روزنامه آفتاب یزد
1398/07/22
بررسی دلایل ورود دولت‌های اروپا به پرونده عملیات «چشمه صلح» در گفتوگوی سفیر اسبق ایران در نروژ با آفتاب‌یزد
خط‌ونشان قاره‌سبز برای آنکارا؛ از پرستیژ تا منافع!آفتاب یزد- گروه بین‌الملل: شش روز از شروع عملیات نظامی ترکیه علیه مواضع کردهای سوریه می‌گذرد و همچنان زد وخوردهای دیپلماتیک میان بازیگران منطقه، آمریکا و ترکیه به قوت خود باقی است. این روند بعلاوه اظهارات رئیس جمهوری آمریکا و انتشار تصاویر و ویدئوهایی از تلفات غیرنظامیان کُرد در شمال سوریه باعث شده تا دایره انتقاد به واشنگتن و آنکارا گسترده شود، به گونه‌ای که کشورهای اروپایی هم وارد میدان شده‌اند و اخباری از تحریم‌های گوناگون علیه ترکیه در سطوح مختلف به گوش می‌رسد. به عنوان نمونه سوئد و نروژ فروش و صادرات تسلیحات و تجهیزات نظامی به آنکارا را ممنوع کردند. از سوی دیگر روسیه و آمریکا با طرح پنج کشور اروپایی شامل فرانسه، انگلیس، آلمان، بلژیک و لهستان در محکومیت عملیات ترکیه و درخواست برای توقف آن مخالفت کردند و همین موضوع باعث شده سیل انتقادها از سوی قاره سبز به سوی کاخ‌سفید روانه شود؛ تا جایی که ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه در گفت‌وگو با شبکه دو تلویزیون کشورشبه صورت علنی رئیس‌جمهوری آمریکا را که به نظر می‌رسد با عملیات ترکیه مخالفتی نمی‌کند مسئول پیامدهای موجود در شمال سوریه می‌داند. این متغیرها به خوبی نشان می‌دهد که فرانسه به دلیل اتحادش در شمال سوریه با آمریکا از وضعیت موجود نگران است و به همین دلیل است که نه تنها پاریس بلکه سایر کشورهای حاکم بر قاره سبز علیه ترکیه اقدام به اتخاذ موضع می‌کنند.
برای واکاوی این موضوع و تحلیل دلایل فعال شدن دیپلماسی اروپایی‌ها در پرونده عملیات نظامی ترکیه علیه کردهای سوریه به گفت‌وگو با «عبدالرضا فرجی‌راد» سفیر سابق ایران در نروژ و مجارستان پرداختیم که مشروح آن از نظر می‌گذرد.
از زمان شروع عملیات چشمه صلح در شمال سوریه، کشورهای اروپایی در وهله اول به ترکیه هشدار دادند ولی چند روز بعد که پیشروی نیروهای زرهی ترکیه صورت گرفت و جنگنده‌های ترکیه از آسمان مواضع کردها را هدف قرار دادند، لحن اروپایی‌ها نسبت به آنکارا تندتر شد. دلیل مواضع بی‌سابقه کشورهای اروپایی علیه ترکیه چیست؟
باید توجه داشته باشید که اروپایی‌ها در شمال سوریه حضور نظامی دارند و این حضور به نوعی در چارچوب ائتلاف نظامی با آمریکایی قلمداد میشود؛ به صورتی که نظامیان اروپایی با حدود 200 نیروی آمریکایی در مناطق شمال سوریه حضور داشتند. اروپایی‌ها پس از حمله ترکیه و چراغ سبز واشنگتن به ترکیه، غافلگیر شدند. از نظر آنها، ترامپ بر اساس تصمیم شخصی خود دست به یک اقدام کاملاً غیرقابل توجیه زده است و بر این اساس اروپایی‌ها نمی‌خواهند خود را آلت دست دولت آمریکا قرار دهند. آنها معتقدند که اقدام ترامپ در شمال سوریه، باعث تضعیف نیروهای غربی در این منطقه میشود؛ لذا زمانی که ترامپ نیروهای خود را از این منطقه خارج می‌کند، اروپایی‌ها هم احساس ضعف می‌کنند و به ناچار باید دنباله‌روی تصمیم کاخ‌سفید باشند.
یعنی اروپایی‌ها خواهان خروج از منطقه شمال سوریه نیستند یا مجبور به عقب‌نشینی خواهند بود؟
همانگونه که گفتم اروپایی‌ها انتظار اجرایی شدن چنین تصمیمی از سوی ترامپ را نداشتند. اروپایی برای خود منافعی را در نظر گرفته‌اند و نمی‌خواهند از دستور‌های واشنگتن پیروی کنند. به عبارتی دیگر اقدام ترامپ باعث شد تا کشورهای عضو قاره سبز در مورد شمال سوریه، بین زمین و هوا قرار بگیرند و یک حالت بلاتکلیفی آنها را احاطه کند. موضوع مهمتر که باید به آن نگاه ویژه‌ای داشت این است که اروپایی‌ها معتقدند حضور نظامی آنها تا زمان تنظیم و تدوین قانون اساسی سوریه و فشار بر بشار اسد باید ادامه داشته باشد. آنها می‌گویند این حضور نظامی به نوعی ابزار فشار بر دمشق است؛ از این نظر می‌گویند که اگر با ترامپ همراهی کنند و از شمال سوریه خارج شوند، ابزارهای خود علیه حاکمیت سوریه را از دست می‌دهند و مشکل جدی برای آنها پیش خواهد آمد.
بر اساس داده‌ها و آمارهای موجود تعداد زیادی از کردها در کشورهای اروپایی اقامت دارند و طیف‌های مختلفی از آنها طی سال‌های اخیر به اروپا مهاجرت کرده‌اند. آیا مخالفت و انتقاد اروپا از آمریکا در راستای دفاع از منافع کردهای مقیم اروپا است یا مسئله دیگری در پشت پرده جریان دارد؟
واقعیت این است که درگیری در شمال سوریه می‌تواند مجدداً موجی از مهاجرت را کلید بزند. اروپایی‌ها به شدت نگران هستند که این روند باعث شود موج جدید مهاجرت به سمت کشورهای آنها به راه بیفتد. در این میان آنها به خوبی می‌دانند که کردها جای پای محکمی در شمال اروپا و کشورهای دیگری مانند آلمان، هلند، بلژیک و تا حدودی فرانسه دارند و به همین دلیل است که اروپایی‌ها مجدداً نگران هستند. دلیل این امر کاملاً مشخص است؛ کردهایی که از شمال سوریه به سمت اروپا می‌آیند ممکن است خویشاوند یا آشنایانی در اروپا داشته باشند و بخواهند به این کشورها پناه بیاورند. این موضوع برای دولت‌های اروپایی یک تهدید به حساب می‌آید؛ چراکه احزاب راست افراطی و ضد مهاجر در این کشورها مخالف ورود پناهجوها به کشورشان هستند و این موضوع می‌تواند برای دولت‌هایی مانند آلمان، اتریش و غیره در عرصه سیاست داخلی دردسرساز شود.
مسئله دیگر این است که اروپایی‌ها معتقدند با حمله ترکیه به شمال سوریه، احتمال دارد ارتش این کشور برای مدتی در منطقه مذکورساکن شود و در آینده با ورود ناتو درگیری میان این دو آغاز شود یا حداقل اختلاف میان اعضاء پیمان سازمان آتلانتیک شمالی زیاد شود؛ ضمن اینکه اردوغان طی چند سال گذشته تقریبا در بسیاری از موضوعات مورد موافقت و تایید اروپا نبوده است. لذا از یک سو اردوغان می‌گوید به دنبال استقرار سه میلیون آواره سوری در منطقه امن (داخل سوریه) است و از سوی دیگر شاهد آن هستیم که عملیات مذکور در حال به راه انداختن موج جدید پناهجویان به سمت اروپا است. این متغیرهای لحظه‌ای باعث شده تا اروپا از تصمیمات ترامپ گیج شود؛ چراکه کاخ‌سفید بدون هیچ مشورتی با اروپایی‌ها دست به چنین اقدامی زد. این نگرانی برای اروپایی‌ها در مورد افغانستان هم وجود دارد، چراکه آنها می‌ترسند ترامپ در افغانستان هم دست به اقدام هیجانی بزند.
مواضع اخیر فرانسه در مورد باج‌خواهیِ ترکیه از اتحادیه اروپا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ تا چه حد اروپایی‌ها می‌توانند تحریم‌های تسلیحاتی و اقتصادی علیه ترکیه را عملیاتی کنند؟
باج‌خواهیِ ترکیه به نوعی تهدید اروپایی‌ها در مورد پناهجوها است. آنکارا بارها مسئله روانه کردن سه میلیون پناهجو به خاک اروپا را مطرح کرده اما اینکه در وضعیت کنونی مجدداً این تهدید را به رخ اروپا می‌کشد معنی دیگری دارد. ترکیه در حال انجام عملیاتی است که بارها به آن اشاره کرده بود و حالا به اروپایی‌ها می‌گوید که اگر بیش از حد با عملیات چشمه صلح مخالفت کنید، پناهجوهای سوری را وارد خاک کشورتان می‌کنم. ممکن است قبلاً این تهدید بارها اعلام شده باشد اما توجه کنید که هم‌اکنون عملیات در حال اجرا است و چند روز از آن گذشته است! وزیر خارجه فرانسه هم دقیقاً این موضوع را به عنوان باج‌خواهی مطرح کرده؛ این درحالیست که اهمیت شمال سوریه برای ترکیه به حدی است که اعتنایی به حرف اروپا یا
فرانسوی‌ها نمی‌کند.
به اهمیت این عملیات و مناطق شمالی سوریه اشاره کردید. ترکیه دقیقاً در آنجا به‌دنبال چیست؟
آنکارا در وهله اول به دنبال ایمن‌سازی مرزهای مشترک خود با سوریه است. آنها معتقدند که کردهای شمال سوریه با ارسال سلاح و تعبیه پوششِ مناسب باعث می‌شوند که پ.ک.ک به راحتی بتواند در خاک ترکیه دست به عملیات بزند،؛ به عبارتی دیگر آنکارا، شمال سوریه را حیاط خلوت پ.ک.ک می‌داند و آنرا تهدید امنیت ملی خود می‌داند. نکته دوم این است که با توجه به اقتصاد شکننده ترکیه، این کشور به دنبال آن است تا آوارگان سوری را در خاک سوریه اسکان دهد تا هزینه‌های آنرا از دوش خود بردارد. بدون تردید اسکان دادن این مقدار از پناهندگان آن هم در بهترین و خوش آب و هواترین منطقه سوریه می‌تواند ترکیب جمعیتی آنجا را دستخوش تغییر کند. این سه میلیون پناهنده از اعرابِ سوریه هستند و طی این مدت علاقه آنها به ترکیه زیاد شده؛ طبیعی است که استقرار آنها در این مناطق بافت کردی را بهم میزند و بافت عربیِ طرفدار ترکیه را تقویت می‌کند.
مسئله سوم این است که ترکیه موافقت آمریکا و روسیه در مورد حمله به مناطق شمال سوریه را اخذ کرده است. در مورد آمریکا به نظر می‌رسد که امتیازهایی در مورد همسایگان داده شده و در مورد روسیه هم پیش‌بینی میشود که گشایش‌هایی در مورد ادلب صورت بگیرد. یعنی اگر ترکیه در شمال سوریه مستقر شود اتفاق‌هایی در مورد ادلب رخ خواهد داد و که یکی از آنها می‌تواند استقرار حاکمیت سوریه بر ادلب باشد. موضوع چهارم، اعمال فشار بر کردهای سوریه است تا از خواسته‌های خود عقب‌نشینی کنند و نهایتاً وارد مذاکره و صلح با دولت سوریه شوند که احتمال دارد آمریکا هم در این موضوع فعال بوده است. مضاف بر اینکه ترکیه به صورت پنهانی مایل است نیروهای دولت سوریه در مناطق شمال ساکن باشند تا کردهای سوریه. در این راستا دولت سوریه هم خودش را به آب و آتش نمی‌زند و فقط کردها را محکوم می‌کند که اقدام‌های شما باعث شده ترکیه وارد خاک کشور شود!
به عنوان آخرین سوال، آیا عزم اروپایی‌ها برای تحت فشار قرار دادن ترکیه جدی است یا فقط یک مانور قدرت را شاهد هستیم؟
فریادهای فرانسه و تا حدودی آلمان و بریتانیا بر سر منافعی است که با همراهیِ آمریکا کسب می‌کنند. تحریم تسلیحاتی ترکیه زیاد کارساز نخواهد بود؛ چراکه دولت ترکیه برای سرکوب کردها از سلاح‌هایی استفاده می‌کند که در داخل خاک خودش ساخته میشود و نیاز چندانی به اروپایی‌ها ندارد. آنکارا خودش تولید‌کننده تسلیحات موشکی و زرهی است و فکر نمی‌کنم تهدید اروپا در این خصوص تاثیر داشته باشد. در مورد تحریم‌های دیگر ممکن است فشارهای اقتصادی بر آنکارا از حیث صادرات وارد شود اما به نظرم ترکیه ظرف هفته جاری یا هفته آینده سعی می‌کند ماجرا را به نقطه‌ای که می‌خواهد برساند و پس از آن اوضاع را آرام کند. عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا هم از گذشته معلق است و فکر نمی‌کنم اروپا در این مورد بتواند فشار موثر بر آنکارا وارد کند.
سایر اخبار این روزنامه
از پلاک ماشین محو کن‌ها تا مغز خالی کن‌ها!
چتر امنیتی در ازای پترودلار
با تمسک به سیدالشهداء(ع) در مقابل آمریکا کوتاه نمی‌آییم
۷ میلیون حقوق می‌گیرم
بررسی دلایل ورود دولت‌های اروپا به پرونده عملیات «چشمه صلح» در گفتوگوی سفیر اسبق ایران در نروژ با آفتاب‌یزد
آقای شریعتمداری! اجازه دهید کنارهم زندگی کنیم
2هزار روز اصرار بر اشتباه
بررسی ابعاد مختلف میانجیگری عمران خان در مسئله ی آمریکا و عربستان در گفتوگوی آفتاب یزد با جعفر قنادباشی:
پاکستان نگران‌تر از همه
باید تلاش کنیم مردم را با نهاد وکالت آشناتر کنیم
جادوی یک مسخره باز!
یارانه خواه!؟
درباره شغلهای عجیب وغریب
جادوی یک مسخره باز!
لزوم رفع کاستی‌های آموزشی
آزادی یا دموکراسی!
