همنوایی با آمریکا

آفتاب یزد- گروه سیاسی: یک بیانیه غیرمنتظره. بیانیه‌ای اروپایی با این جملات: «واضح است که ایران مسئول حمله به تاسیسات نفت سعودی است. این حملات ضرورت دیپلماسی برای کاهش تنش‌ها با تعامل تمامی طرف‌ها را نشان می‌دهد. زمان آن فرا رسیده که ایران چارچوب مذاکرات طولانی مدت درباره برنامه هسته‌ای، موضوعات امنیت منطقه‌ای که شامل برنامه‌های موشکی‌اش می‌شود را بپذیرد.»
رهبران فرانسه، آلمان و بریتانیا روز دوشنبه اول مهرماه در بیانیه مشترکی اعلام کردند که ایران مسئول حمله به تاسیسات نفتی عربستان سعودی است و از مذاکراتی جدید سخن به میان آوردند.
بلافاصله ظریف وزیر امور خارجه ایران، در پاسخ به بیانیه فرانسه، آلمان و انگلیس در مورد ایران و فرا رسیدن زمان انجام مذاکرات طولانی‌مدت با تهران در ارتباط با فعالیت‌های هسته‌ای و موشکی واکنش نشان داد و تاکید کرد: هیچگونه توافق جدیدی بدون پایبندی به برجام وجود نخواهد داشت. وی با اشاره به بدعهدی اروپایی‌ها در اجرای تعهداتشان در برابر ایران نوشت: «ناتوانی سه کشور اروپایی در اجرای تعهداتشان بدون اجازه آمریکا از ماه مه سال ۲۰۱۸ (زمان خروج آمریکا از برجام) آشکار شده است. راه حل این کمبود، اراده جامع برای ایجاد مسیر مستقل،‌ عدم تکرار طوطی‌وار ادعاهای پوچ آمریکا و عدم ناسازگاری با برنامه جامع اقدام مشترک است. هیچ گونه توافق جدیدی پیش از پایبندی به توافق کنونی (برجام) وجود نخواهد داشت.»
وزارت امور خارجه نیز در رد و محکومیت بیانیه سران سه کشور اروپایی بیانیه‌ای صادر کرد. در بخشی از این بیانیه آمده است: «این گونه اظهارات و اقدامات مخرب تنها به تشدید آتش ویرانگر جنگ یمن و احتمال فراگیرتر شدن آن منجر خواهد شد. متهم سازی سفارشی دولتها با اهداف سیاسی و به دور از واقعیات میدانی در کنار سایر سیاست‌های حمایت گرانه نسبت به رژیم کودک کش عربستان سعودی به ویژه از طریق صادرات انبوه تسلیحات به این کشور، یک روند خطرناک است و مسئولیت تبعات آن بر صلح و ثبات منطقه ای، برعهده سه کشور صادرکننده این بیانیه خواهد بود.»


آن طور که ایسنا می‌نویسد سرلشکر حسین سلامی فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز در واکنش به این بیانیه گفت: سه کشوری که همیشه در خط مقدم علیه ملت ایران بودند و آمریکایی‌ها عموما معنای دروغ می‌دهند و حرف دروغ به زبان می‌آوردند. این نکته که رهبر انقلاب فرمودند «اروپایی‌ها هم دست کمی از آمریکایی‌ها ندارند»، امروز چهره خود را کاملا نشان داد و اروپایی‌ها بدون هیچ‌ سند و مدرکی یک اتهام واهی و دروغین را به کشور ایران نسبت دادند و طبیعت اروپا و آمریکا همین است.
از سویی حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، عضو کمیسیون امنیت ملی نیز دررابطه با این بیانیه اظهار داشت: معتقدم که کشورهای فرانسه، آلمان و انگلیس که اخیرا در بیانیه‌ای ایران را متهم به حمله به تاسیاسات نفتی کردند؛ با آمریکا هماهنگ هستند و در حقیقت با هماهنگی کامل با آمریکا این بیانیه اعلام شده است.هدف اصلی بیانیه کشورهای اروپایی آخرین فرصت برای شکل‌گیری مذاکره مجدد است.
وی در ادامه افزود: هدف اصلی این کشورهای اروپایی از انتشار و اعلام این بیانیه هم این است که یک فشار مشترکی را با آمریکا علیه ایران انجام دهند، تا اینکه شاید آخرین فرصت برای شکل‌گیری مذاکره را به‌وجود بیاورند؛ چرا که ما همزمان با این فشارها یکسری ادعاها و سنت‌شکنی‌های تازه در مواضع آنها از قبیل مذاکره مجدد و... را شاهد هستیم.
نماینده مردم اسلام آباد غرب به آخرین فشارهای آمریکا و اروپا علیه ایران اشاره و تصریح کرد: به نظر من آمریکا و کشورهای اروپایی وابسته به آن، این آخرین فرصتی است که تحت عنوان فشار علیه ایران دنبال می‌کنند.
فلاحت پیشه در ادامه افزود: ضربه‌ای که اروپایی‌ها به دیپلماسی وارد کردند؛ اگر بیشتر از آمریکا نباشد، کم‌تر هم نیست.وی در ادامه افزود: ما از همان ابتدایی که ترامپ، رئیس جمهور آمریکا سکانداری کاخ سفید را عهد‌ه‌دار شد و آن برخوردی را که با برجام داشت؛ تکلیف خود را با آمریکا مشخص کردیم، اما اروپایی‌ها در مسئله برجام فقط زمان را سپری و صرف کردند که در واقع اگر ما به دیپلماسی اروپا اطمینان نمی‌کردیم، شاید تا به الان گام‌های بیشتری را نسبت به تعهدات هسته‌ای خود برداشته بودیم؛ بنابراین باید این سوال را از اروپایی‌ها پرسید؟ که چرا در قبال تعهدات خود زمان را صرف کردند.
> اگر ایران به آرامکو حمله می‌کرد،
هیچ‌گونه اثری از آن پیدا نمی‌شد
این نماینده مردم در مجلس دهم به بیانیه اخیر سه کشور اروپایی مبنی بر متهم ساختن ایران در قضیه آرامکو، اشاره و اظهار کرد: مواضع ایران به صورت شفاف مشخص است و من بارها به این مسئله اشاره کرده‌ام که اگر ایران به آرامکو حمله می‌کرد، هیچ‌گونه اثری از آن پیدا نمی‌شد.
>حسن روحانی به مکرون و مرکل چه گفت؟
جالب اینکه بعد از این بیانیه اروپایی حسن روحانی دیدارهایش با سران اروپایی را انجام داد. روحانی در دیدار مکرون با وی ضمن تاکید بر وظایف و مسئولیت سایر طرف‌های برجام از جمله فرانسه برای حفظ این توافق مهم بین‌المللی بعد از خروج یکجانبه و غیرقانونی آمریکا از آن، بیانیه روز دوشنبه کشورهای فرانسه، انگلیس و آلمان را اتهام‌زنی بی‌اساس به جمهوری اسلامی ایران عنوان و از آن انتقاد کرد والبته در یک دیدار ناگهانی با مرکل صدر اعظم آلمان نیز ملاقات و گفت‌‌و‌گو و در آن جاهم نسبت به این بیانیه ابراز نگرانی کرد.
این در حالی بود که رئیس جمهور فرانسه حتی بعد از دیدارش با روحانی هم اعلام داشت که امیدواراست اتفاقات خیلی مهم و خوبی از سوی ایران تا ساعات آینده رخ بدهد. او از طرفی بر این جمله تاکید کرد: ما باید به منظور جلوگیری از افزایش تنش‌ها در منطقه، بار دیگر به میز مذاکره بازگردیم. باید بحث‌های صریحی درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران، فعالیت‌های ایران در منطقه و همچنین فعالیت‌های بالستیک این کشور انجام شود.
اما پرسش اینجاست که چه شد در چنین زمانی این بیانیه صادر شد؟ اروپا که تا همین چندی پیش از حفظ برجام می‌گفت و مذاکره و کاهش تنش، چرا خود به افزایش تنش دست زده است؟
>فشار ایران
سید جلال ساداتیان کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه اروپا چون خودش را حریف آمریکا نمی‌داند به تعهدات خودش به این شکل پشت کرده است، به آفتاب‌یزد می‌گوید: آن‌ها از سویی باید فشار ایران را مبنی برعمل به تعهدات خودشان در برجام تحمل می‌کردند و از طرفی فشارهای آمریکا، اسرائیل و کشورهای عربی را. اما عدم توان اروپا در جهت کاهش تنش‌ها و یا برقراری جو مذاکره میان آمریکا و ایران و دلسردی ازاین بابت باعث شده است تا آن‌ها امروز به این نتیجه برسند که باتوجه به فشارحداکثری که آمریکا به ایران وارد می‌کند و جلوی آن را هم نمی‌توان گرفت، خودشان نیز با افزایش این فشار کاری کنند تا ایران پای میز مذاکره بیاید.
وی اضافه می‌کند: اروپایی‌ها در بیانیه‌های اولیه و سیاسی که بعد از خروج ترامپ از برجام صادر می‌کردند، حق را براساس گزارشاتی که آژانس بین‌المللی داده بود به ایران می‌دادند، اما اکنون می‌گویند که ایران به دلیل گام‌های اخیر خود در کاهش تعهدات برجامی، از تعهدات برجامی خودش عدول کرده است و دوم اینکه ایران منطقه را به تشنج کشیده، کشتی توقیف کرده، پهپاد ساقط کرده و حالا هم اروپایی‌ها مدعی هستند که تاسیسات نفتی عربستان را زده است. بیشتر این نتیجه گیری‌ها هم براساس گفته‌هایی است که ایران قبلا مطرح کرده بود مبنی براینکه اگر کشورمان نتواند نفتی صادر کند، نفتی هم از منطقه صادر نخواهد شد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه می‌دهد: حمله به آرامکو اکنون زیان‌های شدیدی را در بحث نفت و اقتصاد به اروپا نیز وارد کرده است. اروپا در حال حاضر هم در بحث منطقه‌ای و هم از سویی از طرف آمریکا تحت فشار است و از همین رو زیر وعده شان زده‌اند و در شرایطی که فشارهایی از سوی ایران به اروپا وارد می‌شد که شما باید به تعهدات برجامی پایبند باشید، اکنون اروپا مذاکره خارج از برجام یعنی آنچه آمریکا می‌خواهد را اعلام می‌کند. به عبارتی آن‌ها با این بیانیه می‌گویند که برجام را باید از سر، نوشت.
وی اضافه می‌کند: بعد ازاین بیانیه باید دید که آیا آن‌ها قصد دارند موضوع را امنیتی کنند و جریان آرامکو را به شورای امنیت بکشانند؟ و یا درآنجا روسیه و چین از ایران حمایت خواهند کرد یا آنها هم به نوعی تحت تاثیر جو به‌وجود آمده چیزی را وتو نمی‌کنند و قطعنامه‌ای علیه ایران صادر می‌شود؟
>امروز سود اروپا در فشار به ایران است
ساداتیان درباره این که چگونه است در زمانی که ترامپ می‌گوید آماده است تا طرح صلح ایران در خلیج فارس را بشنود چنین بیانیه‌ای آن هم از سوی اروپا صادر می‌شود؟ می‌گوید: بعید است که ترامپ با بیان چنین مسئله‌ای به فکر اتخاذ موضع نرمتری باشد. سخنرانی‌اش در سازمان ملل راهم که شنیدیم. وی به دنبال این است تا با این رفتارها ایران را به پای میزمذاکره خارج از چارچوب برجام بکشاند، در حالیکه ایران به اروپا فشار وارد می‌کند تا به تعهداتش نسبت به برجام همچنان عمل کند. ولی در مقطع‌کنونی که اروپا احساس می‌کند ممکن است رویه مقاومتی ایران در برابر آمریکا تبعات بسیار بد اقتصادی و سیاسی برای اروپا داشته باشد، به این سمت رفته است تا برای حفظ منافع خود اقدام جدیدی بکندو این اقدام جدید در بیانیه اروپا نمود عینی پیدا کرده است. بعد از حادثه آرامکو ضرر بسیارزیادی دراین زمینه به اروپا هم وارد شده است ازاین رو آن‌ها تصمیم گرفته‌اند تا از عربستان و امارات حمایت کنند و البته در برابر فشارهای آمریکا نیز تسلیم شوند.چون سود خود را از این پس در اعمال فشار به ایران می‌بینند.
این کارشناس می‌گوید: از طرفی اینکه ترامپ می‌گوید من منتظر شنیدن طرح ایران هستم و... صرفا یک ژست دیپلماسی است و در نهایت آمریکا هم به دنبال همان میز مذاکره‌ای است که امروز اروپا در باره آن دربیانیه‌اش گفته است: «وقت آن رسیده تا در باره مسائلی فراتراز برجام سخن بگوییم.»
اروپا و آمریکا قاعدتا این نظر مقامات ایران را مبنی براینکه تازمانی که ترامپ به برجام برنگشته مذاکره‌ای صورت نخواهد گرفت را نمی‌پذیرند و اکنون با این بیانیه چنین موضوعی را نشان می‌دهند. بیانیه اروپا به کمک آمریکا آمده است. سه کشور اروپایی و آمریکا به عنوان اعضای دائم شورای امنیت خطاب به ایران می‌گویند که این ماییم که باید برای ایران تعیین تکلیف کنیم نه ایران برای ما.
>شکست طرح مکرون نتیجه یک بیانیه
قاسم محبعلی کارشناس مسائل بین‌الملل هم دراینباره به آفتاب یزد می‌گوید: اروپا تحت تاثیر تحولاتی است که اخیرا در منطقه اتفاق افتاده است. نکته مهم این است که این بیانیه سه گانه قبل از ملاقات مکرون با روحانی انجام شده و زبان تند علیه ایران داشته است. به نظر می‌رسد که اروپایی‌ها به این نتیجه رسیدند که تلاش‌هایشان برای آنکه بتوانند ایران و آمریکا را به سمت یک حل و فصل دیپلماتیک هدایت کنند، موفق نبوده است. درچنین شرایطی اگر قرار باشد که جانب یکی از طرفین را بگیرند مطمئنا جانب ایران را نخواهند گرفت. چون دیدگاه‌های اروپا به آمریکا و کشورهای ثروتمند حاشیه خلیج فارس از جمله عربستان نزدیکتر است و هم اینکه با بازیگر دیگر منطقه یعنی رژیم صهیونیستی ارتباطات خوبی دارند. بنابراین قابل پیش بینی بود که اگر طرح کاهش تنش مکرون به خوبی پیش نرود و با پاسخ‌های مطلوبی ازسوی آمریکا و ایران روبه رو نشود، اروپا به سمت مواضع سرسختانه علیه ایران میل کند. این نشان می‌دهد که مشخص شده است طرح مکرون شکست خورده و نتیجه‌اش این بیانیه است.
>اروپا بعد از آرامکو
این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که با توجه به اظهارات ترامپ مبنی بر آمادگی‌اش برای شنیدن طرح صلح ایران در خاورمیانه و سخنرانی روحانی در سازمان ملل توقع این بود که طرف غربی به سمت نرمش گام بردارد حال آنکه با این بیانیه اروپایی عکس این موضوع اتفاق افتاده و شرایط تندتر شده است. محبعلی دراینباره می‌گوید: اروپا نیز با این بیانیه، نگفته است که طرح صلح ایران در خلیج فارس را نمی‌شنود ولی چنین بیانیه‌ای را صادر کرده است. پس اظهارات ترامپ را جدی نگیرید. اروپا اکنون دریافته است بعد از آرامکو، شرایط به گونه‌ای دیگر رقم خورده است و ازاین روسخن از مذاکرات جدید می‌گوید، اما مذاکرات جدید طبیعتا درباره آینده این برجام است. اینکه برجام دائمی بشود یا نشود. دیگر اینکه سطح بازرسی و کنترل‌ها چگونه افزایش بیابد که اطمینان بخش طرف‌های مقابل باشد؟ موضوع دیگر اینکه برجام یک توافق امنیتی است ولی سوال این است که موضوعات مربوط به این توافق امنیتی چیست؟ یکی از آن‌ها قطعا مسئله موشک‌هایی است که قابلیت حمل سلاح‌های هسته‌ای دارند. موضوعات جانبی دیگربرجام، تحرکات خاورمیانه‌ای است که هم اعراب و هم اسرائیل مدعی‌اند که ایران منافع آن‌ها را تهدید می‌کند. موضوع دیگر مذاکرات جدید می‌تواند مسائل مربوط به سیاست خارجه ایران و کشورهای منطقه بر سر امنیت و ثبات باشد و یکی دیگر از مسائلی که اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها به آن ادعا دارند مسئله تروریسم است. موضوع بعدی موضوع حقوق بشر است. این‌ها تماما موضوعاتی است که علاوه بر آینده برجام قرار است تا در مذاکراتی جدید در دستورکار اروپا و آمریکا قرار گیرد برای گفت‌‌و‌گو با ایران قرار بگیرد.
از وی می‌پرسیم که آیا وقتی چنین بیانیه‌ای با چنین نیتی صادر می‌شود تمام رایزنی‌ها و تلاش‌های حفظ برجام پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای طی ماه‌های اخیر را توسط اروپا و ایران تحت الشعاع قرار نمی‌دهد؟ پاسخ می‌دهد: طبیعی است که اروپا علاقه مند است که توافق برجام را به عنوان پایه و زمینه ساز سایر موضوعات مدنظر برای مذاکره حفظ کند. تفاوتش با آمریکا نیز دراینجاست، یعنی آمریکایی‌ها علاقه‌ای به حفظ برجام ندارند. بنابراین آن‌ها اساسا به دنبال یک توافق جدید به جای برجام هستند، اما اروپایی‌ها می‌گویند که حفظ این توافق تا 2023 لازم است ولی بعد از آن باید راجع به مسائل دیگر هم فکر کرد، برای همین است که آنها با ایران بر حفظ برجام هم‌نظر بودند، اما اکنون که ایران کاهش تعهدات برجامی‌اش را انجام داد، اروپایی‌ها هم احساس می‌کنند که برجام لغو شده و موضوع مذاکرات خارج از برجام با اقدامات ایران به صورت خود به خود مطرح می‌شود.