روزنامه آفتاب یزد
1398/07/16
وقت کشی چینی‌ها
آفتاب یزد- محبوبه مظفری: چینی‌ها نیز پس از توتال از قرارداد طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی خارج شدند تا زین پس مسئولیت این مهم به طور کامل به شرکت پتروپارس واگذار شود.توتال به خاطر تحریم‌های آمریکا دیگر جای کار در ایران نداشت و ترجیح داد منفعت خود را دریابد و بار خود را ببندد و برود. ایران چه کرد؟ اعتماد به شریک چینی و باز گذاشتن دستش برای ادامه راه توتال.موضوعی که در پستوی ذهن ما برای اعتماد افراطی به کشورهای شرق از جمله روسیه وچین است تا در نبود غربی‌ها دستمان را بگیرند بی‌آن که روزنه‌ای باز گذاشته شود برای مواخذه ترک‌کننده قرارداد و جریمه‌ای که حداقل مانع ترک قرارداد از سوی طرف مقابل شود.
چینی‌ها نیز پس از توتال از قرارداد طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی بدون پرداخت کمترین جریمه خارج شدند که به گفته کارشناسان ثمره قراردادهای جدید نفتی(IPC) جز فرصت سوزی برای ثروت ملی نبوده است.
زمانی که توتال از ایران رفت کار او را سخت اشتباه دانستیم اما با رفتن چینی‌ها انگار مسئله‌ای رخ نداده است. اتفاقی که افتاده حالا می‌آییم پارس جنوبی را جایگزین می‌کنیم. آیا کار توتال خطاست اما کار چینی‌ها اشتباه نیست؟ اعتماد افراطی به کشورهای شرق جهان از جمله روسیه و چین و دیدن ضربه دقیقا از همین ناحیه را چند بار باید ببینیم و دم نزنیم؟ چرا برای قراردادی ملی، محکم کاری نمی‌کنیم تا با پا پس زدن طرف ما اینقدر دچار ضربه نشویم؟
> آنچه گذشت
دو سال پیش قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی بین شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیوم ایرانی- فرانسوی-چینی توتال، شاخه بین‌المللی شرکت ملی نفت چین (CNPCI) و پتروپارس امضا شد. مهم‌ترین پاراگراف این قرارداد برای ایران، خط‌هایی بود که از الگو شدن به‌کارگیری سیستم تقویت فشار در فاز ۱۱ برای سایر فازهای پارس جنوبی می‌گفت.
جذب ۴.۸ میلیارد دلار سرمایه برای ایران و درآمد ۸۴ میلیارد دلاری ایران از طریق اجرای قرارداد توسعه فاز ۱۱، در درجه دوم اهمیت قرار داشت. درنهایت توتال کار خود را در این فاز آغاز و طبق برنامه حرکت کرد. ساخت نخستین جکت فاز ۱۱ پارس جنوبی توسط شرکتهای ایرانی، شروع به‌کار دفتر توتال در ایران، انجام کار توتال در فاز ۱۱ طبق زمان‌بندی، برگزاری مناقصه و هزینه ۹۰ میلیون دلاری توتال در فاز ۱۱ از جمله مهم‌ترین اقدامات توتال بود.
با خروج ترامپ از برجام اما برگ جدیدی از تعامل بین ایران و توتال گشوده شد و زمزمه‌های رفتن توتال به گوش رسید. زمزمه‌هایی که تحقق یافت و این شرکت فرانسوی رسما قرارداد را ترک کرد. بعد از توتال، طبق مفاد قرارداد مسئولیت این شرکت، باید سهم توتال به شرکت چینی واگذار می‌شد. این اتفاق، شبهاتی را درباره ادامه کار در فاز ۱۱، مناقصه‌ها، مباحث مالی و به‌کارگیری سیستم تقویت فشار ایجاد کرد و آنچه که در این میان از اهمیت بیشتری برخوردار است، این بود که باید سیستم تقویت فشار این فاز الگوی فازهای
دیگر شود.
افت فشار فازهای پارس جنوبی یکی از موضوعات مهمی است که همواره ذهن مسئولان را به خود مشغول کرده بود. طبق برنامه‌ریزی انجام شده، فاز دوم توسعه پارس جنوبی نیز به جلوگیری از افت فشار پارس جنوبی اختصاص دارد و هزینه مورد نیاز برای این فاز، حدود ۲۵ میلیارد دلار برآورد شده است.
در آن زمان مسئولان درباره تکمیل فاز ۱۱، اعلام می‌کردند که این طرح از نظر مالی مشکلی وجود ندارد و چنانچه شرکت چینی جایگزین توتال شود، شرکت چینی سرمایه لازم را دارد. از سوی دیگر اگر شرکت چینی هم از قرارداد خارج شود، شرکت پتروپارس توانایی تولید گاز طبیعی از مخزن را با تجربه‌ای که در فازهای ۱۲ و ۱۹ کسب کرده، دارد.
غلامرضا منوچهری، معاون وقت مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در امور توسعه و مهندسی آبان‌ماه سال ۹۵ در مراسم امضای موافقت‌نامه اصولی توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی بین شرکت ملی نفت ایران، توتال فرانسه، CNPCI چین و پتروپارس ایران گفته بود سهم چینی‌ها در این قرارداد گازی ۳۰ درصد است.
به گفته منوچهری، توتال معتقد بود که می‌تواند در یک دوره ۲۰ ساله امکان تولید روزانه ۱.۸ میلیارد فوت مکعب گاز را از این فاز محقق کند. در آن دوران اشاره‌ای به احتمال بازگشت تحریم‌های اقتصادی ایران نمی‌شد و وزارت نفت با قاطعیت مدعی اجرایی شدن این قرارداد و انجام مرحله به مرحله عملیات آن بود؛ ادعایی که چندان دوامی نداشت و در نهایت منجر به بیش از دو سال
فرصت سوزی شد.
مقوله‌ای که هرگز از ابتدای امضای قرارداد به آن اشاره‌ای نشد، در نظر گرفتن جریمه در صورت خروج طرفین از قرارداد بود که از چنین‌بندی می‌شد با عنوان یک ضمانت اجرایی محکم استفاده کرد اما برخی کارشناسان معتقد بودند در شرایطی که ریسک سرمایه‌گذاری در ایران بالاست و در عین حال شرایط سرمایه‌گذاری خارجی در کشورهای منطقه مطلوب است، باید مشوق‌های مناسب‌تری را برای سرمایه گذاران خارجی در نظر بگیریم. نتیجه چنین تفکری را امروز با گذشت بیش از دو سال از خروج توتال و به تازگی با خروج سی.ان.پی.سی.آی چین بدون پرداخت ریالی جریمه در ازای وقت کشی و هزینه فرصت این قرارداد می‌توان مشاهده کرد.
بیش از یک سال از اظهار نظرهای معاون وقت مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در امور توسعه و مهندسی درباره آخرین اوضاع قرارداد فاز ۱۱ پارس جنوبی که شرکت توتال فعالیت خرید ورق لوله و ساخت را در دست انجام دارد، می‌گذرد در حالی که امروز علاوه بر توتال، شرکت چینی هم پروژه را ترک کرده است.
اما زمزمه‌های جایگزینی شرکت پتروپارس با شرکت چینی مدتی است که آغاز شده بود، ماه گذشته نیز بیژن زنگنه - وزیر نفت - در این‌باره گفت: تاکنون چین به طور رسمی اعلام نکرده که از قرارداد فاز ۱۱ خارج شده، اما عملا این کار را انجام می‌دهد البته در حال مذاکره با شرکتهای چینی هستیم تا این موضوع به صورت مسالمت‌آمیز
حل شود.
وی با بیان اینکه هنوز توسعه فاز ۱۱ از تحریم‌ها معاف نشده است، تصریح کرد: یکی از اهداف امضای قرارداد فاز ١١، جلوگیری از افت تولید با یادگیری فشارافزایی در دریا بود و الان از دوستان می‌خواهم خودشان کار را آغاز کنند.
زنگنه وعده داد بود که در نهایت میدان فاز ۱۱ پارس جنوبی که به دلیل تحریم‌ها دچار وقفه شده بود، نهایتا تا پایان امسال تعیین تکلیف شود و در این دولت، عمده توسعه پارس جنوبی به جز فاز ۱۱ به اتمام می‌رسد، همچنین تلاش خواهیم کرد که مرحله اول فاز ۱۱ نیز نیمه اول ۱۴۰۰ به بهره‌برداری برسد.
اما در عین حال طی دو روز پیش خبری منتشر شد که پایان حاشیه‌های طرح توسعه فاز 11 بود چراکه به‌طور رسمی اعلام شد که CNPC از قرارداد توسعه فاز ١١پارس جنوبی خارج شده و فاز ١١ به طور کامل توسط شرکت پتروپارس توسعه خواهد یافت.
وزیر نفت در این باره توضیح داد: پتروپارس این قرارداد را به تنهایی ادامه می‌دهد و تا آخر سال جاری اولین جکت را نصب خواهیم کرد و بعد به سمت حفاری خواهیم رفت. در ابتدا با ۵٠٠ میلیون فوت مکعب آغاز خواهیم کرد و بعد ادامه می‌دهیم.
زنگنه با اشاره به فشارافزایی فاز ١١، اظهار کرد: این موضوع بستگی به مذاکراتی که با مپنا و سایر شرکتها داریم، دارد. قصد داشتیم برای این فاز منابع خارجی جذب کنیم و سیستم فشارافزایی هم اجرا شود. شرکت پتروپارس قرار بود این سیستم را در کنار شرکتهای خارجی یاد بگیرد.
به گفته وی ما معتقد نیستیم در همه کارها از ابتدا می‌توانیم دکتری داشته باشیم. البته داریم می‌گیریم ولی روش درستی نیست. فعلا باید ببینیم برای فشارافزایی چه کاری می‌توانیم انجام دهیم.
> جریمه بی‌جریمه
علی حسینی، کارشناس انرژی در این خصوص با بیان اینکه قراردادی که در کنسرسیوم طرح توسعه‌ای فاز ۱۱ پارس جنوبی بین سه طرف فرانسوی، چینی و ایرانی منعقد شد، JOA بود، گفت: این مدل از قرارداد‌ها در حقیقت نوعی توافقنامه است که بر اساس آن طرفین قرارداد بر اساس توافقاتی که درباره سهم‌بندی انجام شده است، صاحب سهم بوده و وظایف خود را
انجام می‌دهند.
وی ادامه داد: در چنین روشی جریمه‌ای برای خروج در نظر گرفته نشده است و هر زمان که طرفی خواهان خروج باشد می‌تواند اقدام
به خروج کند.
به گفته این کارشناس انرژی، شرکت آی.پی.سی.آی چین بدون پرداخت جریمه قرارداد طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی را ترک کرد. در قرارداد آی.پی.سی که بین شرکت ملی نفت ایران و توتال فرانسه و سی.ان.پی.سی.آی چین و پتروپارس ایران منعقد شد، مقوله تحریم‌های اقتصادی برای ایران یک مقوله فورس تلقی نشده بود. به این معنی که در صورت بازگشت تحریم‌ها این شرکتهای می‌توانستند بدون پرداخت هزینه‌ای قرارداد را
ترک کنند.
حسینی اظهار داشت: به عبارتی دیگر چنین تلقی می‌شد که چون ایران تحریم شده است می‌توانند ترک قرارداد بدون هزینه داشته باشند در حالیکه تحریم‌های اقتصادی برای ایران مسبوق به سابقه بوده و احتمال برگشت آن همواره وجود دارد؛ پس مقوله تازه‌ای نیست.
قرار بود طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی با هدف تولید حداکثری و پایدار روزانه ۲ میلیارد فوت مکعب (برابر با حدود ۵۶ میلیون مترمکعب) گاز غنی ترش از منابع بخش فراساحل فاز ۱۱ میدان گازی مشترک پارس جنوبی و انتقال آن به خشکی اجرا شود. با اجرای این طرح برآورد می‌شد در طول ۲۰ سال دوره قرارداد ۳۳۵ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی غنی و ترش از این میدان مشترک تولید شود که از این گاز غنی ترش می‌شد حدود ۲۹۰میلیون بشکه میعانات گازی، ۱۴ میلیون تن گاز مایع، ۱۲ میلیون تن اتان و ۲ میلیون تن گوگرد به همراه ۳۱۵ میلیارد مترمکعب گاز سبک
شیرین تولید کرد.
> به شرقی‌ها وابسته شدیم
رضا پاکدامن کارشناس حقوق نفتی وانرژی در گفت‌وگو با آفتاب یزد در این زمینه گفت: از زمان تحریم‌های ترامپ، توتال رسما اعلام کرد که از بازار ایران خارج میشود وبرای این مسئله زمان گذاشت وگفت مجبورم که از ایران خارج شوم. یعنی بسیار شفاف مسئله را مانند بسیاری از شرکتهای بین‌المللی صراحتا ذکر کرد و رفت، اما شرکت چینی با وقت کشی و به صورت غیر شفاف هیچ وقت به صورت رسمی نگفت که ما می‌رویم.به عبارتی صنعت واقتصاد ما را در بلاتکلیفی قرار داد و با وقت کشی کار را به جایی رساند که خود ایران از این شرکت قطع امید کرد.
وی گفت: ما متاسفانه خیلی به کشورهای شرقی از جمله چین وابسته شدیم در صورتی که شعار اولیه ما نه شرقی ونه غربی بوده است. حالا نمی‌گوییم از ظرفیت وپتانسیل شرق وغرب جهان استفاده نکنیم، باید استفاده کنیم،اما طوری هم نباشد که فقط به چند کشور محدود متکی شویم.
ما طی سالهای اخیر به خاطر آن که چین مخالف سیاستهای آمریکاست،زیادی به چین اعتماد کردیم. مشکلمان اعتماد صرف به یک کشور است که باید این نگاه را اصلاح کنیم. یا درقضیه پژو و رنو اعتماد واتکای بیش از حد به فرانسه باعث خسارتهای سنگین برای ما شد.
وی تصریح کرد: تنها راه ما تنوع‌سازی منابع و ظرفیتهای بین‌المللی است که تا فرصتی برای حضور تمام شرکتهای دنیا داده شود.حتی از فرصتهای داخلی هم طوری استفاده نکنیم که انحصار ایجاد کند و باعث عقب افتادگی
پروژه‌ها شود.
این کارشناس حوزه انرژی با اشاره به این که این یک واقعیت است که تحریم‌ها تاثیرگذار در توان صنعتی و اقتصادی کشور است که نمی‌توانیم آن را انکار وکتمان کنیم، افزود: تحریم‌ها سبب شده بسیاری از شرکتهای بین‌المللی که تمایل به همکاری با ایران دارند به خاطر مجازات آمریکا مجبورند عقب نشینی کنند.
> بنشینید حساب و کتاب کنید
وی اظهار داشت: ما در این جور مواقع باید حساب و کتاب داشته باشیم، یعنی پیش‌بینی کنیم که برای یک پروژه ملی که پای حقوق 80 میلیون ایرانی در میان است با حساب دقیق رفتار کنیم تا حق مردم ضایع نشود. به امید یک شرکت ننشینیم تا اگر رفت هزینه‌های هنگفت روی دستمان گذاشته نشود. یک شرکت می‌آید ما را سالها بلاتکلیف می‌گذارد و بعد می‌رود.بدون هیچ جریمه و تنبیهی و بعد آن شرکت به راحتی ترکمان می‌کند.
پاکدامن ادامه داد: حتی نباید کار را به شرکتهای ضعیف داخلی سپرد.من خاطرم هست چند سال پیش وزارت نفت یک لیست بلند بالا از شرکتهای نفتی داخلی به عنوان شرکتهای اکتشاف وتولید اعلام کرد که خیلی از آنها در سطحی نبودند که این مسئولیت را برعهده بگیرند و به عبارتی ضعیف بودند. شرکتهایی که پله پله باید ارتقا یابند در این حد نیستند کار بزرگ انجام دهند. بنابراین باید چند شرکت با تشکیل کنسرسیومی مناسب با افزایش توانمندیهای خود بتوانند درسطح شرکتهای نفتی بزرگ قد علم کنند وبعد پروژه‌های ملی را
به آنها سپرد.
سایر اخبار این روزنامه
خانه‌های ۲۵ ساله مشمول وام اوراق شد
برج میلاد را جدی بگیریم یا نه؟
وقت کشی چینی‌ها
تقلب ضایع در دادگاه
اتهامات روغنی‌ها ؛ از قاچاق حرفه‌ای قطعات خودرو تا فراری دادن یک متهم دیگر
نگاه احمدی‌نژاد انفجاری بود نه انقلابی
سازمان بهزیستی: آمار دقیقی از سالمندآزاری وجود ندارد
مدیرانی که مدیریت بحران بلد نیستند
پژو احمدی‌نژاد کجاست؟
«تله خانوادگی» آفت سازمان‌ها
بازگشت سعودی‌ها به عقلانیت؟
خشم آمریکایی‌ها از اقدام ترامپ
دو بعلاوه یک
خشم آمریکایی‌ها از اقدام ترامپ
عدم توجه نمایندگان به افکار عمومی
بازگشت سعودی‌ها به عقلانیت؟
«تله خانوادگی» آفت سازمان‌ها
