كارگران در قربانگاه دوگانه

آرمان ملي- رها معيري: ارديبهشت سال‌جاري هم گمانه‌زني‌هايي درباره پرخطرترين مشاغل در معرض ابتلاي كرونا مطرح شد و از كادر درماني بيمارستان‌ها، كارمندان بانك، رانندگان تاكسي و كاركنان مترو به عنوان افراد در معرض خطر بالاي ابتلا نام برده شد. اما در حالي كه كارگران به عنوان پرجمعيت‌ترين گروه شاغلان كشور كه اغلب هم در مشاغل سخت و زيان‌آور مشغول به كار هستند، گزارش‌هاي پس از آن گواهي مي‌داد كه تعداد كارگران مبتلا به كرونا، بيش از شاغلان تمام گروه‌هاي صنفي بوده اگرچه هيچ عددي از تعداد مبتلايان منتشر نمي‌شد اما گزارش‌هايي از استان زنجان، استان اصفهان، استان بوشهر، استان تهران، حكايت از آن داشت كه ابتلاي كارگران واحدهاي خدماتي و توليدي و صنعتي در اين استان‌ها بالا بوده است. به دنبال اين گزارش‌هاي غيررسمي، حاتم شاكرمي، معاون روابط كار وزارت تعاون در گفت‌وگو با ايلنا در خصوص اقدامات و سياست‌هاي اين وزارتخانه براي مقابله با كرونا و حفاظت از جان و سلامت نيروهاي كار، مهم‌ترين چالش براي اجراي حمايت‌هاي شغلي از شاغلان مبتلا را مربوط به نحوه ابتلا دانست. اين چالش البته نه فقط براي كارگران و كارمندان خطوط توليد و خدمات، حتي براي فعالان حوزه سلامت هم وجود داشت چنانكه وقتي مسئولان سازمان نظام پزشكي از آمار ابتلاي بيش از شش هزار پزشك و پرستار به كوويد 19 خبر دادند، اين ترديد را به جملات خود اضافه مي‌كردند كه «نمي‌توان با قطعيت گفت كه اين افراد در محيط بيمارستان و محل خدمت، مبتلا شده‌اند اما از آنجا كه ظرف اين ماه‌ها، اين مبتلايان، خدمت تمام وقت در محل بستري مبتلايان كرونا داشته‌اند، بنابراين، ابتلاي آنها در محل خدمت قابل ترديد نيست». به دنبال اين اعلام، علي اصلاني؛ عضو هيات‌مديره شوراهاي اسلامي كار كشور، ايراد اصلي را متوجه درد هميشگي نظام آماري كشور دانسته و با گلايه از تعلل وزارت تعاون در اعلام آمار شيوع كوويد 19 در جامعه كارگري گفته بود: «متاسفانه هنوز آمار و ارقام دقيقي در خصوص ميزان تلفات كارگران بر اثر كرونا نداريم. آمار مرگ و مير كارگران را وزارت كار و سازمان تامين اجتماعي دارند كه تاكنون و با گذشت هشت ماه از شيوع كرونا اين آمار را اعلام نكرده‌اند».كارگاه‌ها از محل‌هاي پرخطر براي كارگران محسوب مي‌شود، نه صرفا به اين دليل كه مثلا شغل مربوط، شغل پرخطر و در زمره مشاغل سخت و زيان‌آور است يا ساعت كار طولاني است يا حتي ميزان تجمع در محيط كار چقدر است. دليل اصلي پرخطر بودن محيط‌هاي كارگري اين است كه كارگران كه در مقايسه با كارمندان و كاركنان اداري، شغل‌هاي يدي و دشوار بر عهده دارند و به دليل ماهيت و نوع شغل، نمي‌توانند مراقب رعايت و پروتكل‌هاي بهداشتي باشند. كارگر جوشكار كه بايد همزمان مراقب ميزان و دقت اتصالات جوش و تنظيم دستگاه جوشكاري باشد و بر بالاي داربست در ارتفاع 30 يا 40 متري مشغول جوشكاري است، چقدر و تا چه حد مي‌تواند به محكم بودن ماسكي كه بر صورت مي‌زند توجه كند و آيا اصلا با داشتن ماسك بر صورت مي‌تواند كار كند؟ كارگران معادن هم وضعيتي مشابه دارند. كارگر معدن زغال‌سنگ كه در شرايط عادي و غيركرونايي، در ارتفاع 800 متر و هزار و 500 متر زيرزمين مشغول به كار در گودال‌هاي بي‌هوايي است كه انباشته از گازهاي قابل انفجار و قابل اشتعال است و تنفس گازهاي معدن هم به تنهايي عامل خطرناكي است كه عمر سلامت ريه كارگر معدن را در سال‌هاي جواني كاهش مي‌دهد، آيا مي‌تواند در هنگام پيكورزني و استخراج سنگ زغال، ماسك بر صورت داشته باشد؟ به نظر مي‌رسد جامعه كارگري كشور، به دليل آنكه مسئولان حوزه سلامت هيچ‌گاه در اين مدت، به لزوم متفاوت بودن پروتكل بهداشتي براي محيط‌هاي كارگري و در نظرگرفتن تفاوت و ماهيت شغل توجه نكردند، بيش از ساير شاغلان مشاغل سخت و زيان‌آور در معرض خطر ابتلا و فوت ناشي از آلودگي به ويروس كرونا قرار دارند. گزارش‌ها و شواهد تاييد نشده درباره آمار قابل توجه كارگران مبتلا و متوفي بر اثر آلودگي به ويروس كرونا در حالي بين فعالان كارگري دست به دست مي‌شود كه در هفته‌هاي آغازين امسال، حسين سلاح‌ورزي، عضو هيات رئيسه كانون عالي كارفرمايي ايران با توضيح درباره مسئوليت كارفرمايان در قبال ابتلاي كاركنان به ويروس كرونا گفت: «كارفرمايان قطعا در محيط كار، همانند ساير بخش‌هاي جامعه دستورالعمل‌هاي بهداشتي و اقدامات لازم براي ضدعفوني كردن محيط را انجام مي‌دهند و به همين خاطر از باب ضمان و تسبيب مسئوليتي در قبال ابتلا به كرونا عهده‌دار نخواهند بود. همان‌طوري‌ كه سازمان بهداشت جهاني هم اين بيماري را به عنوان پاندمي و جهان‌شمول اعلام كرده، هر انساني و در هر مكاني در معرض ابتلا به اين ويروس است و بنا به گفته مقامات كشورمان هم، حتي تا 80 درصد جمعيت ايران هم احتمال ابتلا به بيماري كوويد 19 دارند، لذا هراس‌افكني و طرح موضوع انحرافي كه در صورت ابتلا كاركنان يا فوت احتمالي نيروي كار، ديه آن به عهده كارفرما خواهد بود صحبتي عوامانه و فاقد مبناي قانوني ‌حقوقي است. چنانچه كارگران و كاركنان بنگاه‌ها بر اثر ابتلا به ويروس كرونا، بيمار شده و بستري يا قرنطينه شوند، تكليفي بابت پرداخت مزد آنان در دوران بيماري بر عهده كارفرما نخواهد بود، بلكه به استناد مقررات قانون كار و قانون تامين اجتماعي، سازمان تامين اجتماعي مكلف به پرداخت غرامت دستمزد كارگر و كاركنان مبتلا به بيماري كه قرنطينه، بستري يا به دستور پزشك ملزم به استراحت اجباري يا استفاده از مرخصي استعلاجي باشند، خواهد بود».