخذ می‌کنند را اخذ کنند.
او با اشاره به دشواری‌های دریافت مجوز گفت: به عنوان نمونه کسبوکارهای مجازی فعال در حوزه تبلیغات موظف شده‌اند مجوز وزارت ارشاد را دریافت کنند. دریافت مجوزهای وزارت ارشاد یا سازمان میراث فرهنگی روال بسیار سخت، پیچیده و طولانی دارند. افرادی که کانون تبلیغاتی یا آژانس گردشگری احداث می‌کنند ودیعه‌های بسیار سنگینی می‌گذارند یا چندین سال سابقه فعالیت و یا آشنا دارند. این موارد با ذات استارت‌آپ‌ها همخوانی ندارد، چراکه فعالیت در استارت‌آپ‌ها چابک بوده و با این شیوه از دریافت مجوز تناسبی ندارد.
حبیبی افزود: استارت‌آپ‌ها در ابتدای فعالیت هنوز دقیقا مشخص نمی‌کنند که چه فعالیت‌هایی را به طور دقیق انجام می‌دهند و به همین دلیل در ابتدای کار نمی‌دانند چه مجوزهایی نیاز دارند. بسیاری از استارت‌آپ‌ها در آغاز ثبت شرکت نیز انجام نمی‌دهند. بنابراین ذات استارت‌آپ‌ها با فرآیند طولانی و ودیعه‌های سنگین جور در نمی‌آید. به طور کلی چند جوان خوش ذوق و خلاق دور هم جمع می‌شوند و یک استارت‌آپ ایجاد می‌کنند. او با اشاره به تعدد مجوزها در ایران بیان کرد: ممکن است هر حوزه برای خود 100 تا مجوز داشته باشد! مانند وزارت ارشاد که چندین مجوز دارد. از سوی دیگر ممکن است استارت‌آپ‌ها دقیقا فعالیت مورد نظر نهاد مربوطه را انجام ندهند. به عنوان مثال استارت‌آپ‌های گردشگری نقش آژانس گردشگری را ایفا نمی‌کنند و ارائه‌کنندگان خدمات گردشگری را به مسافران و توریست‌ها وصل می‌کند، نقش استارت‌آپ‌ها پلتفرم و یکپارچه کردن خدمات است و در این موارد دلیلی ندارد استارت‌آپ گردشگری مجوزهای یک آژانس گردشگری را دریافت کند اما به اشتباه مسوولان و نهادهای مربوطه معتقدند که استارت‌آپ‌های گردشگری باید مجوزهای مربوط به راه‌اندازی یک آژانس گردشگری را نیز دریافت کنند. حبیبی در رابطه با نقل‌و‌انتقال مجوزها اظهار کرد: به طور کلی روال صدور مجوز بیشتر مانند خرید و فروش یا اجاره دادن مجوز است. آن هم مجوزهایی که صدور آنها بسیار مشکل است. مثلا فردی مجوز بند الف را دریافت کرده و سپس ماهی دو میلیون تومان بابت آن از دارنده استارت‌آپ گردشگری و متقاضی این مجوز هزینه دریافت می‌کند. نکته اینجاست که اگر نشود مجوزی دریافت کرد و تعداد آن محدود شود دارندگان مجوزها به جای فعالیت در حوزه مربوطه مجوزهای خود را اجاره می‌دهند و این امر درآمدی ایجاد می‌کند یا اینکه نهادهای متولی مجوز صادر کرده و برای تمدید این مجوزها هزینه‌ای دریافت می‌کنند و این امر فشار زیادی بر استارت‌آپ‌ها وارد می‌کند. این در حالی است که ممکن است دارندگان استارت‌آپ‌ها توان مالی پرداخت هزینه‌های مربوط به مجوزها را نداشته باشند.
سخن آخر
به نظر می‌رسد دریافت مجوزها از نهادهای مربوطه بسیار منطقی‌تر از پرداخت اجاره مجوزها باشد. تصور کنید به مجوز بند الف برای ادامه فعالیت استارت‌آپ خود نیاز دارید، در غیر این صورت ممکن است فیلتر شوید، به جای اینکه خود تلاش کنید این مجوز را دریافت کنید بروید و آن را به بهای ماهانه 2 میلیون تومان اجاره کنید! حتی اگر دریافت این مجوز نیاز به قبولی در آزمون نیز داشته باشد، ارزش آن را دارد، هرچه باشد بهتر است در حوزه‌ای که فعالیت می‌کنید تخصص داشته باشید، این طور نیست؟
سایر اخبار این روزنامه
رهبر انقلاب: شهدا نیازی به اغراق ندارند
دو گزینه اصلی شهرداری تهران
عنوان اتهامی فعالان محیط زیستی تغییر کرده است
ریزش ۳۵۰۰ واحدی شاخص بورس
معاون وزیر راه‌وشهرسازی در نشست خبری مطرح کرد
دست اندازهای سنتی در مقابل کسب و کارهای مدرن
نیما در کلام شاملو
بی‌نظمی های دردسرساز ریاض ادامه دارد
استندآپ کمدی رییس صداوسیما!
این گوی و این میدان!
منابع بانکی در مرز هشدار
نمایش اتحاد در پاریس
دلالان پیش‌قراول نابسامانی‌های عرضه خودرو
افزایش قیمت چندباره گوشت، مرغ، ماهی و تخم‌مرغ
اعتراض26 نماینده مجلس؛
مبارزه برای صلح
ان‌بی‌سی‌نیوز مطرح کرد
مالیات، ناجی اقتصاد کشور
وزیر دولت احمدی‌نژاد بازداشت شد
