روزنامه جهان صنعت
1397/08/21
بی‌نظمی های دردسرساز ریاض ادامه دارد
حدود سه سال پیش که اعضای اوپک برای تعهد کاهش تولید که باعث شد بازار جهانی نفت بعد از مدت‌ها به تعادل برسد، پای میز مذاکره نشستند، کمتر کسی گمان می‌کرد برخی اعضای بزرگ برای حفظ منافع خود صلاح این سازمان ۶۰ ساله و بازار جهانی را نادیده بگیرند و با کاهش یا افزایش تولید بی‌برنامه خود روی قیمت‌های جهانی نفت تاثیر بگذارند. این روزها نگاه بازار جهانی نفت باز هم به این کشورها دوخته شده تا قطعات پازل تعادل باز هم کنار هم چیده شوند.طی ماه‌های اخیر و با خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم نفتی علیه ایران، بازار جهانی نفت که با تعهد کاهش تولید به تعادل رسیده بود، باز هم متلاطم شد. ترامپ که تاثیر منفی حذف نفت ایران از بازار جهانی را پیش‌بینی می‌کرد، از تولیدکنندگان بزرگ اوپک و همچنین غیراوپک خواست تولید خود را افزایش دهند تا خلا نفت ایران جبران شود. در این میان عربستان و روسیه با افزایش تولید نفت، درخواست‌های رییس جمهوری آمریکا درباره کاهش قیمت‌های نفت را اجابت کرده و بیش از سقف تولید تعیین شده نفت روانه بازارهای جهانی کردند.
اما به نظر می‌رسد بازار به این حجم از تولید نیاز نداشت. اکنون و بعد از اینکه حدود یک هفته از انتشار خبر اعطای معافیت به هشت مشتری نفت ایران از سوی آمریکا منتشر شده و فعلا سایه تنش‌های سیاسی از سر نفت برداشته شده است، افزایش تولید عربستان و روسیه باعث کاهش جهانی قیمت نفت شده است، به طوری‌که قیمت‌ها ۱۵ دلار کاهش یافته است؛ اتفاقی که مانند افزایش آن نه برای تولیدکنندگان مطلوب است و نه برای مصرف‌کنندگان زیرا باعث بر هم زدن تعادل بازار میشود.
به گفته کارشناسان عربستان و روسیه پس از ناکامی در برنامه افزایش تولید نفت مجبور به کاهش عرضه روزانه حداقل یک میلیون بشکه نفت هستند زیرا این دو کشور تولید نفت خود را افزایش دادند و قیمت‌های جهانی نفت ۱۵ دلار به ازای هر بشکه کاهش یافت.
آخرین میزان تولید عربستان و روسیه
عربستان ماه گذشته میلادی روزانه ۱۰ میلیون و ۷۰ هزار بشکه نفت خام و نزدیک به بالاترین رکورد خود تولید کرد که در مقایسه با ماه می روزانه ۷۰۰ هزار بشکه افزایش نشان می‌دهد. در همین حال روسیه به تازگی اعلام کرد رکورد تولید روزانه ۱۱ میلیون و ۴۱۰ هزار بشکه را ثبت کرده است و این رقم نسبت به ماه می۴۴۰ هزار بشکه افزایش نشان می‌دهد.
به عبارت دیگر عربستان سعودی و روسیه که هر دو در ماه‌های اخیر تولید نفت خود را افزایش داده‌اند، مسوول کاهش ۱۵ دلاری قیمت‌های جهانی این ماده هستند و باید حداقل روزانه یک میلیون بشکه از تولید نفت خام خود بکاهند.
از آنجا که بازار جهانی نفت به میزان مشخصی از نفت نیاز دارد و عرضه و تقاضا در این بازار معمولا از راه روشنی پیروی می‌کند، افزایش تولید بزرگ‌ترین عضو اوپک و بزرگ‌ترین کشور تولیدکننده غیراوپک باعث میشود قیمت نفت کاهش پیدا کند و برای تولیدکنندگان کوچک به مرز خطر برسد. کاهش قیمت نفت به اعضای کوچک‌تر حاضر در بیانیه همکاری کشورهای عضو و غیرعضو اوپک که قادر نبوده‌اند به‌اندازه روسیه و عربستان تولید نفت خود را افزایش دهند، صدمه رسانده است.
موضع ایران چیست
بر اساس این گزارش، ایران پیشتر اعلام کرده بود تخطی از سهمیه‌های تولیدی تعیین‌شده برای اعضای اوپک غیرقانونی است و سهم بازار دیگر اعضای این سازمان را از بین می‌برد. به گفته حسین کاظم‌پور‌اردبیلی نماینده ایران در هیات عامل سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) افزایش عرضه سبب کاهش قیمت‌های جهانی نفت خام و کاهش درآمدهای دیگر اعضای این سازمان شده است، در حالی که این شرایط به کمک ترامپ در انتخابات میان‌دوره‌ای ایالات متحده آمریکا آمد. روسیه و عربستان با افزایش تولید نفت، قیمت‌های جهانی این کالای راهبردی را در یک ماه گذشته ۱۵ دلار کاهش دادند و این شرایط تنها سبب ارزان شدن قیمت بنزین در آمریکا به نفع ترامپ شد.
کاظم‌پور‌اردبیلی تاکید کرد: عربستان و روسیه باید تولید نفت خود را کاهش دهند. آنها باید روزانه یک میلیون بشکه از تولید خود بکاهند در غیر این صورت کسی آن را به حساب نمی‌آورد. اما با بندها و شرایط مشخص به‌گونه‌ای که افزایش تولید یکجانبه انجام نشود، ما حاضر به پیوستن به این توافقنامه خواهیم بود.
بیژن زنگنه، وزیر نفت نیز به تازگی در نامه‌ای خطاب به محمد سانوسی بارکیندو- دبیرکل اوپک- خواستار توقف فعالیت کمیته مشترک وزارتی نظارت بر توافق اوپک، اوپک و همچنین کمیته مشترک فنی شده است.
کشورهای عضو و غیرعضو اوپک به‌منظور نهایی کردن تصمیم خود برای سال ۲۰۱۹ در وین گرد هم می‌آیند. احتمال می‌رود آنها درباره همکاری دائمی‌تر و بلندمدت بحث و گفت‌وگو کنند. صد و هفتاد و پنجمین نشست عادی وزرای نفت و انرژی اوپک ششم دسامبر (پنجشنبه، ۱۵ آذرماه) و پنجمین نشست مشترک وزرای نفت و انرژی اوپک و غیراوپک هفتم دسامبر (جمعه ۱۶ آذرماه) در وین برگزار میشود که به نظر می‌رسد جدیدترین تصمیم‌ها درباره میزان تولید اعضای اوپک در این نشست مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
در این راستا مرتضی بهروزی‌فر کارشناس حوزه انرژی با اشاره به تحریم‌های نفتی علیه ایران، اظهار کرد: زمانی که استارت تحریم‌های ایران زده شد و میزان صادرات نفت ایران از حدود 5/2 میلیون به 7/1 میلیون بشکه رسید، جای خالی ایران توسط عربستان و مخصوصا روسیه پر شد. به دلیل افزایش تولید دو کشور مذکور قیمت جهانی نفت کاهش یافت و تنها راه افزایش قیمت، کاهش تولید است.
وی به این سوال که عربستان و روسیه حاضر به کاهش تولید خود خواهند شد یا خیر، این‌گونه پاسخ داد: این دو کشور بزرگ‌ترین صادرکنندگان نفت دنیا هستند و از کاهش قیمت نفت بیشترین ضرر را خواهند کرد. بنابراین چاره‌ای جز کاهش تولید ندارند.
خیز «تزارها» برای نقش‌آفرینی در اوپک
بر اساس این گزارش ابوظبی میزبان نخستین نشست کمیته نظارتی اوپک و غیراوپک پس از آغاز عملیاتی تحریم‌های نفتی علیه ایران است.
بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران، روزهای پایانی هفته گذشته طی نامه‌ای خطاب به محمد سانوسی بارکیندو، دبیرکل سازمان کشورهای صادرکننده نفت تاکید کرد که کمیته JMMC (کمیته مشترک وزارتی نظارت بر توافق اوپک -غیراوپک) و JTC(کمیته فنی مشترک) در ماه‌های اخیر از اهداف اولیه تشکیل خود فاصله گرفته است و کار این دو کمیته نمی‌تواند حافظ منافع جمعی اوپک باشد و باید کار خود را متوقف کند.وی علت فاصله گرفتن این کمیته از اهداف خود را اعلام آشکار همراهی برخی اعضای اوپک عضو این دو کمیته با آمریکا در اعمال تحریم‌های یکجانبه و غیرقانونی آن کشور علیه ایران و تلاش برای استفاده ابزاری و سیاسی از این دو کمیته در حمایت از سیاست‌های آمریکا علیه ایران عنوان کرد.
البته وزیر نفت پیشتر نیز اشاره کرده بود که برخی کشورهای عضو اوپک در راستای سیاست‌های ایالات متحده گام برداشته‌اند که خلاف هدف سازمان اوپک است.
رویای نفتی عربستان
به گفته کارشناسان، مهره‌چینی سیاسی در بازار نفت در حالی انجام میشود که احتمال انحلال اوپک از گوشه و کنار به گوش می‌رسد؛ انحلالی که گفته میشود با هدف اتحاد روسیه و عربستان است. در همین راستا روزنامه وال‌استریت ژورنال اعلام کرد یک مرکز مطالعاتی عربستان سعودی در حال تحقیق درباره پیامدهای احتمالی انحلال اوپک برای بازار نفت است. مرکز مطالعات نفتی ملک‌عبدالله در حال تحقیق درباره این موضوع است. تعدادی از کارکنان این مرکز، مشاوران وزارت نفت عربستان و شرکت سعودی آرامکو هستند.
به عقیده کارشناسان بین‌المللی نفت، انحلال و فروپاشی اوپک به عنوان محلی برای اتحاد تولیدکنندگان بزرگ و خرد نفت بی‌شک موجب از‌هم‌گسیختگی سبد تولید نفتی این مجموعه و التهاب قیمتی این بازار میشود و بی‌شک نخستین متضرر این شرایط، تولیدکنندگان بزرگ نفتی هستند. در نهایت، سیاسی شدن هر چه بیشتر این سازمان، آن را از اهداف اصلی خود که تامین حداکثری منافع اعضای این نهاد است، دور خواهد کرد.
در همین ارتباط فریدون برکشلی، رییس مرکز مطالعات انرژی وین با تاکید بر اینکه نگرانی اصلی کنونی درباره اوپک، «انحلال» آن است، گفت: اوپک سازمانی است که اکنون تقریبا قدمت 60 ساله دارد و قواعد و قوانین آن مشخص و جا افتاده است.
وی با اشاره به اینکه جایگاه عضو موسس و بقیه اعضا در این سازمان مشخص است، به مهر گفت: در این سازمان تصمیمگیریها مانند بانک جهانی یا صندوق بین‌المللی پول براساس میزان تولید کشورهای عضو نیست، اما اعضا به اهمیت و قدرت یکدیگر به خوبی واقف هستند.
به گفته این کارشناس بین‌المللی حوزه انرژی، اختلافات دو‌جانبه و برون‌اوپکی نقشی در تصمیمات مهم اعضا در مورد بازار نفت ندارد.
لزوم بازنگری اوپکی‌ها بر مکانیسم تصمیم‌گیری
رییس مرکز مطالعات انرژی اوپک تصریح کرد: میل به دخالت برخی اعضای جدید‌الورود اوپک که عمر حضور آنها به یک سال هم نمی‌رسد در تصمیم‌گیری‌های سنگین این سازمان، می‌تواند برای سازمان اوپک و آینده آن بسیار نگران‌کننده و پر‌آسیب باشد.
برکشلی در پاسخ به اینکه این میل به دخالت در تصمیم‌گیری‌های اوپک چه خطری می‌تواند برای این سازمان داشته باشد، اظهار داشت: اعضایی که سالیان طولانی در اوپک بوده‌اند قواعد بازی و ساختار تصمیمگیریها را می‌شناسند، این در حالی است که بقیه اعضا هم با شئونات و اقتدار اعضا، متناسب با سابقه و نظام تصمیم‌گیری اوپک آشنا هستند، اما به طور مثال روسیه تصور می‌کند چون توان بالایی در تولید دارد می‌تواند در تصمیمگیریها نقش‌آفرینی کند. حال آنکه همه اعضا می‌دانند که در صحنه، ایران و عربستان هستند که تصمیمات اصلی و نهایی را می‌گیرند. به این ترتیب به نظر می‌رسد لازم است این سازمان برای حفظ اقتدار و نقش تصمیم‌سازی خود، مکانیسم تصمیم‌گیری خود را مورد بازنگری قرار دهد.
سایر اخبار این روزنامه
رهبر انقلاب: شهدا نیازی به اغراق ندارند
دو گزینه اصلی شهرداری تهران
عنوان اتهامی فعالان محیط زیستی تغییر کرده است
ریزش ۳۵۰۰ واحدی شاخص بورس
معاون وزیر راه‌وشهرسازی در نشست خبری مطرح کرد
دست اندازهای سنتی در مقابل کسب و کارهای مدرن
نیما در کلام شاملو
بی‌نظمی های دردسرساز ریاض ادامه دارد
استندآپ کمدی رییس صداوسیما!
این گوی و این میدان!
منابع بانکی در مرز هشدار
نمایش اتحاد در پاریس
دلالان پیش‌قراول نابسامانی‌های عرضه خودرو
افزایش قیمت چندباره گوشت، مرغ، ماهی و تخم‌مرغ
اعتراض26 نماینده مجلس؛
مبارزه برای صلح
ان‌بی‌سی‌نیوز مطرح کرد
مالیات، ناجی اقتصاد کشور
وزیر دولت احمدی‌نژاد بازداشت شد
