زورآزمايي با آمريکا

به گفته رئيس سازمان برنامه و بودجه قبلا نفت دربرابر غذا را به‌عنوان يک مجازات سنگين براي ايران پذيرفته بودند اما در شرايط کنوني نه‌تنها نفت را در ازاي غذا که حتي در ازاي دارو هم نمي‌توانيم بفروشيم. موضوعي که از طرف آمريکايي‌ها هم بيان شده که سخت‌ترين رژيم ‌تحريم را عليه ايران وضع کرده‌اند و در تاريخ آمريکا سابقه نداشته است. هدف اعمال فشار حداکثري به‌زعم خودشان با کشاندن ايران پاي ميز مذاکره در انتخابات پيش‌رو بهره‌برداري تبليغاتي کنند. از اين رو ترامپ که اين روزها به دنبال نتيجه مطلوب و دلخواه است به يکسري اقدامات از جمله به مکانيسم ماشه دست زد تا پيکر نيمه‌جان برجام را از کار بيندازد، بقيه طرف‌ها را برحذر دارد و زمينه را براي رسيدن به توافق جديد فراهم کند. با اينکه شرکاي اروپايي و کشورهاي ديگر شوراي امنيت به لحاظ حقوقي که آمريکا از برجام خارج شده و حق فعال کردن مکانيسم ماشه را ندارد، همراهي نکردند ولي آمريکا سعي در استفاده و بهره‌برداري از ابهامات متن برجام را دارد تا راهي حقوقي پيدا کند. آمريکا با اينکه تحريم‌هاي يکجانبه و يکطرفه را اعمال کرده با اعمال يکسري اقدامات سياسي بر بقيه کشورهاي شوراي امنيت فشار مي‌آورد و بر همين اساس روسيه و چين را به تحريم تهديد کرده، هرچند تحريم کشوري مثل چين که بزرگ‌ترين اقتصاد جهان را دارد کار آساني نيست. آمريکا با هدف تسليم شدن شوراي امنيت فعال شدن مکانيسم ماشه را پيش مي‌برد و مخالفت يک عضو کافي است تا تحريم‌ها براساس خود برجام مجددا عليه ايران اعمال شوند. نوعي زورآزمايي بين آمريکا، شرکايش، روسيه و چين در شوراي امنيت برقرار است و بايد ديد برنده چه طرفي خواهد بود؟ روسيه در سال‌هاي اخير تلاش کرده در معادلات خاورميانه نقش‌آفرين باشد. تلاشي که همواره حساسيت خاص آمريکايي‌ها را به دنبال داشته و اکنون به لحاظ حقوقي حق به جانب ايران است و دلايل حقوقي لازم براي دفاع و حمايت از ايران و ممانعت از آمريکا براي پيشبرد اهدافش را دارد. چين و کشورهاي اروپايي هم در راستاي جلوگيري از فعال شدن مکانيسم ماشه قدم برمي‌دارند ولي در مناسبات بين‌المللي زور حرف آخر را مي‌زند و حقوق بين‌الملل به‌رغم پيشرفت و توسعه روزافزوني که طي يک قرن اخير داشته ولي وقتي پاي يک ابرقدرت در ميان باشد، تبعيت از مقررات بين‌المللي با صلابت لازم همراه نيست. درحقيقت بايد ديد در اين زورآزمايي، زور کشورهاي ديگر تا چه اندازه به قدرت‌طلبي‌ها و يکه‌تازي‌هاي آمريکا مي‌رسد. واقعيت اين است که آمريکا راهي را که شروع کرده با جديت دنبال مي‌کند و مي‌خواهد فشارها را تشديد کند تا قبل از انتخابات رياست‌جمهوري نتيجه بگيرد. پيروزي در عرصه ديپلماسي در انتخابات پيش رو هدف ترامپ است به‌خصوص که در زمينه سياست خارجي دستاوردي نداشته است. تلاشي در دقايق آخر بازي براي به ثمر رساندن يک گل در عرصه سياست خارجي تا حداقلي دراين زمينه داشته باشد و در مقابل رقيب دموکرات دست خالي نباشد. فراموش نکنيم مسائل سياست داخلي در آمريکا همواره نقش بيشتري در انتخابات اين کشور داشته، همانطور که يکي از دلايل شکست کارتر بحران گروگانگيري ايران بود. در انتخابات دور قبل آمريکا، ايران جايگاه خاص و ويژه‌اي در رقابت جمهوريخواهان و دموکرات‌ها داشت و يکي از بحث‌ها در حوزه سياست خارجي مربوط به ايران مي‌شد.