روزنامه آفتاب یزد
1398/01/18
هوشمندی عراق
آفتاب یزد- گروه سیاسی: در حالی که امید می رفت تحریم ها هیچ تاثیری در مناسبات بغداد و تهران نداشته باشد و سفر اخیر روحانی به عراق بتواند گره بسیاری از مشکلات ناشی از تحریم را بگشاید و در نهایت تحولاتی مثبت در روابط به ویژه تجاری و اقتصادی دو کشور ایجاد کند، بلافاصله عربستان وارد میدان میشود تا به نحوی فرصت بهره برداری لازم در صادرات برق و سرمایه گذاری در بازار عراق آنهم در دوران بازسازی را از تهران برباید. به همین دلیل هم در قالب هیئتی گسترده طی دو سفر آنهم با فاصله بسیار اندک به بغداد می رود و تفاهم نامه ای با این کشور برای خرید برق از ریاض امضا می کند. حال آنکه درست چند روز پس از سفر هیئت بلندپایه سعودی به بغداد، عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق روزگذشته به تهران سفر می کند و در نشست مشترکش با روحانی می گوید کشورش خواستار تعمیق روابط با تهران است! از این رو، به نظر می‌رسد که حضور پرتنش ریاض در بغداد و همچنین فشارهای آمریکا بر روی بغداد جهت عدم خرید برق از ایران با نزدیک شدن به معافیت این کشور از تحریم ها، روابط تهران و بغداد را وارد فاز پیچیده ای می کند. شرایطی که می تواند حتی به نفع ریاض در عراق با توجه به تفاهم نامه اخیرش با این کشور باشد اما با این همه قاسممحبعلی معتقد است: «رقابت اقتصادی
میان تهران و ریاض در عراق به نفع کشوری خواهد بود که بتواند از فرصت ها و موقعیت ها به نحو مطلوب بهره ببرد و امکانات بیشتری در اختیار داشته باشد.»
>سفر بی سر و صدای سعودی ها به عراق
سفر اخیر روحانی به عراق نشانه بسیار خوبی برای ایران در تحریم به شمار می رفت و نه تنها کارشناسان و صاحب نظران در ایران بلکه حتی مجامع جهانی را به این باور رساند که تهران و بغداد وارد فاز تازه تر و یا به عبارتی « جهش در روابط » می شوند؛ مرحله ای که در آن تقریبا می‌توان به پیشرفت روابط اقتصادی و تجاری میان دو کشور خوش بین بود اما سفر اخیر روحانی به بغداد و امید به توسعه روابط میان ایران و عراق، به کام سعودی ها خوش نیامد. به همین دلیل هم یک روز بعد از سفر روحانی
هیئتی از عربستان سعودی
بی سر و صدا وارد بغداد شدند تا نقشه‌های ایران را برای
سرمایه گذاری در عراق نقش بر آب کنند و اجازه نزدیکی بیشتر را به این دو همسایه ندهند. حال آنکه این ایران بود همواره در شرایط سخت و بحرانی به ویژه در مبارزه با تروریست مانند یک برادر در کنار بغداد ایستاد و برای کمک به همسایه اش هزینه های بسیاری متحمل شد اما عربستان در چنین شرایطی نه تنها که در کنار عراق نبود بلکه حتی برای وارد کردن فشار و هزینه های بیشتر به بغداد دست به هر اقدامی علیه این کشور زد. ماجرای ورود بی‌سرو صدای عربستانی ها به عراق همزمان با سفر روحانی بدین گونه بود؛ به نقل از الجزیره« در 13 مارس 2019 برابر با 22 اسفند ماه 97 یک هیئت سعودی به ریاست وزیر تجارت و اقتصاد عربستان، به بغداد رفت. به دشواری می توانیم زمان بندی این سفر که مصادف شد با آخرین روز سفر روحانی به عراق را نادیده بگیریم. با وجود آنکه مقام اکثر هیئت سعودی، اقتصادی بود، اما
ثامر السبهان، سفیر عربستان در عراق نیز به
آن ها پیوست.» الجزیره در ادامه درباره هدف از سفر سعودی ها به عراق نوشت:« این سفر هیئت سعودی با هدف کاستن از وابستگی عراق به ایران در زمینه تامین نیازهای برقی و فرآورده های نفتی، کالاهای کشاورزی و مواد اولیه، انجام شد، به این امید که موفقیت عربستان در این زمینه بتواند تحریمهای آمریکا علیه ایران را اثربخش کرده و تهران را از پول عراق که در مقابل کالاها و خدمات خود دریافت می کند، محروم کند. »
>امضای تفاهم نامه میان عربستان و عراق
پس از این سفر پنهانی عربستان به بغداد، یک مقام عالی رتبه عراقی از امضای یک قرارداد اولیه میان عربستان با بغداد پرده برداشت و از امضای یک تفاهم نامه در راستای اتصال شبکه‌های برق دو کشور، با هدف تامین برق عراق خبر داد. «محمد الحلبوسی» رئیس پارلمان عراق طی سفر هفته گذشته خود به آمریکا اعلام کرد، از آنجایی که عراق نمی‌تواند تا سه سال دیگر واردات برق از ایران را متوقف کند، امیدوار است معافیت این کشور (عراق) از تحریم واردات برق ایران تمدید شود. اما «برایان هوک» مسئول کارگروه ایران در وزارت خارجه آمریکا گفت که دولت این کشور قصد تمدید معافیت‌ها از تحریمهای ایران را ندارد. رئیس پارلمان عراق در گفتگو با «العربی الجدید» به موضوع صادرات برق ایران به عراق پرداخت و گفت:« تنها ۹۰ روز به عراق برای ادامه این امر فرصت داده شده و آمریکا از نزدیک با دولت عراق در ارتباط است
و تلاش می‌کند، تکیه عراق بر برق ایران
کم شود.» بعد از سفر اخیر و بی سرو صدای سعودی ها به عراق، در روز چهارشنه هفته گذشته به عبارتی 14 فروردین هیاتی باند پایه متشکل از هفت وزیر، ده‌ها نماینده از وزارتخانه‌ها و نهاد‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی برای سفر رسمی دو روزه وارد بغداد، پایتخت عراق برای امضای این قرار داد شدند که به نقل از روزنامه سعودی «عُکاظ»، هیات مذکور بزرگترین و مهمترین هیاتی بود که طی سالهای اخیر به عراق سفر کرد.
>سایه آمریکا در روابط تهران و بغداد
اگرچه گمان می‌رفت که سفر اخیر روحانی به عراق می‌تواند تکلیف بسیاری از مسائل را روشن سازد و عرصه جهانی شاهد دور تازه ای از روابط به ویژه در حوزه اقتصادی و تجاری میان دو کشور خواهد بود اما اکنون به نظر می رسد که روابط تهران و بغداد این روزها وارد مرحله پیچیده‌ای شده است تا آنجاکه عراق تحت فشار آمریکا و نگرانی عدم تمدید معافیت ها از تحریم ها درصدد خرید برق از شرکت های سعودی است. حال آنکه روحانی قبل از تعیین ضرب الاجل آمریکا برای کشورهای معاف از تحریم به عنوان شرکای تجاری ایران به بغداد سفر کرده بود تا با گسترش روابط با همسایگانش بخشی از مشکلات ناشی از تحریم را حل کند. اما از آنجا که آمریکا همواره یکی از نگرانی‌هایش نزدیکی روابط تهران و بغداد به ویژه در بعد تجاری و اقتصادی بود اکنون با
فشار بر بغداد درصدد است متحد منطقه ای اش ریاض را به سمت سرمایه گذاری در بغداد و رقابت با ایران تشویق کند که البته تفاهم نامه اخیر ریاض با بغداد آنهم چند روز بعد از سفر روحانی به عراق خود گواهی بر این
ادعاست.
>تلاش عربستان برای دور کردن ایران از عراق
با حضور پرتنش عربستان در عراق آنهم با هدف دور ساختن تهران از بغداد و بهره برداری از فرصت احتمال عدم معافیت عراق از تحریم های ایران احتمالا معادلات میان ایران و عراق به گونه ای در حال تغییر است. چراکه عربستان به واسطه تحریم های تهران درصدد است تا اجازه نزدیکی بیشتر به این دو کشور همسایه را ندهد. به همین دلیل هم طی دو سفر آنهم تنها به فاصله کمتر از یکماه با هیئتی گسترده و با هدف کاهش وابستگی عراق به ایران به ویژه از منظر انرژی، عازم بغداد می شود. حال آنکه تلاش عربستان برای تقویت اقتصادی در عراق در حالی است که ایران نقش بسیار مهمی در خروج تروریست از عراق و کاهش بحران در آن ایفا کرده و در همه مراحل سخت در کنار این کشور بود و از سویی اگرچه سهم ایران از
بازار عراق حدود ۱۳ درصد است اما بیش از ۵۰ درصد از ظرفیت برق عراق در دست شرکت های ایرانی است و حتی در سفر و دیدار اخیر روحانی و برهم صالح رئیس جمهور این کشور این توافق به عمل آمد که حجم صادرات برق ایران به عراق افزایش یابد. در چنین شرایطی عربستان درصدد رقابت با ایران و دور ساختن جمهوری اسلامی از بغداد بر می آید. از این رو، با توجه به تفاهم نامه اخیر میان ریاض و بغداد و همچنین سفر دیروز نخست وزیر عراق به ایران، این پرسش مطرح میشود که رقابت میان ریاض و تهران در عراق به نفع کیست؟ آیا سعودی ها با توجه به اقدامات منطقه ای گذشته شان می توانند جای ایران را در منطقه بگیرند و یا جایگاه تهران را در بغداد متزلزل کنند؟ یا برعکس ایران به دلیل نزدیکی فرهنگی و قرابت مذهبی و قومی و جغرافیایی خود با عراق همچنان جایگاه خود را در این کشور حفظ خواهد کرد؟
>عراق به دنبال گسترش روابط با ریاض و ایران
قاسم محبعلی کارشناس مسائل بین الملل و مدیر کل سابق وزارت خارجه درباره قرارداد اخیر عربستان با عراق بعد از سفر روحانی به بغداد و امضای تفاهم نامه با برهم صالح رئیس جمهور این کشور و رقابت دو کشور در عراق و آینده مناسبات تهران و بغداد به آفتاب یزد گفت: رقابت میان عربستان و ایران در عراق طبیعی است و به همین دلیل هم ریاض برای اینکه بازار عراق را از ایران بگیرد در این کشور هزینه می‌کند. او افزود: عراق هم هوشمندانه از رقابت موجود میان تهران و ریاض و حتی سایر کشورها در منطقه در جهت منافع ملی خود بهره برداری می کند. زیرا رقابت میان دو کشور کاملا به نفع بغداد است. این مدیر کل سابق وزارت خارجه ادامه داد: عراقی ها با هوشمندی بسیار به دنبال گسترش روابط از یک سو با ایران و از سویی با عربستان و سایر دولتهای عربی منطقه هستند تا به نفع خود و در جهت توسعه کشور و رفاه مردم شان بهره ببرند.
>اما رقابت به نفع ریاض یا تهران؟
مدیرکل سابق وزارت خارجه با بیان اینکه ایران قرابت سرزمینی، فرهنگی، مذهبی، تجاری و ... با عراق دارد، گفت: به همین ترتیب ریاض هم پیوندهای گسترده ای با بغداد داردکه نمی توان آن را نادیده گرفت. اگر عراق یک‌کشور با ثبات و عاری از تروریست شود به نفع منطقه به ویژه ایران و عربستان خواهد بود. محبعلی افزود: اما رقابت اقتصادی در عراق به نفع کشوری خواهد بود که بتواند از فرصت ها و موقعیت ها به نحو مطلوب بهره ببرد و امکانات بیشتری در اختیار داشته باشد. بدیهی است که هر یک از دو کشور یعنی ایران و عربستان مزیت های خود را دارند. بدیهی است که ایران از منظر پیوندهای مذهبی، قومی و جغرافیایی با عراق وضعیت بهتری نسبت به عربستان دارد اما ریاض ممکن است از منظر مالی و توانایی های منطقه ای و بین المللی موقعیت بهتری نسبت به تهران داشته باشد.
> منافع ملی برای عراق در ارجحیت
محبعلی با بیان اینکه آینده روابط تهران و بغداد به توافق های آتی عراق و آمریکا بستگی دارد، گفت: بدیهی است که واشنگتن علاقه مند نیست ترامپ دچار مشکل در منطقه شود. همانطور که آمریکا طی ماه های گذشته احساس کرد عدم معافیت عراق از تحریم های ایران، هزینه های حضور آمریکا را در بغداد بالا می برد به همین دلیل هم عراق را از تحریم معاف کرد، ممکن است بازهم چنین تصمیمی بگیرد . او ادامه داد: بنابراین مناسبات تجاری تهران و بغداد به ویژه در راستای انرژی بستگی به توافق بغداد و واشنگتن دارد. مدیرکل سابق وزارت خارجه اضافه کرد: به هر روی، عراق درصدد است تا از امکانات موجود به بهترین نحو ممکن استفاده کند تا در صورتی
که شرایط سخت شد میان ایران و آمریکا دچار مشکل نشود. محبعلی در پایان گفت: عراق
علاقه مند به همکاری با ایران است اما در مناسبات بین المللی اش منافع ملی خود را مقدم می‌داند. نمی توان انتظار داشت که عراق به خاطر ایران منافع ملی خود را نادیده بگیرد. در روابط
بین المللی احساسات و علایق شخصی تاثیری ندارد بلکه منافع مرتبط با امنیت ملی در ارجحیت
قرار دارد.
سایر اخبار این روزنامه
ماجرای عجیب فروش چادر‌های امدادی هلال احمر در «دیوار»
سید علیرضا کریمی، سردبیر
کاری کنید که نظامیان امریکایی هرچه زودتر از عراق خارج شوند
بازگشت نهنگ آبی این بار بر بنرهای سطح شهر!؟
مدیریت بحران به دانش روز تجهیز نیست
شمردن دندان‌های اسب پیشکشی!
هشدار زلزله کرمانشاه را سال 92 به دولت داده بودند!
عروس پرنده در تهران!
اگر سدها را نمی‌ساختیم فجایع انسانی رخ می‌داد
هوشمندی عراق
همه چیز آرام است
گسترش همکاری‌ها راه عبور از تحریم
نگاه سیاسی داخلی و خارجی به سیل اخیر
خبر آخر
ناصر بزرگمهر، روزنامه‌نگار
ما برای تدفین زاده شدیم!
باران نعمت یا نقمت
سیل تلفات حوادث ترافیکی
