خاک جنگل‌های هیرکانی در گلخانه‌های عربستان و امارات

در تاريخ 28 مرداد امسال، «آرمان ملي» گزارشي با عنوان «خاك جنگل‌هاي وطن به باد مي‌رود» در اين صفحه منتشر کرد که در ميان مردم شمال کشور بازخورد فراواني داشت، پس از آن گزارش بود چندين فرد از مردم دغدغه‌مند منابع طبيعي با دفتر روزنامه تماس گرفتند و درباره ابعاد وسيع‌تر نابودي خاک و جنگل‌هاي ارزشمند هيرکاني توضيحاتي را ارائه دادند. در آن گزارش به‌نقل از يکي از قاچاقچيان خاک،آمده بود: « خاک جنگل براي مصارف مختلفي به‌ويژه در حياط منازل و استفاده در باغ‌ها و باغچه‌ها کاربرد دارد، مشتري به‌دنبال خاک بسيار تيره اراضي جنگلي است که اين خاک براي هر 10 کيلوگرم تا 40‌هزار تومان به فروش مي‌رسد، اما اگر مشتري خاک جنگل بدون هيچ‌ شرايط خاصي را بخواهد، مي‌تواند تا هر 10 کيلوگرم 20‌هزار تومان نيز خريداري کند. اين فروشنده غيرمجاز خاک‌هاي جنگلي به اين نکته اشاره کرده بود که بيشتر ايستگاه‌هاي نگهباني بر روي چوب حساس هستند و خاک براي بسياري از آنها اهميتي ندارد».
نابودي هيرکاني با زخم معادن
با اين حال آقاي شاه ‌کرمي يکي از ساکنان روستاي شاهکلا آمل در اين رابطه به «آرمان ملي» مي‌گويد: متاسفانه وجود افراد غيرمتخصص در بدنه سازمان منابع طبيعي و جنگل‌ها باعث شده که فاجعه فروش خاک در جنگل‌ها فراتر از فروش چند کيلو خاک توسط قاچاقچيان باشد. معادني ‌که بدون مطالعه و تحقيق در جنگل‌ها و اراضي ملي ايجاد شده، باعث نابودي جنگل‌هاي هيرکاني شده است. ايران دو کليه دارد که هوا را تصفيه مي‌کند، زاگرس و البرز و اگر بررسي کنيد خواهيم ديد معدن‌هايي که با زدوبندهاي سياسي ايجاد شده و به نام اقوام و خانواده برخي از مسئولان سند خورده شده، در روز ده‌ها کاميون‌ خاک را از دل منابع طبيعي خارج مي‌کنند و باعث نابودي بافت جنگل‌هاي هيرکاني و اراضي ملي شده است. موضوع فراتر از گزارش شما در روزنامه «آرمان ملي» بود. معادن که در جاده آمل به سمت تهران و کارخانه‌هايي که در دل جنگل‌ها بدون کارشناسي مجوز فعاليت گرفتند، باعث شده که انفجارهاي آنها و پساب‌شان، جنگل‌ها و اکوسيستم منطقه را نابود ‌کند. کوه‌ها و اراضي بکر را با ديناميت و دستگاه‌هاي حفاري نابود مي‌کنند و به‌خاطر صداي آنها تا چند کيلومتري زيستگاه‌ حيوانات نابود شده است و شاهد هستيم يکي از کليه‌هاي مهم ايران در حال از کار افتادن است. ما در روستاي شاهکلا زندگي مي‌کنيم، در زمان کودکي جنگل به روستا چسبيده بود اما حالا حريم جنگل 45 کيلومتر عقب نشيني کرده است. قبلا در رودخانه صدها ماهي وجود داشت، اما حالا يک ماهي هم در رودخانه زندگي نمي‌کند، چون وجود معادن روند طبيعت منطقه را برهم زده است، ما شرمنده فرزندان يا آيندگان‌مان هستيم. يکي ديگر از اهلي شهر ساري نيز با روزنامه تماس گرفت و از ما خواست به ويلاسازي در اين مناطق نيز اشاره داشته باشيم که زمين‌هاي رايگان در اختيار بسياري از مسئولان قرار مي‌‌دهند و در حومه جنگل‌هاي مازندران و راضي ملي، کاخ‌هايي مي‌سازند که کاخ‌ پهلويي دوم واقع در رامسر، در برابر اين ويلاها آلونکي بيش نيست. او مي‌گويد که قبلا مردم در جنگل‌ها گم مي‌شدند، اما حالا با خودرو راحت مي‌توان در بين درختان با دنده چهار، حرکت کرد. قبلا در ييلاق‌ها بايد بخاري هيزمي روشن مي‌کرديد، اما حالا آنقدر اکوسيستم منطقه برهم خورده است که شب‌ها بايد کولر روشن کنيد.
تاراج خاک جنگل‌ها


کم شدن سطح پوشش جنگل‌هاي شمال طي دو دهه گذشته به‌دليل قاچاق، ويلا سازي، آتش‌سوزي، تخريب و تجاوز به حريم جنگل از سوي افراد محلي جهت چراي دام که منجر به تصرف جنگل‌ها و قاچاق چوب درختان همواره مطرح بوده است. در اين رابطه يک کنشگر و کارشناس محيط زيست، صحبت‌هاي مردم استان مازندران را تاييد مي‌کند و به ابعاد جديدي در رابطه با قاچاق خاک اشاره مي‌‌نمايد که جاي تامل دارد، محمد درويش در گفت‌وگو با «آرمان ملي» بر اين باور است که ايران کشوري با منابع محدود خاک به‌حساب مي‌آيد که فقط 17‌ميليون هکتار از وسعت آن (11 درصد) از خاک مرغوب براي کشاورزي برخوردار است و بايد قدر اين ميزان از خاک را بدانيم. از اين وسعت فقط خاک نوار شمالي کشور است که خاک بسيار حاصلخيزي دارد و يک‌درصد وسعت کشور‌مان را شامل مي‌شود. در اين شرايطي که ايران با محدوديت‌هاي شديد منابع ارزشمند خاکي روبه‌رو است، سوداگران و قاچاقچيان خاک به شمال کشور هجوم آورده‌اند و اين خاک ارزشمند که براي تشکيل هر سانتي‌متر آن بين 600 تا 800 سال زمان نياز است، با ارزانترين قيمت ممکن به فروش مي‌رسانند و خاکي که از نظر کاني‌هاي فلزي در آن ارزش بالايي دارد و قيمت هر تن آن 28 دلار ارزش‌گذاري شده است، متاسفانه به پايين‌ترين قيمت ممکن از دست مي‌دهيم. درويش با اشاره به اينکه فقط خاک کشور از مرزها خارج نمي‌شود و خاک سطحي به بهانه کشاورزي، در کشت‌هاي گلخانه‌اي نابود مي‌شود، او در ادامه مي‌‌افزايد: علاوه بر اين، يکي از سياست‌هاي اشتباه‌ ما تاکيد بر خام فروشي به بهانه توسعه بخش معدن است و تاکيد بر خام فروشي داريم، يعني جابه‌جايي بزرگي خاک و لايه‌هاي زيرين خاک که در فرايند توليد آن صدها‌هزار سال طول مي‌کشد، را به‌راحتي و با ارزان‌ترين قيمت ممکن بدون تبديل به توليدات ثانويه مي‌فروشيم و اين ميراث ارزشمند به ارزان‌ترين قيمت ممکن به فروش مي‌رسد، مثل صادرات سنگ آهن يا ماده اوليه سيمان که به‌خصوص از مرزهاي غربي ايران به سمت کردستان عراق بسيار رونق دارد. علاوه بر اين خاک حاصل‌خيز در مرزهاي جنوبي از طريق لنج‌ها به سمت کشورهاي جنوب خليج فارس قاچاق مي‌شود. تا به‌حال کسي از خود پرسيده که با کدام منابع خاک حاصلخيز، کشورهاي امارات يا عربستان در حال تبديل شدن به توليد‌کنندگان اصلي محصولات جاليزي هستند و خاک گلخانه‌هاي عظيم‌شان از کجا تامين مي‌شود؟ آنها آب را از طريق دستگاه‌هاي آب شرين‌کن‌ به‌دست مي‌آورند، اما خاک را براي حجم عظيمي از محصولات جاليزي از کجا به‌دست آورده‌اند؟ کاملا نمايان است که خاک ايران با پول‌هاي گزاف به اين کشورها قاچاق مي‌شود و متاسفيم با وجود اينکه در سال گذشته قانون جامع خاک به تصويب رسيد و طبق اين قانون هر‌گونه قاچاق و خريد و فروش خاک غيرقانوني اعلام شد و شوراي نگهبان نيز اين قانون را تاييد کرد، باز هم وزارت جهاد کشاورزي ما نسبت به گزارش‌هاي مردمي و رسمي بسيار منفعل، بي‌تفاوت و کند عمل مي‌کند. اين کارشناس محيط زيست به معادن پيرامون جنگل‌هاي هيرکاني و خطرات آن نيز اشاره و اظهار مي‌کند:‌ متاسفانه فعاليت بي‌حساب و کتاب معادن در حال نابود کردن جنگل‌هاي هيرکاني و طبيعت منطقه است. اگر ما در اين مناطق معدن الماس هم داشتيم، ارزش نداشت که به‌خاطر آن جنگل‌هاي هيرکاني را نابود کنيم و ما اين جنگل‌ها را به بهاي مواد بسيار بي‌ارزش‌تري نسبت به جنگل‌ از بين مي‌بريم، مثل کارخانه سيمان نيلکو که ارزشمندترين رويشگاه‌هاي جنگلي‌ ايران را با خطر جدي مواجه کرده است. ما هر چقدر خاک کشور را از دست بدهيم، بستر تاب آوري جنگل‌هاي هيرکاني کاهش پيدا مي‌کند و در نتيجه استقرار و دوام درختان ارزشمند، اکوسيستم جنگل و توليد اکسيژن نيز به مخاطره مي‌افتد، ‌علاوه بر اين در پايين دست جنگل وضعيت کشاورزي و شاليزارهاي ما به شدت به مخاطره مي‌افتد.
توضيح يک مسئول
براي پيگيري اين موضوع با منابع طبيعي و محيط زيست استان مازندران تماس گرفتيم، اما هيچ‌کدام از مسئولان وقت پاسخ دادن به تلفن‌هايشان را نداشتند، اما چندي پيش معاون امور جنگل گيلان، قاچاق چوب، لاش برگ و خزه را از معضلات جنگل هاي هيرکاني دانست و به ايسنا گفته بود: سودجويان با شناختي که نسبت به گونه‌هاي جنگلي دارند به سمت خاک هاي مناسب تر گرايش پيدا مي کنند. محمدرضا عبدالهي، با بيان اينکه جنگل هاي هيرکاني به واسطه ارزشمندي آنان همواره مورد طمع افراد سودجو بوده است، مي‌افزايد: در گذشته شاهد استفاده افراد از خاک جنگل براي مصارف شخصي در باغچه و گلخانه بوديم، اما اکنون اين برداشت ها به‌طور سيستمي و قاچاقي انجام مي شود.